Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Chinese kalender: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
kGeen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
(19 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
<!---
{{Infobox Chinese namen
{{Infobox Chinese namen
| afbeelding=|onderschrift=|TChinees=農曆
| afbeelding=|onderschrift=
| TChinees=農曆
| VChinees=农历
| VChinees=农历
| Pinyin=nónglì
| Pinyin=nónglì
Regel 11: Regel 11:
| Anders=Wangli 黃历,<br />Huangli 皇历,<br />Xiali 夏历,<br />Yangli 阳历
| Anders=Wangli 黃历,<br />Huangli 皇历,<br />Xiali 夏历,<br />Yangli 阳历
}}
}}
-->
 
De '''Chinese kalender''' is een [[lunisolaire kalender]], die net als bijvoorbeeld de [[Joodse kalender|Hebreeuwse kalender]] elementen van een [[maankalender]] en van een [[zonnekalender]] in zich verenigt. Sinds 1949 gebruikt men in [[Volksrepubliek China|China]] officieel de [[gregoriaanse kalender]].<ref>{{Aut|David Ewing Duncan}}, ''The Calendar'', Londen, 1998, ISBN 1-85702-979-8, blz. vi</ref> De Chinese lunisolaire kalender wordt daarnaast nog gebruikt om [[Chinese feestdagen]] zoals het [[Chinees nieuwjaar]], [[voorjaarsfeest|voorjaars-]] en [[herfstfeest]] aan te geven, en bij de [[Chinese astrologie|astrologie]]. Omdat elke maand de maancyclus volgt, wordt hij ook gebruikt om de [[maanfase]]s aan te geven.
De traditionele '''Chinese kalender''' is een [[lunisolaire kalender]], die net als bijvoorbeeld de [[Joodse kalender|Hebreeuwse kalender]] elementen van een [[maankalender]] en van een [[zonnekalender]] in zich verenigt. Sinds 1949 gebruikt men in [[Volksrepubliek China|China]] officieel de [[gregoriaanse kalender]].<ref name=Duncan>{{Aut|David Ewing Duncan}}, ''The Calendar'', Londen, 1998, ISBN 1-85702-979-8, blz. vi</ref> De Chinese lunisolaire kalender wordt nog gebruikt om de datum van traditionele [[Chinese feestdagen]] zoals het [[Chinees nieuwjaar]], [[voorjaarsfeest|voorjaars-]] en [[herfstfeest]] aan te geven, en bij de [[Chinese astrologie|astrologie]]. Chinese kranten, zoals ''[[Sing Tao Daily]]'' en ''[[Kanzhongguo]]'' vermelden de Chinese datum naast de westerse datum.
{| class="toccolours"
| Traditioneel Chinees: || {{Unicode|農曆}}
|-
| Vereenvoudigd Chinees: || {{Unicode|农历}}
|-
| Pinyin: || nónglì
|-
| Kantonees: || nung4 lik6
|-
| Vertaling: || landbouwkalender
|-
| Andere tekens: || Wangli {{Unicode|黃历}},
|-
| ||Huangli {{Unicode|皇历}},<br />Xiali {{Unicode|夏历}},<br />Yangli {{Unicode|阳历}}
|}
De Chinese kalender staat onder andere vermeld in [[Chinese scheurkalender]]s en [[tongsing]]s. Chinese kranten, zoals [[Sing Tao Daily]] en [[Kanzhongguo]] vermelden ook de Chinese datum naast de westerse datum.


Er bestaan verschillende [[Chinese jaartelling]]en.
Er bestaan verschillende [[Chinese jaartelling]]en.
Regel 35: Regel 19:
}}
}}
==Regels==
==Regels==
Sinds de kalenderhervorming van 1645, die doorgevoerd werd met de hulp van de [[jezuïet|jezuiëten]] ([[Adam Schall von Bell]]), volgt de Chinese kalender de volgende vijf regels:
De berekening van de Chinese kalender is ingewikkeld, omdat deze niet gebaseerd is op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige posities van de [[maan]] en de [[zon]].
Sinds de kalenderhervorming van 1645, die doorgevoerd werd met de hulp van de [[jezuïeten|jezuïet]] [[Adam Schall von Bell]], volgt de Chinese kalender de volgende vijf regels:


# Als referentiepunt dient de 120e oostelijke [[meridiaan (geografie)]] (Peking / Beijing: 116° 25' O).
# Als referentiepunt dient de 120e oostelijke [[meridiaan (geografie)]] (Peking / Beijing: 116° 25' O).
Regel 41: Regel 26:
# De eerste dag van de maand is altijd waarop de dag [[nieuwe maan]] valt.
# De eerste dag van de maand is altijd waarop de dag [[nieuwe maan]] valt.
# De [[winterzonnewende]] van het [[noordelijk halfrond]] valt gedurende de elfde maand.  
# De [[winterzonnewende]] van het [[noordelijk halfrond]] valt gedurende de elfde maand.  
# Wanneer een [[schrikkelmaand]] nodig is, wordt de eerste maand tussen twee winterzonnewenden, waarop geen ''zhōngqì'' {{Unicode|中氣}} valt (1/12 van een [[tropisch jaar]]), een schrikkelmaand. De schrikkelmaand krijgt hetzelfde nummer als de maand ervoor.
# Wanneer een [[schrikkelmaand]] nodig is, wordt de eerste maand tussen twee winterzonnewenden, waarop geen ''zhōngqì'' (中氣) valt (1/12 van een [[tropisch jaar]]), een schrikkelmaand. De schrikkelmaand krijgt hetzelfde nummer als de maand ervoor.
 
