Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Drug: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(Update: https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Drug&oldid=52090836 Appeltree1 / Richardkiwi) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Drugs''' (ook wel: | '''Drugs''' (ook wel: verdovende middelen, stimulerende middelen, bedwelmingsmiddelen, roesmiddelen, geestverruimende middelen, verboden middelen of ''dope'') is een verzamelnaam voor [[geneesmiddel]]en en [[genotmiddel|genotsmiddel]]en die een meer of minder 'drogerende' (verdovende, opwekkende en/of hallucinogene) werking hebben en die tot [[verslaving]] kunnen leiden. | ||
Het woord ''narcoticum'' (meervoud: ''narcotica'') wordt vaak gebruikt bij [[Ministerie van Justitie en Veiligheid|de Nederlandse justitie]] en [[politie]] voor verdovende middelen. Het woord ''drug'' komt oorspronkelijk van het [[Middelnederlands]]e woord ''droge'' (waar het woord ''[[drogist]]'' vandaan komt). Het [[Frans]]e woord ''drogue'' is aan het Middelnederlands ontleend, en het [[Engels]]e woord ''drug'' is op zijn beurt weer aan het Frans ontleend. Het Nederlands heeft het weer uit het Engels gehaald, hoewel het daar zowel ''[[medicijn]]'' als ''verdovend middel'' betekent — die eerste betekenis heeft ''drug'' in het [[Nederlands]] niet. In het Frans gebruikt men voor het woord ''verdovend middel'' ook wel ''stupéfiant'', hetzelfde woord als het bijvoeglijk naamwoord ''verbluffend''. | |||
In de | == Verschil tussen hard- en softdrugs == | ||
In de [[Nederland]]se [[Opiumwet]] wordt een [[Recht|juridisch]] onderscheid gemaakt tussen [[softdrug|soft-]] en [[harddrug]]s. In geval van softdrugs worden de risico's toelaatbaar geacht. Harddrugs zijn in de praktijk veel schadelijker geacht door de [[Politiek|politiek]] en de samenleving. Het onderscheid komt tot uiting in de strafmaat en de prioriteitenstelling bij de opsporing ervan. | |||
[[Alcoholische drank|Alcohol]] is een legale drug en algemeen geaccepteerd. Nederland schat dat er ongeveer 400.000 misbruikers zijn van alcohol en 90.000 [[alcoholisme|alcoholisten]]<ref>[https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/hoeveel-mensen-zijn-verslaafd-en-hoeveel-zijn-er-in-behandeling/ www.jellinek.nl Hoeveel mensen in Nederland zijn verslaafd en hoeveel zijn er in behandeling?, bezocht 2 april 2018]</ref> het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport schat dat ongeveer 9% van de bevolking ouder dan 18 jaar (1.200.000 mensen) overmatig drinkt <ref>[https://www.staatvenz.nl/kerncijfers/alcoholgebruik-overmatige-drinkers De Staat van Volksgezondheid en Zorg, Alcohol: overmatige drinkers, bezocht op 2 april 2018]</ref>.In Vlaanderen drinkt 25% van de mannen en 8% van de vrouwen meer dan 10 glazen per week <ref>[http://www.vad.be/assets/factsheet_alcohol_dec2017_finaal-1 Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs Factsheet alcohol, 2 april 2018]</ref> en naar schatting 3,5% van de volwassenen of 230.000 mensen kampen in België met alcoholafhankelijkheid<ref>[http://slideplayer.nl/slide/10196099/# THEORETISCHE INLEIDING Cathy Matheï KU Leuven MSOC, Antwerpen]</ref>. Hetzelfde geldt voor het zeer verslavende [[Roken (tabak)|roken van tabak]], een kwart van de bevolking is in België en Nederland verslaafd aan [[nicotine]]. Ongeveer 10% van de bevolking gebruikt voorgeschreven sterk verslavende slaapmiddelen, [[benzodiazepine]]n. <ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2017/12/22/slaapmiddelen-zijn-verslavend-en-vaak-gevaarlijk-a1586005 Slaapmiddelen werken even en maken je dan verslaafd, NRC, 22 december 2017 ]</ref> Het gebruik van verslavende [[opioïde]] pijnstillers groeit snel. Jaarlijk gebruiken bijvoorbeeld al 400.000 mensen [[oxycodon]] in Nederland. <ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/gebruik-verslavende-pijnstillers-loopt-volgens-artsen-uit-de-hand~b8988d74/ Gebruik verslavende pijnstillers loopt volgens artsen uit de hand, volkskrant, 21 juli 2018]</ref> | |||
