Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Benedictus IX
| Benedictus IX | ||
| Theophylactus III van Tusculum ca. 1012 – ? | ||
| ||
| Zie Lijst van pausen | ||
| Periode | 1032-1044 / 1045-1046 / 1047-1048 | |
| Voorganger | 1. Johannes XIX 2. Silvester III 3. Clemens II | |
| Opvolger | 1. Silvester III 2. Gregorius VI 3. Damasus II | |
Benedictus IX, eigenlijk Theophylactus III van Tusculum (Rome, circa 1012 – Grottaferrata, mogelijk 1055, 1065 of 1085) was drie maal paus: eerst van 1032 tot 1044, dan van 1045 tot 1046 tenslotte van 1047 tot 1048. Hij was de jongste paus ooit. Mogelijk was hij slechts 12 jaar toen hij de eerste keer paus werd,[1] volgens andere bronnen 18 jaar of ouder.[2] Zijn vader Alberic zou in 1032–1033, na de dood van Johannes XIX, door simonie het pauselijk ambt voor zijn zoon hebben verworven. Keizer Koenraad II erkende Benedictus IX als rechtmatig verkozen paus.
Biografie
In september 1044 werd Benedictus IX door de bevolking van Rome verdreven. Geschiedschrijvers noemen diverse redenen. Volgens Bonizo van Sutri (ca. 1045-1094) zou Benedictus zich van zijn ambt hebben willen ontdoen omdat hij wou trouwen, en had hij daarom reeds verscheidene taken aan andere geestelijken afgegeven. Pas toen bleek dat hij de beoogde bruid niet kon krijgen, zou hij zijn besluit om het pausschap op te geven hebben laten varen.
Desiderius van Montecassino (1027-1087), de latere paus Victor III, noemde Benedictus een geilaard en een moordenaar en beschuldigde hem van diverse overtredingen. Daaronder waren simonie, moord, een losbandig leven en vele andere delicten.[3] Wat er aan deze geruchten waar is, laat zich moeilijk reconstrueren, maar dat hij zijn ambt door simonie verkreeg, is een feit.
In januari 1045 werd Johannes van Sabina tot paus Silvester III uitgeroepen, maar in maart kwam de verdreven Benedictus IX alweer terug naar Rome. Ditmaal werd Silvester III verdreven naar zijn oorspronkelijke bisschopszetel in Sabina. Maar blijkbaar kon Benedictus IX de orde niet meer herstellen, zodat hij besloot zijn ambt op 1 mei 1045 voor (1000 tot 2000 pond) zilver te verkopen aan zijn peetoom Gregorius VI. Zowel Silvester III als Gregorius VI beschouwden zich als rechtmatige paus.
Onder inwerking van de hervormingsbeweging van Cluny, die in de elfde eeuw pleitte tegen simonie en nicolaïtisme (afwijzing van het priestercelibaat) besloot Hendrik III in te grijpen. Onder zijn aanwijzingen kwam de Synode van Sutri op 20 december 1046 in Sutri bijeen, waar de pausen Silvester III en Gregorius VI beiden werden afgezet. Op de vervolgzitting van 23 en 24 december in Rome werd ook Benedictus IX uit zijn ambt gezet. Op de synode werd Hendrik III het privilege toegekend om kandidaten te benoemen. De afzetting van Benedictus IX werd onmiddellijk gevolgd door de benoeming van paus Clemens II. Een dag later kroonde de nieuwe paus Hendrik III en zijn echtgenote Agnes van Poitou tot keizer en keizerin.
Na de dood van Clemens II op 9 oktober 1047 trok Benedictus IX met de hulp van markgraaf Bonifatius van Tuscië Rome binnen en verklaarde zich tot rechtmatige paus. Het ingrijpen van keizer Hendrik III door de benoeming van Poppo van Brixen tot paus (Damasus II) had in eerste instantie geen gevolg, omdat Poppo er niet in slaagde Rome binnen te trekken. Om een dreigende keizerlijke veldtocht tegen de markgraaf van Tuscië af te wenden, moest Bonifatius Poppo van Brixen naar Rome brengen. Op 16 juli 1048 trok Damasus II Rome binnen. Daarop was Benedictus IX zijn ambt (voor de derde keer sinds 1044) kwijt.