==Jaren==
===Jaarbegin===
Het jaar van de Chinese kalender begint met de tweede nieuwe maan na de [[winterzonnewende]]. Dit kan tussen 21 januari en 21 februari van de [[gregoriaanse kalender]] liggen.
 
===Jaarlengte===
Een jaar kan variëren tussen 353 en 385 dagen. Het kortste jaar kan bestaan uit zeven maanden van 29 dagen en vijf maanden van 30 dagen; het langste jaar kan vijf maanden van 29 dagen en wel acht maanden van 30 dagen bevatten.
 
==Weken en andere groeperingen van dagen==
===Weken van zeven dagen===
De dagen zijn gegroepeerd in weken van zeven dagen, genaamd ''hemellichamenweek''. In het moderne China worden de namen van de planeten niet meer gebruikt in de namen van de dagen. Maandag tot zaterdag heten eerste dag tot zesde dag. Enkel de zondag heeft de nog naam van het hemellichaam.
{| class="wikitable"
! colspan="3" |Oud
! colspan="3" |Modern
|-
| weekdag ||Chinees || Pinyin || moderne naam || Chinees || Pinyin
|-
| [[maandag|Maan-dag]] || 月曜 || yuè yào || eerste dag || 星期一 || xīngqī yī
|-
| [[dinsdag|Mars-dag]] || 火曜 || huǒ yào || tweede dag || 星期二 || xīngqī è
|-
| [[woensdag|Mercurius-dag]] || 水曜 || shuǐ yào || derde dag || 星期三 || xīngqī sān
|-
| [[donderdag|Jupiter-dag]] || 木曜 || mù yào || vierde dag || 星期四 || xīngqī sì
|-
| [[vrijdag|Venus-dag]] || 金曜 || jīn yào || vijfde dag || 星期五 || xīngqī wǔ
|-
| [[zaterdag|Saturnus-dag]] || 土曜 || tǔ yào || zesde dag || 星期六 || xīngqī lìu
|-
| [[zondag|Zon-dag]] || 日曜 || rì yào || zondag || 星期日 || xīngqī rì
|}
 
===Decaden (tien hemelstammen)===
Naast de week van zeven dagen, zijn de dagen ook gegroepeerd in wat wij ''decaden'' zouden noemen, periodes van tien dagen, genaamd ''hemelstammen'' (&nbsp;天干, tiān gān).
 
Elke dag in een dergelijke decade heeft een eigen naam:
{| class="wikitable" float="right"
| 1 || 2 || 3 || 4 || 5 || 6 || 7 || 8 || 9 || 10
|-
| 甲 || 乙 || 丙 || 丁 || 戊 || 己 || 庚 || 辛 || 壬 || 癸
|-
| jiǎ || yǐ || bǐng || dīng || wù || jǐ || gēng || xīn || rén || guì
|-
| hout || hout || vuur || vuur || aarde || aarde || metaal|| metaal || water || water
|}
De tien hemelstammen houden verband met het aantal elementen uit de Aziatische [[vijf-elementenleer]] en het mannelijke en vrouwelijke principe: [[yin en yang]].
 
De datum van een aantal traditionele feestdagen wordt vastgesteld aan de hand van de hemelstammen.
 
===Twaalfdagige periode (twaalf aardtakken)===
De twaalf aardtakken zijn een oud Oost-Aziatisch nummeringssysteem, dat niet alleen in de kalender werd gebruikt. In de kalender staat elke aardtak direct in verband met een dierenriemteken. De twaalf aardtakken worden op verschillende manieren in de kalender gebruikt. Zo is er ook een cyclus van twaalf jaar, gebaseerd op de aardtakken, evenals een cyclus van twaalf dagen, en een indeling van twaalf (dubbele) uren in een dag.
{| class="wikitable"
! !! aardtak !! dierenriemteken
|-
| &ensp;1 || 子 ''zǐ'' || rat (鼠 ''shǔ'')
|-
| &ensp;2 || 丑 ''chǒu'' || buffel (牛 ''niú'')
|-
| &ensp;3 || 寅 ''yín'' || tijger (虎 ''hǔ'')
|-
| &ensp;4 || 卯 ''mǎo'' || haas (兔 ''tù'')
|-
| &ensp;5 || 辰 ''chén'' || draak (龍 ''lóng'')
|-
| &ensp;6 || 巳 ''sì'' || slang (蛇 ''shé'')
|-
| &ensp;7 || 午 ''wǔ'' || paard (馬 ''mǎ'')
|-
| &ensp;8 || 未 ''wèi'' || schaap (羊 ''yáng'')
|-
| &ensp;9 || 申 ''shēn'' || aap (猴 ''hóu'')
|-
| 10 || 酉 ''yǒu'' || haan (鷄 ''jī'')
|-
| 11 || 戌 ''xū'' || hond (狗 ''gǒu'')
|-
| 12 || 亥 ''hài'' || varken (猪 ''zhū'')
|}


