Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Iran
Sjabloon:Landtabel plus Iran (Perzisch: ایران), officieel de Islamitische Republiek Iran (Perzisch: جمهوری اسلامی ایران, Djoemhūrī-ye Eslāmī-ye Īrān), is een land in het Midden-Oosten.
Iran grenst aan Irak, Turkije, Armenië, Azerbeidzjan, Turkmenistan, Afghanistan en Pakistan. De Perzische Golf en de Golf van Oman bevinden zich ten zuiden en de Kaspische Zee ten noorden van Iran. Iran deelt de Kaspische Zee, behalve met de republiek van Azerbeidzjan en Turkmenistan, ook met Kazachstan en Rusland. Aan de kust tegenover de Perzische Golf liggen Saoedi-Arabië, Koeweit, Bahrein, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.
De export van aardolie en aardgas vormen de belangrijkste bron van inkomsten van Iran. Iran heeft een belangrijke positie als vierde grootste olie-exporteur ter wereld.
Etymologie
Iran werd tot en met 1935 officieel Perzië genoemd. De naam Perzië is afkomstig uit het Oud-Grieks en verwijst naar Fars, het deel van het land dat in de tijd van de Oude-Grieken het dominante deel was. De Iraniërs noemden zelf hun land al wel Iran. Iran betekent 'Land van de Ariërs'.
In 1935 vroeg de toenmalige Perzische sjah Reza Pahlavi aan alle landen om voortaan de lokale naam van het land, Iran, te gebruiken. Na een protest van de Perzische/Iraanse geleerden, kondigde de regering in 1959 aan dat, in andere talen dan het Perzisch, beide namen officieel gebruikt mogen worden. Een inwoner van Iran/Perzië is een Iraniër of een Pers.
Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Iran voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Iran/Perzië heeft een bijzonder lange geschiedenis en kan met recht één van de bakermatten van de beschaving genoemd worden. De geschiedenis van Iran als land gaat terug tot de 6e eeuw v.Chr., toen Cyrus de Grote van de dynastie der Achaemeniden de verschillende volkeren verenigde. In de eeuwen hierna bereikte dit Perzische Rijk een enorme macht en besloeg het een gebied van Egypte in het westen tot aan India in het oosten en Griekenland in het noorden.
In de 4e eeuw v.Chr. veroverde Alexander de Grote het Perzische Rijk en versloeg koning Darius III nabij Persepolis. Het land werd na Alexanders dood bestuurd door een Hellenistische (Griekse) klasse onder de Seleuciden. Later vestigden de Parthen en de Sassaniden machtige rijken.
In de 7e eeuw werd het veroverd door de islamitische Arabieren. Het Arabische Rijk van de kaliefen overheerste Iran tot de 9e eeuw en vanaf toen verloor het centrale gezag van de Abbasiden uit Bagdad zijn autoriteit en waren er in Iran diverse rijken en rijkjes.
In de 11e eeuw waren het de Turkse Seltsjoeken die Iran veroverden en later ook de Arabieren versloegen. Het rijk van de Seltsjoeken viel echter al snel weer uiteen en in de 13e eeuw viel het Mongoolse Rijk Iran binnen en de Mongolen verwoestten vele steden en vermoordden vele inwoners.
In de 15e eeuw verenigde de dynastie van de Safawiden Iran. Zij voerde onder andere het sjiisme als staatsgodsdienst in. Met name onder sjah Abbas I kwam hun cultuur tot volle bloei, wat goed te zien is in de toenmalige hoofdstad Isfahan. In die tijd had ook de VOC handelsposten in Iran. Nadat de Safaviden verslagen waren kwamen later de Kadjaren aan de macht. Iran wist als één van de weinige landen in Azië onafhankelijk te blijven van westerse landen, al hadden met name het Verenigd Koninkrijk en Rusland er grote invloeden.
In de 20e eeuw heerste gedurende lange tijd de Pahlavi-dynastie. Vader Reza Pahlavi en zoon Mohammed Reza Pahlavi namen weliswaar de titel sjah (koning) aan, maar regeerden als dictators, waarbij de bevolking vaak hardhandig onderdrukt werd. Het westen steunde de dictatuur van de Pahlavi's.