Hij trok zich uiteindelijk in een klooster terug. De datum van zijn overlijden is niet bekend.
Stamboom
| Theophylactus I, Graaf van Tusculum 864–924 | Theodora | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hugo van Italië 887-924-948 (trouwde ook met Marozia) | Alberic I van Spoleto d. 925 | Marozia 890–937 | Paus Sergius III 904–911 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Alda van Wenen | Alberic II van Spoleto 905–954 | David of Deodatus | Johannes XI 931–935 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Gregorius I, Graaf van Tusculum | Paus Johannes XII 955–964 | Paus Benedictus VII 974–983 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Paus Benedictus VIII Paus 1012–1024 | Alberic III, Graaf van Tusculum gest. 1044 | Paus Johannes XIX Paus 1024–1032 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Petrus, Hertog van de Romeinen | Gaius | Octavianus | Paus Benedictus IX 1012–1055 | ||||||||||||||||||||||||||||||
Noten
- º volgens Benedictus’ tijdgenoot en kroniekenschrijver Rodulfus Glaber:
Rudolfus Glaber, Historiarum libris V usque ad a. 1044 - º Catholic Encyclopedia, dl. II (1907) noemt hem dan 20 jaar.
(en) Pope Benedict IX, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)
- º Desiderius, Dialogi de miraculis sancti Benedicti auctore Desiderio abbate casinensi, in: Hofmeister Adolf (uitgever), MGH SS 30,2, Leipzig, 1934, p. 1141.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Benedictus IX op Wikimedia Commons.
Namen van de in het „Annuario Pontifico” als tegenpaus genoemde pausen staan cursief tussen haakjes.
Petrus • Linus • Anacletus I • Clemens I • Evaristus • Alexander I • Sixtus I • Telesforus • Hyginus • Pius I • Anicetus • Soter • Eleutherus • Victor I • Zefyrinus • Calixtus I • (Hippolytus) • Urbanus I • Pontianus • Anterus • Fabianus • Cornelius • (Novatianus) • Lucius I • Stefanus I • Sixtus II • Dionysius • Felix I • Eutychianus • Cajus • Marcellinus • Marcellus I • Eusebius • Miltiades • Silvester I • Marcus • Julius I • Liberius • (Felix (II)) • Damasus I • (Ursinus) • Siricius • Anastasius I • Innocentius I • Zosimus • Bonifatius I • (Eulalius) • Celestinus I • Sixtus III • Leo I • Hilarius • Simplicius • Felix II • Gelasius I • Anastasius II • Symmachus • (Laurentius) • Hormisdas • Johannes I • Felix III • Bonifatius II • (Dioscurus) • Johannes II • Agapetus I • Silverius • Vigilius • Pelagius I • Johannes III • Benedictus I • Pelagius II • Gregorius I • Sabinianus • Bonifatius III • Bonifatius IV • Deusdedit (Adeodatus I) • Bonifatius V • Honorius I • Severinus • Johannes IV • Theodorus I • Martinus I • (Eugenius I) • Eugenius I • Vitalianus • Adeodatus II • Donus • Agatho • Leo II • Benedictus II • Johannes V • Conon • (Theodorus (II)) • (Paschalis (I)) • Sergius I • Johannes VI • Johannes VII • Sisinnius • Constantinus I • Gregorius II • Gregorius III • Zacharias • Stefanus (II) • Stefanus II (III) • Paulus I • (Constantinus II) • (Filippus) • Stefanus III (IV) • Hadrianus I • Leo III • Stefanus