===De 12 jaarindelingen ({{unicode|節氣}}) met hun zhōngqì ({{unicode|中氣}})===
===Cyclus van zestig dagen===
Aan elke maand worden twee jaarindelingen toegewezen; de tweede ervan is de zhōngqì (de ’centrale’ jaarindeling). Achter de maanden staan tussen haakjses de ’aardtakken’.
Zestig is het [[kleinste gemeen veelvoud]] van tien (het aantal hemelstammen) en twaalf (het aantal aardtakken). UIt de combinatie van de cyclus van tien en van twaalf dagen ontstaat een periode van zestig dagen. Een cyclus van zestig wordt ook toegepast op de maanden en op de jaren.


{|Class="wikitable"
In deze cyclus, genaamd de stam-takken-cyclus heeft elk van de zestig dagen een eigen naam: een combinatie van de naam van een element en van een aardtak.
!{{unicode|月份}}
{| class="wikitable" style="font-size:85%" width=100%
!{{unicode|節氣（節）}}
|+ stam-takken
!{{unicode|中氣（氣）}}
|-
|------
|''Jiǎzǐ''||''Yǐchǒu''||''Bǐngyín''||''Dīngmǎo''||''Wùchén''||''Jǐsì''||''Gēngwǔ''||''Xīnwèi''||''Rénshēn''||''Guìyǒu''||''Jiǎxū''||''Yǐhài''||''Bǐngzǐ''||''Dīngchǒu''||''Wùyín''||''Jǐmǎo''||''Gēngchén''||''Xīnsì''||''Rénwǔ''||''Guìwèi''
|1e maand {{unicode|正月 （寅）}}||'''{{unicode|立春}}''' Lìchūn    – Lentebegin (3–5 februari)  ||{{unicode|雨水}} Yǔshuǐ – Regenwater (18–20 februari)
|-
|------
|''Jiǎshēn''||''Yǐyǒu''||''Bǐngxū''||''Dīnghài''||''Wùzǐ''||''Jǐchǒu''||''Gēngyín''||''Xīnmǎo''||''Rénchén''||''Guìsì''||''Jiǎwǔ''||''Yǐwèi''||''Bǐngshēn''||''Dīngyǒu''||''Wùxū''||''Jǐhài''||''Gēngzǐ''||''Xīnchǒu''||''Rényín''||''Guìmǎo''
|2e maand {{unicode|二月 （卯）}}||{{unicode|驚蟄}} Jīngzhé – Ontwaken van de insecten (5–7 maart)||{{unicode|春分}} Chūnfēn – Lente-equinox (20–22 maart)
|-
|------
|''Jiǎchén''||''Yǐsì''||''Bǐngwǔ''||''Dīngwèi''||''Wùshēn''||''Jǐyǒu''||''Gēngxū''||''Xīnhài''||''Rénzǐ''||''Guìchǒu''||''Jiǎyín''||''Yǐmǎo''||''Bǐngchén''||''Dīngsì''||''Wùwǔ''||''Jǐwèi''||''Gēngshēn''||''Xīnyǒu''||''Rénxū''||''Guìhài''
|3e maand {{unicode|三月 （辰）}}||{{unicode|清明}} Qīngmíng – Heldere klaarte (helder licht) (4–6 april)||{{unicode|穀雨}} Gǔyǔ – Graanregen (Zaadregen) (19–21 april)
|}
|------
==Maanden==
|4e maand {{unicode|四月 （巳）}}||'''{{unicode|立夏}}''' Lìxià – Zomerbegin (5–7 mei)||{{unicode|小滿}} Xiǎomǎn – Kleine volheid (20–22 mei)
De maanden zijn genummerd. Het teken voor maand of maan is 月. Dit teken wordt gecombineerd met het telwoord om de maandnaam te vormen.
|------
 