In 1979 dwong een brede opstand van geestelijken, intellectuelen, middenstanders en vele maatschappelijke organisaties de sjah ten val tijdens de Iraanse Revolutie. Uiteindelijk koos de machtigste politieke partij, die van de geestelijkheid, ervoor om de macht in handen van één persoon te geven: ayatollah Ruhollah Khomeini. Sindsdien wordt het land volgens een door hem opgestelde conservatieve islamitische wetgeving geregeerd.
Van 1980 tot 1988 voerde Iran oorlog met buurland Irak in de bloedige Irak-Iranoorlog.
Sinds het presidentschap van de hervormingsgezinde president Mohammad Khatami, 1997-2005, is het land, waarvan meer dan de helft van de bevolking jonger is dan 30 jaar, langzaam aan het moderniseren.
De machtigste man in het land is volgens de grondwet echter niet de president, maar de hoogste religieus leider (Rahbar), sinds 1989 Khamenei.
De conservatieve president Ahmadinejad, in functie sinds augustus 2005, valt op door kritiek op de regering van de V.S., en door felle kritiek op zowel het bestaan van de staat Israël als op ‘het (zionistische) regime dat Jeruzalem en Palestina bezet houdt’. Dergelijke uitlatingen leiden voortdurend tot verontwaardiging, verontrusting en verwarring in de Westerse wereld en in Israël. Het nucleaire programma van Iran, volgens Iran bedoeld voor vreedzame doeleinden, maar volgens sommige, vooral Westerse, critici bedoeld voor de productie van kernwapens, leidt daarnaast voortdurend tot kritiek vanuit het Westen en soms ook vanuit de VN.
Staatkunde en politiek
| Zie Politiek in Iran voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Iran is sinds de Iraanse Revolutie een islamitische republiek. Het heeft een unieke staatsstructuur, die in geen enkel ander land voorkomt. De staatsstructuur is afgeleid van de staatsgodsdienst van Iran, het sjiisme. Het belangrijkste principe is dat van valajat-e fakih ofwel de 'voogdij van de jurist'. Hiermee wordt bedoeld dat de hoogste geestelijke uiteindelijk alle wetsvoorstellen moet goedkeuren.
Het land wordt door vier entiteiten bestuurd:
- De Religieus leider of rahbar (Perzisch: رهبر)
- De Raad der Hoeders of Shuraye Negahbane Ghanune Assasi (Perzisch: شورای نگهبان قانون اساسی)
- De president van Iran of Rais-Jumhur (Perzisch: ریس جمهور)
- De Majlis van Iran oftewel het parlement of adviesgevende raad (Perzisch: مجلس شورای اسلامی) De majlis bestaat uit 290 zetels en eens in de vier jaar zijn er verkiezingen.
Veel politieke beslissingen worden door de president of het parlement genomen, maar de geestelijken, zowel de religieuze leider als de Raad van Hoeders, hebben de autoriteit alles wat tegen de sharia is te verwerpen, omdat zij over deze beslissingen een veto hebben.
Anno 2008 is Ali Khamenei de religieus leider (en eigenlijke machthebber) van Iran en is Mahmoud Ahmadinejad de president van Iran.
Zie ook: Lijst van premiers van Iran en Lijst van presidenten van Iran
Buitenlandse betrekkingen
Iran is mede-oprichter van de Verenigde Naties, de OPEC, de Organisatie van de Islamitische Conferentie en de Organisatie van Niet-gebonden Landen.
Iran onderhoudt diplomatieke betrekkingen met bijna alle landen, maar sinds de Iraanse Revolutie van 1979 zijn de banden met de Verenigde Staten en Israël verbroken.
Als gevolg van de controverse over het atoomprogramma van Iran is een handelsboycott tegen Iran ingesteld waaraan de westerse landen meedoen. Andere landen, zoals Rusland, China, India en sommige Arabische landen doen niet mee aan de boycott. Door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zijn tot driemaal toe sancties tegen Iran afgekondigd vanwege de nucleaire controverse.