In de volksmond heet het dat harddrugs (onder meer [[cocaïne]] en [[heroïne]]) zowel lichamelijk als geestelijk verslavend kunnen werken, terwijl softdrugs (zoals hennepproducten) niet of alleen geestelijk verslavend zijn. Toch mag men de categorie van softdrugs niet onderschatten. Een verslaving aan softdrugs (bijvoorbeeld [[hennep|cannabis]]) ontstaat minder snel dan aan harddrugs, maar is wel degelijk mogelijk, zowel op mentaal als fysiek vlak. De [[ontwenningsverschijnsel]]en zijn over het algemeen minder zwaar dan bij een verslaving aan harddrugs, maar mogen zeker niet worden onderschat. | |||
Cocaïne is vooral geestelijk verslavend. Zo kent cocaïne, behalve hevige agitatie, agressie, [[craving]] of moeheid, geen echte lichamelijke ontwenningsverschijnselen. [[Hennep]]producten daarentegen worden veelal gemengd [[roken (tabak)|gerookt]] met [[tabak]]sproducten die, door de aanwezige [[nicotine]], zeer verslavend zijn. | |||
De ontwenningsverschijnselen van harddrugs zijn vaak hevig, maar de ergste symptomen zijn meestal na vijf dagen voorbij, waarna er nog een periode volgt van 'psychisch afkicken'. Deze periode is cruciaal voor eventuele [[recidive|terugval]]. Gevaarlijk is het weer gaan gebruiken van dezelfde dosis die men gebruikte voor het afkicken. De opgebouwde [[tolerantie (stof)|tolerantie]] kan weer snel afnemen, waardoor de kans op een overdosis bestaat. | |||
Hoewel goed versneden harddrugs op zich veel minder schadelijk zijn dan bijvoorbeeld grote hoeveelheden alcohol, zorgen ze vaak voor veel problemen. Financieel, lichamelijk (men heeft minder honger en kan zich gaan verwaarlozen), psychisch (men kan vreemde dingen doen onder invloed van drugs) en men kan op straat belanden met alle gevolgen van dien. Een harddrug als bijvoorbeeld heroïne is ook lichamelijk en geestelijk zwaar verslavend, waarbij de hunkering (craving) naar de drug zo sterk is dat men geen normaal leven meer kan leiden (de drug wordt belangrijker dan wat dan ook). Een gebruiker die verslaafd is, belandt vaak in de criminaliteit, vaak 'kruimelwerk', maar soms ook zwaardere delicten als inbraak, handel in drugs en overvallen. Alcoholisten belanden minder vaak op straat, maar toch zijn er veel die dakloos zijn en/of een zwervend bestaan leiden. | |||
== Drie soorten == | |||
Drugs laten zich naar hun effect op het lichaam en [[bewustzijn]] grofweg in drie categorieën indelen: | Drugs laten zich naar hun effect op het lichaam en [[bewustzijn]] grofweg in drie categorieën indelen: | ||
* [[Verdovende middelen]] | * [[Anestheticum|Verdovende middelen]] | ||
* [[Stimulerende middelen]] | * [[Stimulerende middelen]] | ||
* [[Hallucinogene middelen]] | * [[Hallucinogene middelen]] | ||
=== Verdovende middelen === | === Verdovende middelen === | ||
Ook wel | {{Zie hoofdartikel|Anestheticum}} | ||
*[[ | Ook wel 'downers'. Tot deze groep behoren: | ||
*[[ | * [[Alcoholische drank|Alcohol]] (niet in de opiumwet, wordt soms gezien als vergelijkbaar met een harddrug)<ref>[https://www.jellinek.nl/vraag-antwoord/waarom-is-alcohol-geen-harddrug/ Jellinek.nl Waarom is alcohol geen harddrug]</ref> | ||
*[[ | * [[benzodiazepine]]n; [[barbituraat|barbituraten]] ontwikkeld als [[tranquillizer]] en [[slaapmiddel]] | ||
* [[opiaat|Opiaten]], zoals [[opium]], of opiumderivaten zoals heroïne en andere synthetisch gefabriceerd [[opioïde]]n. | |||
: Bijvoorbeeld [[morfine]] een uit opium geraffineerd stof die behalve als drug ook in de [[geneeskunde]] wordt gebruikt als sterke [[pijnstiller]]. | |||
: Een andere bekende stof is heroïne, een derivaat van morfine, heeft ook een sterk pijnstillend effect en wordt door druggebruikers gebruikt als geestelijk verdovend middel. De drug wordt gerookt, gesnoven of gespoten en is sterk verslavend. | |||
: De opioïde [[analgeticum]] [[methadon]] wordt als drug vaak afbouwend gegeven tegen sommige afkickverschijnselen, maar kan echter zelf langdurige afkickverschijnselen veroorzaken bij langdurig gebruik. Bijvoorbeeld bij heroïneverslaafden die 'clean' zijn en ter voorkoming van een terugval en ter voorkoming van criminaliteit (en ter bevordering van de terugkeer in 'de maatschappij') langdurig deze pijnstiller gebruiken. | |||