|5e maand {{unicode|五月 （午）}}||{{unicode|芒種}} Mángzhòng – Korrels met baarden (5–7 juni)||{{unicode|夏至}} Xiàzhì – Zomeraankomst (21–22 juni)
{| class="wikitable" width=100%
|------
|-align="center"
|6e maand {{unicode|六月 （未）}}||{{unicode|小暑}} Xiǎoshǔ – Kleine hitte (6–8 juli)||{{unicode|大暑}} Dàshǔ – Grote hitte    (22–24 juli)
| width=25% | eerste maand<br/>一月
|------
| width=25% | tweede maand<br/>二月
|7e maand {{unicode|七月 （申）}}||'''{{unicode|立秋}}''' Lìqiū – Herfstbegin (7–9 augustus)||{{unicode|處暑}} Chǔshǔ – Einde van de hitte (22–24 augustus)
| width=25% | derde maand<br/>三月
|------
| width=25% | vierde maand<br/>四月
|8e maand {{unicode|八月 （酉）}}||{{unicode|白露}}  Baílù – Witte dauw (7–9 september)||{{unicode|秋分}} Qiūfēn – herfstequinox (22–24 september)
|-align="center"
|------
| vijfde maand<br/>五月
|9e maand {{unicode|九月 （戌）}}||{{unicode|寒露}} Hánlù – Koude dauw (8–9 oktober)||{{unicode|霜降}} Shuāngjiàng – Vallende rijp (23–24 oktober)
| zesde maand<br/>六月
|------
| zevende maand<br/>七月
|10e maand {{unicode|十月 （亥）}}||'''{{unicode|立冬}}''' Lìdōng – Winterbegin (7–8 november)||{{unicode|小雪}} Xiǎoxuě – Matige sneeuw (22–23 november)
| achtste maand<br/>八月
|------
|-align="center"
|11e maand {{unicode|十一月 （子）}}||{{unicode|大雪}} Dàxuě – Grote sneeuw (6–8 december)||{{unicode|冬至}} Dōngzhì – Winteraankomst (21–23 dezember, winterzonnewende)
| negende maand<br/>九月
|------
| tiende maand<br/>十月
|12e maand {{unicode|十二月 （-丑-）}}||{{unicode|小寒}} Xiǎohán – Matige kou (5–7 januari)||{{unicode|大寒}} Dàhán – Grote kou (20–21 januar)
| elfde maand<br/>十一月
|------
| twaalfde maand<br/>十二月
|}
|}


De twaalf ''Zhōngqì'' delen de [[ecliptica]] op in twaalf delen van elk 30°. De [[Solstitium|zonnewenden]] en de [[equinox|equinoxen]] zijn vier van deze ''Zhōngqì''. De gemiddelde tijd tussen twee ''zhōngqì'' bedraagt dus een twaalfde van een [[tropisch jaar]]: 30,43685 dagen, en is iets langer dan de gemiddelde [[synodische maand]] van 29,53059 dagen.
===''Zhōngqì''===
Wanneer de [[ecliptica]] ingedeeld wordt in twaalf delen van elk 30°, verkrijgt men de ''zhōngqì''. Een twaalfde deel van een zonnejaar kan men een zonnemaand noemen. Een ''zhōngqì'' is niet de zonnemaand, maar het beginpunt ervan. De [[Solstitium|zonnewenden]] en de [[equinox|equinoxen]] zijn vier van deze ''zhōngqì''. De gemiddelde tijd tussen twee ''zhōngqì'' bedraagt dus een twaalfde van een [[tropisch jaar]]: 30,43685 dagen. Dit is iets langer dan de gemiddelde [[synodische maand]] van 29,53059 dagen. De ''zhōngqì'' en de maand van de Chinese kalender zijn echter niet gebaseerd op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige positie van de zon en de maan. De tijd tussen twee ''zhōngqì'' varieert tussen 29,44 en 31,44 dagen; de lengte van een synodische maand schommelt tussen 29,27 en 29,84 dagen. In zeldzame gevallen komt het voor, dat twee ''zhōngqì'' in één maanmaand vallen, en er zijn ook maanden, waarin geen ''zhōngqì'' valt, maar die toch geen schrikkelmaanden worden (''schijnbare schrikkelmaanden'').
 
===De 12 jaarindelingen ( {{unicode|節氣}} ) met hun zhōngqì ( {{unicode|中氣}} )===
Aan elke maand worden twee jaarindelingen toegewezen: de tweede ervan is de zhōngqì (de ’centrale’ jaarindeling). De ’aardtakken’ staan tussen haakjes (bruin) na de maandnamen.