Mensenrechtensituatie
De mensenrechten worden in Iran regelmatig geschonden. Vrouwen worden volgens de sharia, de islamitische wetgeving, achtergesteld. Omdat het land een strikte scheiding van de seksen aanhoudt, zijn er relatief veel vrouwelijke artsen en advocaten. Zij behandelen dan uitsluitend vrouwen. Een bekende advocate is de mensenrechtenadvocate Shirin Ebadi, die in 2003 de Nobelprijs voor de Vrede won.
Iran wordt ook gekritiseerd door Human Rights Watch, omdat het de doodstraf uitvoert. Dit doet het land niet alleen voor volwassenen maar ook kinderen kunnen de doodstraf krijgen.
Het bestaan van homoseksualiteit wordt ontkend in Iran en uiteraard is homoseksualiteit er verboden. Overigens, mensen die een geslachtsidentiteitsstoornis hebben worden wél erkend en met steun van de islamitische wetgeving wordentranseksuele operaties uitgevoerd.
Geografie, bevolking, bestuurlijke indeling
De hoofdstad van Iran is Teheran. Andere belangrijke steden zijn Mashhad, Tabriz, Shiraz, Abadan, Kerman, Zahedan, Karaj, Rashjt, Yazd, Hamadan, Koramsjar, Ahvaz, Urmia, Arak, de religieuze stad Qom en de oude hoofdstad Isfahan.
Bevolking
De bevolking in Iran kende een snelle groei. In 1900 waren er tien miljoen Iraniërs, nu zijn er 65,9 miljoen Iraniërs. [1]. De stijging was bijzonder sterk na de Iraanse Revolutie van 1979. Van 1995 tot 2005 steeg het inwonertal met 8,4 miljoen. Opvallend is dat de meerderheid van de bevolking jonger is dan 30 jaar.
Volgens het CIA World Factbook is de bevolking verdeeld in de volgende etnische groepen: Perzen (51%), Azeri's (24%), Gilaki en Mazanderani (samen 8%), Koerden (7%), Arabieren (3%), Beloetsji(en) (2%), Lurs (2%), Turkmenen (2%), Qashqai, Armeniërs, Joden, Assyriërs en anderen. Hierbij moet worden opgemerkt dat andere bronnen andere percentages geven.
Bestuurlijke indeling
Iran is onderverdeeld in 30 provincies. Elke provincie (ostān) is weer onderverdeeld in regio's (shahrestān) en die zijn weer onderverdeeld in districten (bakhsh).
Religie
De staatsreligie van Iran is het Twaalver sjiisme, maar er zijn ook andere religies die gepraktizeerd en erkend worden. Religie heeft een allesbepalende invloed op het leven in Iran. De grondwet bepaalt dat de Hoogste leider van Iran altijd een geestelijke moet zijn en alle wetsvoorstellen worden door geestelijken beoordeeld voordat ze in werking mogen treden.
De religieuze politie controleert op straat of met name vrouwen zich wel aan de religieuze kledingvoorschriften houden. Ook controleert zij op ander onzedelijk gedrag. Tijdens het vrijdagmiddaggebed wordt volgens de islamitische traditie een khutbah of politieke rede gehouden.
Van de inwoners van Iran is 89% sjiiet en 9% procent is soenniet. [2] De soennieten zijn vooral Koerden in het noordwesten, Beloetsji in het zuidoosten en Turkmenen in het noordoosten van het land. Verspreid over het land wonen ook veel aanhangers van het soefisme, maar deze kunnen zowel soennitisch als sjiitisch zijn.
Naast moslims zijn er relatief kleine erkende gemeenschappen christenen, joden, zoroastristen en hindoes. De bahá'í worden er vervolgd.