[[afkicken|Afkickverschijnselen]] van harddrugs zijn onder andere: [[koude rilling]]en, angsten en een sterk [[gevoel]] van onbehagen. ''[[Craving]]'', een sterke hunkering naar het middel, komt zeer vaak voor. Bij het in een keer stoppen van bijvoorbeeld heroïne, worden de verschijnselen ook wel ''[[Cold turkey]]'' genoemd. Bij benzodiazepinen, zoals diazepam, kunnen zeer langdurige ontwenningsperioden voorkomen, of zeer langzame afbouwschema's nodig zijn, die vaak als zwaar worden ervaren.<ref>[https://www.benzo.org.uk/manual/ Benzo.org Ashton manual, prof. H. Ashton]</ref> | |||
Tot op zekere hoogte behoren ook [[marihuana]] en [[hasjiesj]] tot de verdovende middelen, hoewel zij meestal tot de hallucinogenen worden gerekend. | |||
De verslaving aan benzodiazepinen (kalmerende medicatie en slaapmiddelen) zoals [[diazepam]] wordt soms behoorlijk onderschat. Vooral het afkicken hiervan kan een langdurige zaak zijn.<ref name="Benzo.org: Ashton Manual">{{cite news| url=http://www.benzo.org.uk/manual/| title=University of Newcastle: Ashton Manual| accessdate=2008-09-22}}</ref> | |||
Afkickverschijnselen bij benzodiazepinen zijn vooral [[angst]], [[stress]], agitatie en hypergevoeligheid voor bijvoorbeeld geluiden. In ernstige gevallen [[depersonalisatie]] en [[epileptisch insult|epileptische aanvallen]]. De verschijnselen lijken enigszins op die van alcohol, echter zijn ze iets milder en houden vaak veel langer aan, vooral als er snel wordt afgebouwd van de drug. | |||
=== Stimulerende middelen === | === Stimulerende middelen === | ||
Ook wel | Ook wel 'uppers' genaamd. Tot deze groep behoren onder andere: | ||
* | * cocaïne | ||
*[[amfetamine]] | * [[amfetamine]]s (Amfetamine wordt ook wel gebruikt als [[doping]] bij duursporten.) | ||
*[[Nicotine]] | * [[MDMA]] (hoofdbestanddeel van [[3,4-methyleendioxymethamfetamine|XTC]]) | ||
*[[ | * nicotine (Nicotine stimuleert de afgifte van [[dopamine]] en blokkeert tegelijkertijd ook de hersencellen die deze afgifte weer zouden moeten afremmen, waardoor men constant nicotine nodig heeft om de stimulerende werking te ervaren De stimulerende werking is dus zeer kort en er zijn steeds hogere doseringen nicotine nodig om dit effect te behouden en/of te bereiken).<ref>[http://www.lichtopdepressie.nl/preventie/voeding-en-depressie/ Nicotine, kopje: Dopamine en noradrenaline]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20140224160617/http://centrummaliebaan.edividual.nl/drugsvoorlichting/matrix-item.php?m=drugsvoorlichting&i=3&r=2 Tabak (nicotine) snelst verslavende drug]</ref><ref>[https://www.adhdnetwerk.nl/ADHD.aspx?id=493&idam=29 Adhdnetwerk.nl - nicotine]</ref> | ||
*Plantaardige stoffen | * [[Methylfenidaat]] (wordt voorgeschreven bij behandeling van personen met [[ADHD]], die hier juist rustiger van worden, of hen helpen om beter te studeren, bij mensen die geen ADHD hebben, kan het sterk opwekkend werken, als amfetamine). | ||
* Plantaardige stoffen (of stoffen die voorkomen in bijvoorbeeld) [[qat (drug)|qat]], [[thee (drank)|thee]], [[koffie]], [[energiedrank]], [[efedrine]], [[guarana]] of het meer inheemse [[munt (geslacht)|munt]] hebben een stimulerend effect, meestal zowel geestelijk als lichamelijk. Op lange termijn kunnen sommige van deze stoffen het lichaam juist uitputten. Bijvoorbeeld het gebruik van grote hoeveelheden energy drinks, met stoffen als [[cafeïne]], guarana, suiker en [[taurine]]. | |||
* [[Anabole steroïde]]n (Stimulering van de spiergroei. Voornamelijk gebruikt door [[bodybuilding|bodybuilders]].) | |||
=== Hallucinogene middelen === | === Hallucinogene middelen === | ||
{{Zie hoofdartikel|Hallucinogeen}} | |||
Ook wel ''psychedelische drugs'', of geestverruimende middelen, genoemd. Tot deze groep behoren onder andere: | Ook wel ''psychedelische drugs'', of geestverruimende middelen, genoemd. Tot deze groep behoren onder andere: | ||
* | * marihuana, cannabis | ||
*[[ | * [[MDA (drug)|MDA]] | ||
*[[ | * [[Lysergeenzuurdi-ethylamide|LSD]] | ||