De berekening van de Chinese kalender is ingewikkeld, omdat deze niet gebaseerd is op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige posities van de [[maan]] en de [[zon]]. Die tijd tussen twee ''zhōngqì'' varieert tussen 29,44 en 31,44 dagen; de lengte van een synodische maand schommelt tussen 29,27 en 29,84 dagen. Daarom komt het in zeldzame gevallen voor, dat twee ''zhōngqì'' in één maanmaand vallen, en er zijn ook maanden, waarin geen ''zhōngqì'' valt, maar die toch geen schrikkelmaanden worden (''schijnbare schrikkelmaanden'').
{|Class="wikitable"
!colspan="2" | {{unicode|月份}}<br/>Maand
!colspan="4" | {{unicode|節氣 （節）}}<br/>
!colspan="4" | {{unicode|中氣（氣）}}<br/>''zhōngqì''
|-
|{{nowrap|&ensp;1}}
|width="80"| {{unicode|正月}}<font color="brown">{{unicode|（寅）}}</font>
|{{unicode|立春}} || lì chūn || lentebegin || 3–5 februari
|{{unicode|雨水}} || yǔ shuǐ|| regenwater || 18–20 februari
|-
|&ensp;2 || {{unicode|二月}}<font color="brown">{{unicode|（卯）}}</font>
|{{unicode|驚蟄}} || jīng zhé || ontwaken van de insecten || 5–7 maart
|{{unicode|春分}} || chūn fēn || lente-equinox || 20–22 maart
|-
|&ensp;3 ||{{unicode|三月}}<font color="brown">{{unicode|（辰）}}</font>
|{{unicode|清明}} || qīng míng || heldere klaarte (helder licht) || 4–6 april
|{{unicode|穀雨}} || gǔ yǔ || graanregen (Zaadregen) || 19–21 april
|-
|&ensp;4 ||{{unicode|四月}}<font color="brown">{{unicode|（巳）}}</font>
|{{unicode|立夏}} || lì xià || zomerbegin || 5–7 mei
|{{unicode|小滿}} || xiǎo mǎn || kleine volheid || 20–22 mei
|-
|&ensp;5 ||{{unicode|五月}}<font color="brown">{{unicode|（午）}}</font>
|{{unicode|芒種}} || máng zhòng || korrels met baarden || 5–7 juni
|{{unicode|夏至}} || xià zhì || zomeraankomst || 21–22 juni, zomerzonnewende
|-
|&ensp;6 ||{{unicode|六月}}<font color="brown">{{unicode|（未）}}</font>
|{{unicode|小暑}} || xiǎo shǔ || kleine hitte || 6–8 juli
|{{unicode|大暑}} || dà shǔ || grote hitte || 22–24 juli
|-
|&ensp;7 ||{{unicode|七月}}<font color="brown">{{unicode|（申）}}</font>
|{{unicode|立秋}} || lì qiū || herfstbegin || 7–9 augustus
|{{unicode|處暑}} || chǔ shǔ || einde van de hitte || 22–24 augustus
|-
|&ensp;8 ||{{unicode|八月}}<font color="brown">{{unicode|（酉）}}</font>
|{{unicode|白露}} || baí lù || witte dauw || 7–9 september
|{{unicode|秋分}} || qiū fēn || herfstequinox || 22–24 september
|-
|&ensp;9 ||{{unicode|九月}}<font color="brown">{{unicode|（戌）}}</font>
|{{unicode|寒露}} || hán lù || koude dauw || 8–9 oktober
|{{unicode|霜降}} || shuāng jiàng || vallende rijp || 23–24 oktober
|-
|10 ||{{unicode|十月}}<font color="brown">{{unicode|（亥）}}</font>
|{{unicode|立冬}} || lì dōng || winterbegin || 7–8 november
|{{unicode|小雪}} || xiǎo xuě || kleine sneeuw || 22–23 november
|-
|11 ||{{unicode|十一月}}<font color="brown">{{unicode|（子）}}</font>
|{{unicode|大雪}} || dà xuě || grote sneeuw || 6–8 december
|{{unicode|冬至}} || dōng zhì || winteraankomst || 21–23 december, winterzonnewende
|-
|12 ||{{unicode|十二月}}<font color="brown">{{unicode| {{nowrap|(-丑-)}} }}</font>
|{{nowrap|{{unicode|小寒}}}} || xiǎo hán || kleine kou || 5–7 januari
|{{nowrap|{{unicode|大寒}}}} || dà hán || grote kou ||20–21 januari
|-
|}


== Zie ook ==
== Zie ook ==
Regel 85: Regel 206:
*[[Chinese jaartelling]]
*[[Chinese jaartelling]]
*[[lunisolaire kalender]]
*[[lunisolaire kalender]]
*[[Chinese feestdagen]] die volgens de Chinese kalender gaan
*[[Chinese feestdagen]]