Ethiek
Voortkomend uit het sjiitische recht, heeft Iran een eigen ethiek ontwikkeld om om te gaan met de moderne tijd. Zo is onderzoek naar stamceltherapie met behulp van embryo's toegestaan.[3] Daarnaast is abortus in Iran toegestaan als het leven van de moeder of het kind in gevaar komt.[4] Ook het klonen van dieren is toegestaan door de geestelijkheid.[5]
Plastische chirurgie voor verfraaiing van neuzen komt veel voor onder de rijken.[6]
Kalender en feestdagen
Iran heeft haar eigen kalender, de Iraanse kalender. Deze zonnekalender begint op de eerste dag van de lente (21 maart) en dan viert men het Iraans nieuwjaar, Noroez. Op 21 maart 2008 begon het jaar 1387 Anno Persarum, zoals het Iraanse jaar in het Latijn genoemd wordt.
Naast de Iraanse kalender worden in het land ook de islamitische kalender en de westerse Gregoriaanse kalender gebruikt.
Feestdagen
In Iran wordt onderscheid gemaakt tussen nationale feestdagen en islamitische feestdagen.
De nationale feestdagen zijn het hierboven genoemde Noroez, de dag van de Islamitische republiek, de natuurdag, de gedenkdag van Khomeiny, de dag van de revolutie, de overwinning van de revolutie en Dag van de Nationalisatie van de Olie-industrie.
Naast deze nationale feestdagen zijn er in zeventien islamitische feestdagen. Naast de bekende islamitische feestdagen zoals het Suikerfeest en het Offerfeest, zijn er in Iran ook feestdagen ter herdenking van een van de twaalf imams.
Cultuur
| Zie Cultuur in Iran voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Iran heeft een bijzonder rijke cultuur waarin oude en moderne elementen gecombineerd worden. In het land zelf wordt wel gezegd dat Iran drie invloeden moet zien te combineren. Die drie zijn de klassieke Iraanse cultuur van het Perzische Rijk uit de Oudheid, de islam en de islamitische cultuur die de Arabieren brachten en de moderne westerse cultuur.
Monumenten en archeologie
Met een geschiedenis die zo'n 2500 jaar teruggaat, heeft Iran een grote verscheidenheid aan monumenten en archeologische vindplaatsen. Op de werelderfgoedlijst van UNESCO staan negen Iraanse monumenten: Chogha Zanbil, Persepolis, Meidan Emam in Isfahan, Takht-E Soleyman, Pasargadae, Bam, Soltaniyeh, de Behistuninscriptie en de drie Armeense kloosters in Iran (Sint-Stefanuskerk, Qara Kelisa en de Kapel van Dzordzor).
Zie ook: Zie ook Iraanse monumenten op de Werelderfgoedlijst
Talen
Iran kent een grote verscheidenheid aan talen. De officiële landstaal van Iran is het Perzisch of Farsi. Het Perzisch is een taal binnen de Indo-Europese taalfamilie en is de moedertaal van ongeveer de helft van de bevolking.
De andere helft kent het Perzisch niet als moedertaal maar het Perzisch wordt door de gehele bevolking gesproken. De belangrijkste andere taalfamilies zijn de Altaïsche talen, verscheidene kleinere Iraanse talen en de semitische talen.
Veel gesproken talen zijn het Azeri (Turkse taal met grote Perzische invloed), het Koerdisch en het Arabisch.
Literatuur en poëzie
De poëzie heeft altijd een zeer hoog niveau gehad. De Sjahnama of het Boek der Koningen van Ferdowsi is het nationale epos van Iran en telt 60.000 dichtregels. Het is het belangrijkste werk van de Perzische mythologie.
Naast Ferdausi zijn Hafiz, Nezami en Roemi andere bekende dichters uit de Iraanse geschiedenis.
Beeldende kunsten
De islam kent weliswaar een traditie van aniconisme, maar binnen het sjiisme gaat men hier minder streng mee om. Derhalve wordt er ook figuratieve schilderkunst gemaakt in Iran.
De Perzische miniaturen, kleine schilderijen, zijn de belangrijkste Iraanse vorm van de schilderkunst. Reza Abbasi uit de zeventiende eeuw is de bekendste Iraanse schilder.