*[[ | * [[paddo|paddo's]], ofwel [[Hallucinogeen|hallucinogene]] paddenstoelen zoals [[kaalkopjes]] of de [[vliegenzwam]] | ||
* [[DMT]] | |||
*[[DMT]] | * [[ketamine]] | ||
In minder sterke mate horen ook [[absint]] en [[hop (plant)|hop]] tot deze categorie. | In minder sterke mate horen ook [[absint]] en [[hop (plant)|hop]] tot deze categorie. | ||
Van de bovenstaande drugs is hennep, waar ''[[wiet]]'' ( | Van de bovenstaande drugs is hennep, waar ''[[wiet]]'' (marihuana) en ''hasj'' (hasjiesj) onder vallen, de bekendste. | ||
Hallucinogene middelen zijn allen in meerdere of mindere mate psychodysleptisch. Een psychodyslepticum is een stof, die het bewustzijn verandert en/of verruimt. | |||
LSD veroorzaakt in tegenstelling tot paddo's en MDA en aanverwante stoffen veelal geen [[hallucinatie]]s, omdat de gebruiker van LSD zich in hoge mate bewust is, of kan zijn, van het feit dat de dingen die zij waarneemt en als afwijkend ervaart, niet toebehoren aan de pregnante realiteit van de materie, maar aan andere realiteiten, die zich bijvoorbeeld in de geest van de gebruiker en in de sociale omgang met nabije personen kunnen bevinden. Hallucinaties kenmerken zich door een verlies van het inzicht dat afwijkende waarnemingen niet gebaseerd zijn op de realiteit van de materie, zoals soms het geval is bij paddo's en MDA. | |||
== Wijze van gebruik == | |||
Drugs kunnen, overigens net zoals alle chemische stoffen en medicijnen, op verschillende wijzen worden geconsumeerd: | Drugs kunnen, overigens net zoals alle chemische stoffen en medicijnen, op verschillende wijzen worden geconsumeerd: | ||
* Oraal: De drugs worden opgegeten of gedronken, al dan niet vermengd met iets anders. Een voorbeeld is het gebruik van alcoholische dranken, of | * [[Oraal]]: De drugs worden opgegeten of gedronken, al dan niet vermengd met iets anders. Een voorbeeld is het gebruik van alcoholische dranken, of [[Thee (drank)|thee]] waaraan opium is toegevoegd; | ||
* Intraveneus: De drugs worden in een ader gespoten, zodat ze direct het bloed bereiken. Een voorbeeld is het gebruik van heroïne; | * [[Nasaal (anatomie)|Nasaal]]: De drugs worden (over het algemeen in poedervorm) in lijnen of zogenaamde "puntjes" naar binnen gesnoven. Wordt veel gebruikt voor amfetamine, cocaïne en ketamine; | ||
* Inhaleren: De drugs worden op een oppervlak gelegd en (na eventueel verhitten) wordt de damp geïnhaleerd. Inhalatie kan ook bij poedervormige drugs voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van "[[crack]]", en [[lijmsnuiven]]; | * [[Intraveneus]]: De drugs worden in een [[ader (anatomie)|ader]] gespoten, zodat ze direct het bloed bereiken. Een voorbeeld is het gebruik van heroïne. Veel druggebruikers schamen zich voor hun verslaving en spuiten daarom niet meer in de armen omdat dit te zichtbaar is, anderen hebben op die plaats door jarenlang spuiten geen zichtbare aderen meer. In plaats daarvan spuit men in andere aders: tussen de vingers of tenen, boven de ogen, soms in de benen of in de buik; | ||
* Roken: Eigenlijk valt dit onder inhaleren. In dit geval wordt de drug echter met [[tabak]] vermengd (dat eigenlijk door de | * Via een open [[wond]]: Sommige zeer verstokte druggebruikers kunnen door jarenlang intraveneus druggebruik geen aders meer vinden en brengen zich een wond toe die ze voortdurend openhouden, om hier de drugs met de hand in te wrijven; | ||
* Kauwen: Dit is een van de oudste manieren om drug te consumeren. Het middel | * [[Inhaleren]]: De drugs worden op een oppervlak gelegd en (na eventueel verhitten) wordt de damp geïnhaleerd. Inhalatie kan ook bij poedervormige drugs voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van "[[Crack (drug)|crack]]", en [[lijmsnuiven]]; | ||
* Rectaal: Deze methode wordt ook wel pluggen genoemd en is vrij omslachtig en onaangenaam, en komt dan ook weinig voor. De drug wordt in het rectum gestoken of via een klysma ingebracht, en via de | * Roken: Eigenlijk valt dit onder inhaleren. In dit geval wordt de drug echter met [[tabak]] vermengd (dat eigenlijk door de nicotine zelf al als een drug te kwalificeren valt) en door middel van rookwaar (vloeipapier, [[Pijp (rookgerei)|pijp]]) opgerookt. Toevoeging van tabak kan in sommige gevallen achterwege blijven. Het bekendste voorbeeld is de "[[joint]]": een lange sigaret met [[wiet]] en/of [[hasj]] er in vermengd; | ||