{{Bron|bronvermelding=
{{Appendix|1=Weblinks
<div class="plainlinks">
;Verwijzingen
* [http://www.beleven.org/feesten/chinezen Chinese kalender & chronologie]
* [http://www.beleven.org/feesten/chinezen Chinese kalender & chronologie]
* [http://www.math.nus.edu.sg/aslaksen/calendar/chinese.html Regels voor de Chinese kalender]
* [http://www.math.nus.edu.sg/aslaksen/calendar/chinese.html Regels voor de Chinese kalender]
* [http://www.hermetic.ch/cal_stud/chinese_cal.htm De structuur van de Chinese kalender]
* [http://www.hermetic.ch/cal_stud/chinese_cal.htm De structuur van de Chinese kalender]
* [http://www.char4u.com/chinese-zodiac-sign.php Chinese dierenriem] Je eigen dier van de Chinese dierenriem bepalen door middel van je geboortedatum.
* [http://www.char4u.com/chinese-zodiac-sign.php Chinese dierenriem] Je eigen dier van de Chinese dierenriem bepalen door middel van je geboortedatum.
* Calendar Conversion
* Kalender omrekenen
**[http://www.hermetic.ch/chcal/chcal.htm Chinese Calendrics] Windows software, converteert alle datums.
**[http://www.hermetic.ch/chcal/chcal.htm Chinese Calendrics] Windows software, converteert alle datums.
**[http://www.mandarintools.com/calendar.html Gregorian-Chinese calendar converter]Online: only for the republican age (after 1912)
**[http://www.mandarintools.com/calendar.html Gregorian-Chinese calendar converter] Online: enkel voor de Chinese republiek (vanaf 1912)
**[http://www.sinica.edu.tw/~tdbproj/sinocal/luso.html Tweeduizend jaar Chinese kalender omzetter] (Chinees)
**[http://www.sinica.edu.tw/~tdbproj/sinocal/luso.html Tweeduizend jaar Chinese kalender omzetter] (Chinees)
* [http://www.hko.gov.hk/contente.htm Website] van de [[Hong Kong Observatory]]  
* [http://www.hko.gov.hk/contente.htm Website] van het [[Hong Kong Observatorium]]  
**[http://www.hko.gov.hk/gts/time/24solarterms.htm The 24 Solar Terms of ''Jieqi'']
**[http://www.hko.gov.hk/gts/time/24solarterms.htm The 24 Solar Terms of ''Jieqi'']
**[http://www.hko.gov.hk/gts/time/stemsandbranches.htm Heavenly Stems and Earthly Branches]
**[http://www.hko.gov.hk/gts/time/stemsandbranches.htm Heavenly Stems and Earthly Branches]
**[http://www.hko.gov.hk/gts/time/conversion.htm Gregorian-Lunar Calendar Conversion Table]
**[http://www.hko.gov.hk/gts/time/conversion.htm Gregorian-Lunar Calendar Conversion Table]
* [http://wiki.wsu.edu/index.php/Chinese_Calendar_2006 Chinese Lunar Calendar 2006]
* [http://wiki.wsu.edu/index.php/Chinese_Calendar_2006 Chinese Lunar Calendar 2006]
 
* Artikel ''[http://abstractairanica.revues.org/document4985.html Islamic and Chinese Astronomy under the Mongols]: a Little-Known Case of Transmission'', door {{Aut|Živa Vesel. Van Dalen, Benno}} in : {{aut|Yvonne Dold-Samplonius, Joseph W. Dauben, Menso Folkerts & Benno van Dalen, éds.}}, ''From China to Paris. 2000 Years Transmission of Mathematical Ideas''. Series: Boethius 46, Stuttgart (Steiner), 2002, p. 327-356., [[Abstracta Iranica]], Volume 25, gepubliceerd op 15 maart 2006. Geraadpleegd op 29 juli 2006.
* Artikel ''[http://abstractairanica.revues.org/document4985.html Islamic and Chinese Astronomy under the Mongols]: a Little-Known Case of Transmission'', door {{Aut|Živa Vesel. Van Dalen, Benno}} in : {{aut|Yvonne Dold-Samplonius, Joseph W. Dauben, Menso Folkerts & Benno van Dalen, éds.}}, ''From China to Paris. 2000 Years Transmission of Mathematical Ideas''. Series: Boethius 46, Stuttgart (Steiner), 2002, pp. 327-356., [[Abstracta Iranica]], Volume 25, gepubliceerd op 15 maart 2006. pgehaald op 29 juli 2006
{{Commonscat|Earthly Branches}}
----
;Verwijzingen
{{References}}</div> 
}}
}}


{{Navigatie kalendersystemen}}
{{Navigatie kalendersystemen}}
{{Commonscat|Earthly Branches}}


[[Categorie:Kalender]]
[[Categorie:Kalender]]

Huidige versie van 22 feb 2018 om 07:11

Chinese kalender
Naam (taalvarianten)
Traditioneel 農曆
Vereenvoudigd 农历
Hanyu pinyin nónglì
Jyutping (Standaardkantonees) nung4 lik6
Standaardkantonees Nong Lik
Yale (Standaardkantonees) nung4 lik6
Dapenghua Nòng Làk
Letterlijke vertaling landbouw kalender
Andere benamingen Wangli 黃历,
Huangli 皇历,
Xiali 夏历,
Yangli 阳历

De traditionele Chinese kalender is een lunisolaire kalender, die net als bijvoorbeeld de Hebreeuwse kalender elementen van een maankalender en van een zonnekalender in zich verenigt. Sinds 1949 gebruikt men in China officieel de gregoriaanse kalender.[1] De Chinese lunisolaire kalender wordt nog gebruikt om de datum van traditionele Chinese feestdagen zoals het Chinees nieuwjaar, voorjaars- en herfstfeest aan te geven, en bij de astrologie. Chinese kranten, zoals Sing Tao Daily en Kanzhongguo vermelden de Chinese datum naast de westerse datum.

Er bestaan verschillende Chinese jaartellingen.