In Iran worden veel speelfilms en televisieseries gemaakt.
Sport
Twee wereldwijd gespeelde sporten hebben hun oorsprong in Perzië: schaken (het woord is afgeleid van het Perzische sjah dat koning betekent) en polo.
Tegenwoordig is voetbal verreweg de meest populaire sport in Iran. Er spelen achttien teams in de Iraanse profcompetitie, de Iran Pro League. Niet alleen voetbal voor mannen is populair, maar ook vrouwenvoetbal is zeer populair bij Iraanse vrouwen. In de stadions heerst dan een strikte scheiding der seksen en zijn vrouwen niet welkom bij mannenwedstrijden en vice versa. [7] Het Iraans voetbalelftal was een deelnemer aan het WK 2006.
Andere populaire sporten zijn basketbal, gewichtheffen en worstelen. Zurkhaneh is een traditionele Iraanse vorm van gymnastiek. Iran kent daarnaast 16 moderne skigebieden, waarvan Dizin ten noorden van Teheran het bekendst is.
Dagelijks leven
De Iraanse keuken is een zeer ruim gesorteerde keuken vele honderden gerechten uit alle regio's van het land.
Bekend over de hele wereld zijn de Perzische tapijten. De windmolen en de domesticatie van de tulp komen waarschijnlijk uit het oude Perzië.
Onderwijs en wetenschap
Iran heeft een lange wetenschappelijke traditie. Bekend uit de oudheid is de Academie van Gondesjapoer. Tijdens de Middeleeuwen had de Iraanse wetenschap haar bloeiperiode. Bekende wetenschappers zijn de arts/filosoof Avicenna, de astronoom/dichter Omar Khayyám, de astronoom/filosoof Nasir al-Din al-Toesi en de filosoof al-Ghazali. De Nizamiyyah is een middeleeuwse instelling voor hoger onderwijs.
Anno 2008 heeft Iran tientallen universiteiten die jaarlijks zo'n 750.000 studenten afleveren. Er studeren meer vrouwen dan mannen af [8]. Het land heeft de ambitie om de wetenschappelijke leider van de islamitische wereld te worden en mede daarom worden onderzoeksprogramma's, waaronder ook het atoomprogramma van Iran, breed gesteund.[9] In februari 2007 lanceerde de Iraanse ruimtevaartorganisatie zijn eerste ruimteraket [10]
Economie
Iran gebruikt de Iraanse rial als munteenheid. Eén rial bestaat uit honderd dinar.
Het Bruto Nationaal Product van Iran bedroeg in 2006 in absolute termen 203 miljard dollar en omgerekend naar koopkrachtpariteit was dit 735 miljard. [11] Het BNP per persoon bedraagt daarmee $2.905 respectievelijk $10.478.
De inflatie bedraagt zo'n 17%. [12] De Iraanse economie is sterk afhankelijk van de export van aardolie en aardgas. Meer dan 80% van de export wordt hiermee verdiend. [12]
Iran heeft te maken met een economische boycot die de Verenigde Staten tegen het land heeft afgekondigd. Veel multinationals met vestigingen in de VS doen mee aan de boycot. Het land leidt daardoor economische schade.
Op de Effectenbeurs van Teheran staan zo'n vierhonderd bedrijven genoteerd. Het is de belangrijkste effectenbeurs van Iran.
Op het eiland Kish is een vrijhandelszone aangelegd. Iran heeft daar een internationale handelsbeurs voor aardolie geopend. [13] Dit is de enige aardoliebeurs in de wereld waar de olie niet in dollars maar in euro's en roebels wordt verhandeld.
Transport
Iran heeft een uitgebreid netwerk van wegen en spoorwegen. Iran Air is de nationale luchtvaartmaatschappij, maar naast Iran Air is nog een dozijn andere maatschappijen actief. Iran heeft enkele zeehavens aan de Perzische Golf.
Het bedrijf Iran Khodro maakt de Samand, de bekendste auto van Iran.