* [[Kauwen]]: Dit is een van de oudste manieren om drug te consumeren. Het middel. veelal een plant, wordt gekauwd, waardoor de werkzame stof uit de bladeren vrijkomt en doorgeslikt wordt of via de [[slijmvlies|slijmvliezen]] opgenomen. Voorbeeld is het kauwen van [[Qat (drug)|qat]]; | |||
* [[Rectaal]] of [[vagina]]al: Deze methode wordt ook wel pluggen genoemd en is vrij omslachtig en onaangenaam, en komt dan ook weinig voor. De drug wordt in het rectum of vagina gestoken of via een klysma ingebracht, en via de [[darm]]en of [[blaaswand]] opgenomen in het bloed. Het is echter weleens gesignaleerd bij alcoholisten, die op deze manier met minder drank sneller dronken kunnen worden. | |||
* Via de [[huid]]: Voorbeeld is de [[nicotinepleister]]. | |||
=== Trivia === | === Trivia === | ||
Toen in de jaren 70 het gebruik van | Toen in de jaren 70 het gebruik van MD(M)A in Amerika in zwang raakte - en overigens nog niet als illegale drug was bestempeld - noemden de gebruikers het de 'Magical Drug of America'. Toen MDMA wel op de lijst van verboden middelen werd geplaatst, werd de chemische formule aangepast tot het niet-illegale MDA, totdat ook dat verboden werd en men [[Methylone|MDMC]] verzon. | ||
In het Belgische gangstermilieu wordt wel de term "Marklar" gebruikt voor verschillende soorten drugs. | |||
== Andere drugs == | |||
Drugs die hierboven nog niet zijn | Drugs (niet allen aanwezig in de opiumwet) die hierboven nog niet of nauwelijks genoemd zijn, zijn: [[4-hydroxybutaanzuur|GHB]], [[Ergine|LSA]], [[poppers]], [[amfetamine|speed (amfetamine)]], [[2C-B]], [[Kauwgoed|kanna]], [[ibogaïne]], [[Mitragyna speciosa|kratom]] en [[DMT]] en [[LMA]] | ||
== Therapeutische toepassing == | |||
In het verleden hield een aantal mensen zich een tiental jaren bezig met het onderzoek naar de mogelijke toepassing van verschillende soorten drugs (met name | In het verleden hield een aantal mensen zich een tiental jaren bezig met het onderzoek naar de mogelijke toepassing van verschillende soorten drugs (met name MDMA, LSD en marihuana) binnen de medische wetenschap. In Nederland is de [[Mediwiet|medische marihuana]] op dit moment al een feit. Ook is er veel onderzoek gedaan naar de behandeling van ernstig geesteszieken met LSD en paddo's. Verder wordt er onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld de toepassing van MDMA bij de behandeling van mensen met kanker. Voor meer informatie, zie de Externe link naar de website van MAPS hieronder. | ||
== Zie ook == | == Zie ook == | ||
*[[ | * [[Alcoholisme]] | ||
*[[ | * [[Lijst van genotsplanten]] | ||
*[[ | * [[Beloningssysteem]] in hersenen | ||
*[[Vicieuze cirkels van Van Dijk]] | * [[Vicieuze cirkels van Van Dijk]] | ||
* [[Opioïdencrisis]] | |||
* [[Smokkel]]en | |||
== Externe links == | |||
* [http://www.jellinek.nl/brain/index.html Flash-animatie] over de invloed op neuronaal niveau van verschillende soorten drugs op de hersenen. | |||
* {{en}}[http://www.erowid.org erowid.org] | |||
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20140418014658/http://leda.lycaeum.org/ leda.lycaeum.org] | |||
* {{en}}[http://www.maps.org MAPS.org], een organisatie die onderzoeken naar de medische toepassing van drugs legaal wil financieren. | |||
{{Appendix}} | |||
{{Commonscat|Drugs}} | |||
[[Categorie:Drugs| ]] | |||
[[Categorie:Verslaving]] | [[Categorie:Verslaving]] | ||
Huidige versie van 13 aug 2018 om 20:12
Drugs (ook wel: verdovende middelen, stimulerende middelen, bedwelmingsmiddelen, roesmiddelen, geestverruimende middelen, verboden middelen of dope) is een verzamelnaam voor geneesmiddelen en genotsmiddelen die een meer of minder 'drogerende' (verdovende, opwekkende en/of hallucinogene) werking hebben en die tot verslaving kunnen leiden.