Regels

De berekening van de Chinese kalender is ingewikkeld, omdat deze niet gebaseerd is op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige posities van de maan en de zon. Sinds de kalenderhervorming van 1645, die doorgevoerd werd met de hulp van de jezuïet Adam Schall von Bell, volgt de Chinese kalender de volgende vijf regels:

  1. Als referentiepunt dient de 120e oostelijke meridiaan (geografie) (Peking / Beijing: 116° 25' O).
  2. De dag begint om middernacht.
  3. De eerste dag van de maand is altijd waarop de dag nieuwe maan valt.
  4. De winterzonnewende van het noordelijk halfrond valt gedurende de elfde maand.
  5. Wanneer een schrikkelmaand nodig is, wordt de eerste maand tussen twee winterzonnewenden, waarop geen zhōngqì (中氣) valt (1/12 van een tropisch jaar), een schrikkelmaand. De schrikkelmaand krijgt hetzelfde nummer als de maand ervoor.

Jaren

Jaarbegin

Het jaar van de Chinese kalender begint met de tweede nieuwe maan na de winterzonnewende. Dit kan tussen 21 januari en 21 februari van de gregoriaanse kalender liggen.

Jaarlengte

Een jaar kan variëren tussen 353 en 385 dagen. Het kortste jaar kan bestaan uit zeven maanden van 29 dagen en vijf maanden van 30 dagen; het langste jaar kan vijf maanden van 29 dagen en wel acht maanden van 30 dagen bevatten.

Weken en andere groeperingen van dagen

Weken van zeven dagen

De dagen zijn gegroepeerd in weken van zeven dagen, genaamd hemellichamenweek. In het moderne China worden de namen van de planeten niet meer gebruikt in de namen van de dagen. Maandag tot zaterdag heten eerste dag tot zesde dag. Enkel de zondag heeft de nog naam van het hemellichaam.

Oud Modern
weekdag Chinees Pinyin moderne naam Chinees Pinyin
Maan-dag 月曜 yuè yào eerste dag 星期一 xīngqī yī
Mars-dag 火曜 huǒ yào tweede dag 星期二 xīngqī è
Mercurius-dag 水曜 shuǐ yào derde dag 星期三 xīngqī sān
Jupiter-dag 木曜 mù yào vierde dag 星期四 xīngqī sì
Venus-dag 金曜 jīn yào vijfde dag 星期五 xīngqī wǔ
Saturnus-dag 土曜 tǔ yào zesde dag 星期六 xīngqī lìu
Zon-dag 日曜 rì yào zondag 星期日 xīngqī rì

Decaden (tien hemelstammen)

Naast de week van zeven dagen, zijn de dagen ook gegroepeerd in wat wij decaden zouden noemen, periodes van tien dagen, genaamd hemelstammen ( 天干, tiān gān).

Elke dag in een dergelijke decade heeft een eigen naam:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
甲 乙 丙 丁 戊 己 庚 辛 壬 癸
jiǎ yǐ bǐng dīng wù jǐ gēng xīn rén guì
hout hout vuur vuur aarde aarde metaal metaal water water

De tien hemelstammen houden verband met het aantal elementen uit de Aziatische vijf-elementenleer en het mannelijke en vrouwelijke principe: yin en yang.

De datum van een aantal traditionele feestdagen wordt vastgesteld aan de hand van de hemelstammen.

Twaalfdagige periode (twaalf aardtakken)

De twaalf aardtakken zijn een oud Oost-Aziatisch nummeringssysteem, dat niet alleen in de kalender werd gebruikt. In de kalender staat elke aardtak direct in verband met een dierenriemteken. De twaalf aardtakken worden op verschillende manieren in de kalender gebruikt. Zo is er ook een cyclus van twaalf jaar, gebaseerd op de aardtakken, evenals een cyclus van twaalf dagen, en een indeling van twaalf (dubbele) uren in een dag.

aardtak dierenriemteken
 1 子 zǐ rat (鼠 shǔ)
 2 丑 chǒu buffel (牛 niú)
 3 寅 yín tijger (虎 hǔ)
 4 卯 mǎo haas (兔 tù)
 5 辰 chén draak (龍 lóng)
 6 巳 sì slang (蛇 shé)
 7 午 wǔ paard (馬 mǎ)
 8 未 wèi schaap (羊 yáng)
 9 申 shēn aap (猴 hóu)
10 酉 yǒu haan (鷄 jī)
11 戌 xū hond (狗 gǒu)
12 亥 hài varken (猪 zhū)

Cyclus van zestig dagen

Zestig is het kleinste gemeen veelvoud van tien (het aantal hemelstammen) en twaalf (het aantal aardtakken). UIt de combinatie van de cyclus van tien en van twaalf dagen ontstaat een periode van zestig dagen. Een cyclus van zestig wordt ook toegepast op de maanden en op de jaren.