IV (V) • Paschalis I • Eugenius II • Valentinus • Gregorius IV • (Johannes (VIII)) • Sergius II • Leo IV • Benedictus III • (Anastasius (III)) • Nicolaas I • Hadrianus II • Johannes VIII • Marinus I • Hadrianus III • Stefanus V (VI) • Formosus • Bonifatius VI • Stefanus VI (VII) • Romanus • Theodorus II • Johannes IX • Benedictus IV • Leo V • (Christoforus) • (Sergius III) • Sergius III • Anastasius III • Lando • Johannes X • Leo VI • Stefanus VII (VIII) • Johannes XI • Leo VII • Stefanus VIII (IX) • Marinus II • Agapetus II • Johannes XII • Leo VIII • (Benedictus V) • Johannes XIII • Benedictus VI • (Bonifatius VII) • Benedictus VII • Johannes XIV • Johannes XV • Gregorius V • (Johannes XVI) • Silvester II • Johannes XVII • Johannes XVIII • Sergius IV • Benedictus VIII • (Gregorius (VI)) • Johannes XIX • Benedictus IX • Silvester III • Benedictus IX • Gregorius VI • Clemens II • Benedictus IX • Damasus II • Leo IX • Victor II • Stefanus IX • (Benedictus X) • Nicolaas II • Alexander II • (Honorius II) • Gregorius VII • (Clemens (III)) • Victor III • Urbanus II • Paschalis II • (Theodoricus) • (Albertus) • (Silvester (IV)) • Gelasius II • (Gregorius (VIII)) • Calixtus II • Honorius II • (Celestinus (II)) • Innocentius II • (Anacletus II) • (Victor (IV) (Gregorius)) • Celestinus II • Lucius II • Eugenius III • Anastasius IV • Hadrianus IV • Alexander III • (Victor (IV) (Octavianus)) • (Paschalis (III)) • (Calixtus (III)) • (Innocentius (III)) • Lucius III • Urbanus III • Gregorius VIII • Clemens III • Celestinus III • Innocentius III • Honorius III • Gregorius IX • Celestinus IV • Innocentius IV • Alexander IV • Urbanus IV • Clemens IV • Gregorius X • Innocentius V • Hadrianus V • Johannes XXI • Nicolaas III • Martinus IV • Honorius IV • Nicolaas IV • Celestinus V • Bonifatius VIII • Benedictus XI • Clemens V • Johannes XXII • (Nicolaas (V)) • Benedictus XII • Clemens VI • Innocentius VI • Urbanus V • Gregorius XI • Urbanus VI • (Clemens VII van Avignon) • Bonifatius IX • (Benedictus XIII van Avignon) • Innocentius VII • Gregorius XII • (Alexander V) • (Johannes (XXIII)) • Martinus V • (Clemens VIII van Avignon) • (Benedictus XIV van Avignon) • Eugenius IV • (Felix V) • Nicolaas V • Calixtus III • Pius II • Paulus II • Sixtus IV • Innocentius VIII • Alexander VI • Pius III • Julius II • Leo X • Hadrianus VI • Clemens VII • Paulus III • Julius III • Marcellus II • Paulus IV • Pius IV • Pius V • Gregorius XIII • Sixtus V • Urbanus VII • Gregorius XIV • Innocentius IX • Clemens VIII • Leo XI • Paulus V • Gregorius XV • Urbanus VIII • Innocentius X • Alexander VII • Clemens IX • Clemens X • Innocentius XI • Alexander VIII • Innocentius XII • Clemens XI • Innocentius XIII • Benedictus XIII • Clemens XII • Benedictus XIV • Clemens XIII • Clemens XIV • Pius VI • Pius VII • Leo XII • Pius VIII • Gregorius XVI • Pius IX • Leo XIII • Pius X • Benedictus XV • Pius XI • Pius XII • Johannes XXIII • Paulus VI • Johannes Paulus I • Johannes Paulus II • Benedictus XVI • Franciscus I