Het woord narcoticum (meervoud: narcotica) wordt vaak gebruikt bij de Nederlandse justitie en politie voor verdovende middelen. Het woord drug komt oorspronkelijk van het Middelnederlandse woord droge (waar het woord drogist vandaan komt). Het Franse woord drogue is aan het Middelnederlands ontleend, en het Engelse woord drug is op zijn beurt weer aan het Frans ontleend. Het Nederlands heeft het weer uit het Engels gehaald, hoewel het daar zowel medicijn als verdovend middel betekent — die eerste betekenis heeft drug in het Nederlands niet. In het Frans gebruikt men voor het woord verdovend middel ook wel stupéfiant, hetzelfde woord als het bijvoeglijk naamwoord verbluffend.
Verschil tussen hard- en softdrugs
In de Nederlandse Opiumwet wordt een juridisch onderscheid gemaakt tussen soft- en harddrugs. In geval van softdrugs worden de risico's toelaatbaar geacht. Harddrugs zijn in de praktijk veel schadelijker geacht door de politiek en de samenleving. Het onderscheid komt tot uiting in de strafmaat en de prioriteitenstelling bij de opsporing ervan.
Alcohol is een legale drug en algemeen geaccepteerd. Nederland schat dat er ongeveer 400.000 misbruikers zijn van alcohol en 90.000 alcoholisten[1] het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport schat dat ongeveer 9% van de bevolking ouder dan 18 jaar (1.200.000 mensen) overmatig drinkt [2].In Vlaanderen drinkt 25% van de mannen en 8% van de vrouwen meer dan 10 glazen per week [3] en naar schatting 3,5% van de volwassenen of 230.000 mensen kampen in België met alcoholafhankelijkheid[4]. Hetzelfde geldt voor het zeer verslavende roken van tabak, een kwart van de bevolking is in België en Nederland verslaafd aan nicotine. Ongeveer 10% van de bevolking gebruikt voorgeschreven sterk verslavende slaapmiddelen, benzodiazepinen. [5] Het gebruik van verslavende opioïde pijnstillers groeit snel. Jaarlijk gebruiken bijvoorbeeld al 400.000 mensen oxycodon in Nederland. [6]
In de volksmond heet het dat harddrugs (onder meer cocaïne en heroïne) zowel lichamelijk als geestelijk verslavend kunnen werken, terwijl softdrugs (zoals hennepproducten) niet of alleen geestelijk verslavend zijn. Toch mag men de categorie van softdrugs niet onderschatten. Een verslaving aan softdrugs (bijvoorbeeld cannabis) ontstaat minder snel dan aan harddrugs, maar is wel degelijk mogelijk, zowel op mentaal als fysiek vlak. De ontwenningsverschijnselen zijn over het algemeen minder zwaar dan bij een verslaving aan harddrugs, maar mogen zeker niet worden onderschat.
Cocaïne is vooral geestelijk verslavend. Zo kent cocaïne, behalve hevige agitatie, agressie, craving of moeheid, geen echte lichamelijke ontwenningsverschijnselen. Hennepproducten daarentegen worden veelal gemengd gerookt met tabaksproducten die, door de aanwezige nicotine, zeer verslavend zijn.
De ontwenningsverschijnselen van harddrugs zijn vaak hevig, maar de ergste symptomen zijn meestal na vijf dagen voorbij, waarna er nog een periode volgt van 'psychisch afkicken'. Deze periode is cruciaal voor eventuele terugval. Gevaarlijk is het weer gaan gebruiken van dezelfde dosis die men gebruikte voor het afkicken. De opgebouwde tolerantie kan weer snel afnemen, waardoor de kans op een overdosis bestaat.
Hoewel goed versneden harddrugs op zich veel minder schadelijk zijn dan bijvoorbeeld grote hoeveelheden alcohol, zorgen ze vaak voor veel problemen. Financieel, lichamelijk (men heeft minder honger en kan zich gaan verwaarlozen), psychisch (men kan vreemde dingen doen onder invloed van drugs) en men kan op straat belanden met alle gevolgen van dien. Een harddrug als bijvoorbeeld heroïne is ook lichamelijk en geestelijk zwaar verslavend, waarbij de hunkering (craving) naar de drug zo sterk is dat men geen normaal leven meer kan leiden (de drug wordt belangrijker dan wat dan ook). Een gebruiker die verslaafd is, belandt vaak in de criminaliteit, vaak 'kruimelwerk', maar soms ook zwaardere delicten als inbraak, handel in drugs en overvallen. Alcoholisten belanden minder vaak op straat, maar toch zijn er veel die dakloos zijn en/of een zwervend bestaan leiden.
Drie soorten
Drugs laten zich naar hun effect op het lichaam en bewustzijn grofweg in drie categorieën indelen:
Verdovende middelen
 Zie Anestheticum voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Ook wel 'downers'. Tot deze groep behoren:
- Alcohol (niet in de opiumwet, wordt soms gezien als vergelijkbaar met een harddrug)[7]
- benzodiazepinen; barbituraten ontwikkeld als tranquillizer en slaapmiddel
- Opiaten, zoals opium, of opiumderivaten zoals heroïne en andere synthetisch gefabriceerd opioïden.