In deze cyclus, genaamd de stam-takken-cyclus heeft elk van de zestig dagen een eigen naam: een combinatie van de naam van een element en van een aardtak.

stam-takken
Jiǎzǐ Yǐchǒu Bǐngyín Dīngmǎo Wùchén Jǐsì Gēngwǔ Xīnwèi Rénshēn Guìyǒu Jiǎxū Yǐhài Bǐngzǐ Dīngchǒu Wùyín Jǐmǎo Gēngchén Xīnsì Rénwǔ Guìwèi
Jiǎshēn Yǐyǒu Bǐngxū Dīnghài Wùzǐ Jǐchǒu Gēngyín Xīnmǎo Rénchén Guìsì Jiǎwǔ Yǐwèi Bǐngshēn Dīngyǒu Wùxū Jǐhài Gēngzǐ Xīnchǒu Rényín Guìmǎo
Jiǎchén Yǐsì Bǐngwǔ Dīngwèi Wùshēn Jǐyǒu Gēngxū Xīnhài Rénzǐ Guìchǒu Jiǎyín Yǐmǎo Bǐngchén Dīngsì Wùwǔ Jǐwèi Gēngshēn Xīnyǒu Rénxū Guìhài

Maanden

De maanden zijn genummerd. Het teken voor maand of maan is 月. Dit teken wordt gecombineerd met het telwoord om de maandnaam te vormen.

eerste maand
一月 		tweede maand
二月 		derde maand
三月 		vierde maand
四月
vijfde maand
五月 		zesde maand
六月 		zevende maand
七月 		achtste maand
八月
negende maand
九月 		tiende maand
十月 		elfde maand
十一月 		twaalfde maand
十二月

Zhōngqì

Wanneer de ecliptica ingedeeld wordt in twaalf delen van elk 30°, verkrijgt men de zhōngqì. Een twaalfde deel van een zonnejaar kan men een zonnemaand noemen. Een zhōngqì is niet de zonnemaand, maar het beginpunt ervan. De zonnewenden en de equinoxen zijn vier van deze zhōngqì. De gemiddelde tijd tussen twee zhōngqì bedraagt dus een twaalfde van een tropisch jaar: 30,43685 dagen. Dit is iets langer dan de gemiddelde synodische maand van 29,53059 dagen. De zhōngqì en de maand van de Chinese kalender zijn echter niet gebaseerd op gemiddelde waarden, maar op de nauwkeurige positie van de zon en de maan. De tijd tussen twee zhōngqì varieert tussen 29,44 en 31,44 dagen; de lengte van een synodische maand schommelt tussen 29,27 en 29,84 dagen. In zeldzame gevallen komt het voor, dat twee zhōngqì in één maanmaand vallen, en er zijn ook maanden, waarin geen zhōngqì valt, maar die toch geen schrikkelmaanden worden (schijnbare schrikkelmaanden).

De 12 jaarindelingen ( 節氣 ) met hun zhōngqì ( 中氣 )

Aan elke maand worden twee jaarindelingen toegewezen: de tweede ervan is de zhōngqì (de ’centrale’ jaarindeling). De ’aardtakken’ staan tussen haakjes (bruin) na de maandnamen.

月份
Maand 		節氣 （節）
 中氣（氣）
zhōngqì
 1 正月（寅） 立春 lì chūn lentebegin 3–5 februari 雨水 yǔ shuǐ regenwater 18–20 februari
 2 二月（卯） 驚蟄 jīng zhé ontwaken van de insecten 5–7 maart 春分 chūn fēn lente-equinox 20–22 maart
 3 三月（辰） 清明 qīng míng heldere klaarte (helder licht) 4–6 april 穀雨 gǔ yǔ graanregen (Zaadregen) 19–21 april
 4 四月（巳） 立夏 lì xià zomerbegin 5–7 mei 小滿 xiǎo mǎn kleine volheid 20–22 mei
 5 五月（午） 芒種 máng zhòng korrels met baarden 5–7 juni 夏至 xià zhì zomeraankomst 21–22 juni, zomerzonnewende
 6 六月（未） 小暑 xiǎo shǔ kleine hitte 6–8 juli 大暑 dà shǔ grote hitte 22–24 juli
 7 七月（申） 立秋 lì qiū herfstbegin 7–9 augustus 處暑 chǔ shǔ einde van de hitte 22–24 augustus
 8 八月（酉） 白露 baí lù witte dauw 7–9 september 秋分 qiū fēn herfstequinox 22–24 september
 9 九月（戌） 寒露 hán lù koude dauw 8–9 oktober 霜降 shuāng jiàng vallende rijp 23–24 oktober
10 十月（亥） 立冬 lì dōng winterbegin 7–8 november 小雪 xiǎo xuě kleine sneeuw 22–23 november
11 十一月（子） 大雪 dà xuě grote sneeuw 6–8 december 冬至 dōng zhì winteraankomst 21–23 december, winterzonnewende
12 十二月 (-丑-) 小寒 xiǎo hán kleine kou 5–7 januari 大寒 dà hán grote kou 20–21 januari

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Weblinks

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Earthly Branches op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Verwijzingen
  1. º David Ewing Duncan, The Calendar, Londen, 1998, ISBN 1-85702-979-8, blz. vi
rel=nofollow
rel=nofollow
Kalendersystemen

In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans

Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta)

Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch

Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel

Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling

Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Chinese_kalender&oldid=231662"