- Bijvoorbeeld morfine een uit opium geraffineerd stof die behalve als drug ook in de geneeskunde wordt gebruikt als sterke pijnstiller.
- Een andere bekende stof is heroïne, een derivaat van morfine, heeft ook een sterk pijnstillend effect en wordt door druggebruikers gebruikt als geestelijk verdovend middel. De drug wordt gerookt, gesnoven of gespoten en is sterk verslavend.
- De opioïde analgeticum methadon wordt als drug vaak afbouwend gegeven tegen sommige afkickverschijnselen, maar kan echter zelf langdurige afkickverschijnselen veroorzaken bij langdurig gebruik. Bijvoorbeeld bij heroïneverslaafden die 'clean' zijn en ter voorkoming van een terugval en ter voorkoming van criminaliteit (en ter bevordering van de terugkeer in 'de maatschappij') langdurig deze pijnstiller gebruiken.
Afkickverschijnselen van harddrugs zijn onder andere: koude rillingen, angsten en een sterk gevoel van onbehagen. Craving, een sterke hunkering naar het middel, komt zeer vaak voor. Bij het in een keer stoppen van bijvoorbeeld heroïne, worden de verschijnselen ook wel Cold turkey genoemd. Bij benzodiazepinen, zoals diazepam, kunnen zeer langdurige ontwenningsperioden voorkomen, of zeer langzame afbouwschema's nodig zijn, die vaak als zwaar worden ervaren.[8]
Tot op zekere hoogte behoren ook marihuana en hasjiesj tot de verdovende middelen, hoewel zij meestal tot de hallucinogenen worden gerekend.
De verslaving aan benzodiazepinen (kalmerende medicatie en slaapmiddelen) zoals diazepam wordt soms behoorlijk onderschat. Vooral het afkicken hiervan kan een langdurige zaak zijn.[9] Afkickverschijnselen bij benzodiazepinen zijn vooral angst, stress, agitatie en hypergevoeligheid voor bijvoorbeeld geluiden. In ernstige gevallen depersonalisatie en epileptische aanvallen. De verschijnselen lijken enigszins op die van alcohol, echter zijn ze iets milder en houden vaak veel langer aan, vooral als er snel wordt afgebouwd van de drug.
Stimulerende middelen
Ook wel 'uppers' genaamd. Tot deze groep behoren onder andere:
- cocaïne
- amfetamines (Amfetamine wordt ook wel gebruikt als doping bij duursporten.)
- MDMA (hoofdbestanddeel van XTC)
- nicotine (Nicotine stimuleert de afgifte van dopamine en blokkeert tegelijkertijd ook de hersencellen die deze afgifte weer zouden moeten afremmen, waardoor men constant nicotine nodig heeft om de stimulerende werking te ervaren De stimulerende werking is dus zeer kort en er zijn steeds hogere doseringen nicotine nodig om dit effect te behouden en/of te bereiken).[10][11][12]
- Methylfenidaat (wordt voorgeschreven bij behandeling van personen met ADHD, die hier juist rustiger van worden, of hen helpen om beter te studeren, bij mensen die geen ADHD hebben, kan het sterk opwekkend werken, als amfetamine).
- Plantaardige stoffen (of stoffen die voorkomen in bijvoorbeeld) qat, thee, koffie, energiedrank, efedrine, guarana of het meer inheemse munt hebben een stimulerend effect, meestal zowel geestelijk als lichamelijk. Op lange termijn kunnen sommige van deze stoffen het lichaam juist uitputten. Bijvoorbeeld het gebruik van grote hoeveelheden energy drinks, met stoffen als cafeïne, guarana, suiker en taurine.
- Anabole steroïden (Stimulering van de spiergroei. Voornamelijk gebruikt door bodybuilders.)
Hallucinogene middelen
| Zie Hallucinogeen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Ook wel psychedelische drugs, of geestverruimende middelen, genoemd. Tot deze groep behoren onder andere:
- marihuana, cannabis
- MDA
- LSD
- paddo's, ofwel hallucinogene paddenstoelen zoals kaalkopjes of de vliegenzwam
- DMT
- ketamine
In minder sterke mate horen ook absint en hop tot deze categorie.
Van de bovenstaande drugs is hennep, waar wiet (marihuana) en hasj (hasjiesj) onder vallen, de bekendste.
Hallucinogene middelen zijn allen in meerdere of mindere mate psychodysleptisch. Een psychodyslepticum is een stof, die het bewustzijn verandert en/of verruimt.
LSD veroorzaakt in tegenstelling tot paddo's en MDA en aanverwante stoffen veelal geen hallucinaties, omdat de gebruiker van LSD zich in hoge mate bewust is, of kan zijn, van het feit dat de dingen die zij waarneemt en als afwijkend ervaart, niet toebehoren aan de pregnante realiteit van de materie, maar aan andere realiteiten, die zich bijvoorbeeld in de geest van de gebruiker en in de sociale omgang met nabije personen kunnen bevinden. Hallucinaties kenmerken zich door een verlies van het inzicht dat afwijkende waarnemingen niet gebaseerd zijn op de realiteit van de materie, zoals soms het geval is bij paddo's en MDA.
Wijze van gebruik
Drugs kunnen, overigens net zoals alle chemische stoffen en medicijnen, op verschillende wijzen worden geconsumeerd:
- Oraal: De drugs worden opgegeten of gedronken, al dan niet vermengd met iets anders. Een voorbeeld is het gebruik van alcoholische dranken, of thee waaraan opium is toegevoegd;
- Nasaal: De drugs worden (over het algemeen in poedervorm) in lijnen of zogenaamde "puntjes" naar binnen gesnoven. Wordt veel gebruikt voor amfetamine, cocaïne en ketamine;
- Intraveneus: De drugs worden in een ader gespoten, zodat ze direct het bloed bereiken. Een voorbeeld is het gebruik van heroïne. Veel druggebruikers schamen zich voor hun verslaving en spuiten daarom niet meer in de armen omdat dit te zichtbaar is, anderen hebben op die plaats door jarenlang spuiten geen zichtbare aderen meer. In plaats daarvan spuit men in andere aders: tussen de vingers of tenen, boven de ogen, soms in de benen of in de buik;
- Via een open wond: Sommige zeer verstokte druggebruikers kunnen door jarenlang intraveneus druggebruik geen aders meer vinden en brengen zich een wond toe die ze voortdurend openhouden, om hier de drugs met de hand in te wrijven;
- Inhaleren: De drugs worden op een oppervlak gelegd en (na eventueel verhitten) wordt de damp geïnhaleerd. Inhalatie kan ook bij poedervormige drugs voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van "crack", en lijmsnuiven;
- Roken: Eigenlijk valt dit onder inhaleren. In dit geval wordt de drug echter met tabak vermengd (dat eigenlijk door de nicotine zelf al als een drug te kwalificeren valt) en door middel van rookwaar (vloeipapier, pijp) opgerookt. Toevoeging van tabak kan in sommige gevallen achterwege blijven. Het bekendste voorbeeld is de "joint": een lange sigaret met wiet en/of hasj er in vermengd;
- Kauwen: Dit is een van de oudste manieren om drug te consumeren. Het middel. veelal een plant, wordt gekauwd, waardoor de werkzame stof uit de bladeren vrijkomt en doorgeslikt wordt of via de slijmvliezen opgenomen. Voorbeeld is het kauwen van qat;
- Rectaal of vaginaal: Deze methode wordt ook wel pluggen genoemd en is vrij omslachtig en onaangenaam, en komt dan ook weinig voor. De drug wordt in het rectum of vagina gestoken of via een klysma ingebracht, en via de darmen of blaaswand opgenomen in het bloed. Het is echter weleens gesignaleerd bij alcoholisten, die op deze manier met minder drank sneller dronken kunnen worden.
- Via de huid: Voorbeeld is de nicotinepleister.
Trivia
Toen in de jaren 70 het gebruik van MD(M)A in Amerika in zwang raakte - en overigens nog niet als illegale drug was bestempeld - noemden de gebruikers het de 'Magical Drug of America'. Toen MDMA wel op de lijst van verboden middelen werd geplaatst, werd de chemische formule aangepast tot het niet-illegale MDA, totdat ook dat verboden werd en men MDMC verzon.
In het Belgische gangstermilieu wordt wel de term "Marklar" gebruikt voor verschillende soorten drugs.
Andere drugs
Drugs (niet allen aanwezig in de opiumwet) die hierboven nog niet of nauwelijks genoemd zijn, zijn: GHB, LSA, poppers, speed (amfetamine), 2C-B, kanna, ibogaïne, kratom en DMT en LMA
Therapeutische toepassing
In het verleden hield een aantal mensen zich een tiental jaren bezig met het onderzoek naar de mogelijke toepassing van verschillende soorten drugs (met name MDMA, LSD en marihuana) binnen de medische wetenschap. In Nederland is de medische marihuana op dit moment al een feit. Ook is er veel onderzoek gedaan naar de behandeling van ernstig geesteszieken met LSD en paddo's. Verder wordt er onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld de toepassing van MDMA bij de behandeling van mensen met kanker. Voor meer informatie, zie de Externe link naar de website van MAPS hieronder.
Zie ook
- Alcoholisme
- Lijst van genotsplanten
- Beloningssysteem in hersenen
- Vicieuze cirkels van Van Dijk
- Opioïdencrisis
- Smokkelen
Externe links
- Flash-animatie over de invloed op neuronaal niveau van verschillende soorten drugs op de hersenen.
- (en) erowid.org
- (en) leda.lycaeum.org
- (en) MAPS.org, een organisatie die onderzoeken naar de medische toepassing van drugs legaal wil financieren.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Drugs op Wikimedia Commons.