Defensie
De Iran heeft twee takken van het leger: de reguliere tak (met daarin landmacht, luchtmacht en marine) en een elitekorps, de Iraanse Revolutionaire Garde. In totaal bestaat het leger uit 545.000 rekruten. Daarnaast heeft het zo'n 350.000 reservisten.
De Basij vormen een paramilitair onderdeel van de Iraanse Revolutionaire Garde. Dit onderdeel bestaat uit 90.000 voltijds leden, maar er kunnen zo'n 11 miljoen mannen én vrouwen opgeroepen worden.
In 2005 gaf Iran 3,3% van het bruto nationaal product uit aan defensie.
Sinds de Iraanse Revolutie is er een embargo op het leveren van militair materieel aan Iran. Het land heeft daarop een eigen militaire industrie ontwikkeld. Enkele wapens die het heeft ontwikkeld zijn de Fajr-3, de Shahab-3 raket en verschillende onbemande vliegtuigjes.
Media
Iran heeft zowel publieke als particuliere media. Beide staan onder controle en censuur van de overheid. De censuur is een van de meest strikte in de wereld en wordt uitgevoerd door een speciaal overheidsagentschap.
De meeste kranten worden uitgegeven in het Perzisch maar er zijn ook kranten in andere talen, waaronder ook Engels. Press TV is een door de Iraanse overheid opgezet internationaal nieuwsstation dat in het Engels uitzendt.
Flora en fauna
Iran beschikt door haar uitgestrektheid en bergketens over verschillende biomen en biotopen, waaronder een drietal oerwouden, en verschillende soorten flora en fauna.
Het land heeft zestien nationale parken en daarnaast verschillende natuurmonumenten, wildparken en beschermde gebieden. [14] Het grootste nationale park is Nationaal Park Urumiyeh in het noordwesten van het land.
Enkele diersoorten die in Iran voorkomen zijn de manoel, de gazelle, de onager en het jachtluipaard. De Kaspische Zee stond vroeger bekend om zijn kaviaar maar de steur is ernstig bedreigd.
Bekend is ook de gedomesticeerde Perzische kat.
Milieuproblematiek
Net als veel andere landen kampt Iran met een sterke milieuproblematiek. Teheran heeft te maken met een sterke luchtvervuiling. Daarnaast zorgen ontbossing, verwoestijning, watervervuiling en vervuiling door het lekken van aardolie voor ernstige problemen voor de volksgezondheid.
Klimaat
Twee derde van Iran bestaat uit hoge bergen en heeft dus koude winters en milde zomers. Het grootste deel van Iran heeft een droog klimaat, maar het noordwestelijke deel van het land heeft een gematigd klimaat met wilderige vegetatie en uitgestrekte rijstvelden.
Het centrale Hoogland van Iran is een uitgesproken woestijnklimaat. Temperaturen kunnen daar 's zomers oplopen tot wel 50°C.
In de Elboers en het Zagrosgebergte ligt 's winters vaak sneeuw en veel toppen in het hoge deel van Elboers hebben eeuwige sneeuw.
Fysische geografie, geologie, delfstoffen en aardbevingen
Het landschap van Iran is in het algemeen droog, bergachtig gebied. Het Hoogland van Iran vormt het grootste en centrale gedeelte van het land. De belangrijkste bergketens zijn het Zagrosgebergte en de Elboers. In de Elboers bevindt zich ook Irans hoogste berg, de vulkaan de Damavand op 5607 m.
Het westen van het land is het dichtst bevolkt, terwijl in het oosten grote vrijwel onbewoonde woestijngebieden zijn zoals de Grote Zoutwoestijn (Dasht-e Kavir).
Geologie
Iran ligt op het zuidelijke deel van de Euraziatische Plaat. De zuidelijke kustlijn met de Perzische Golf komt ongeveer overeen met de breuklijn tussen de Euraziatische en de Arabische Plaat. Rond de oostgrens van Iran bevindt zich de breuklijn tussen de Euraziatische en de Indische Plaat. De langzame bewegingen van deze platen zorgen voor vele aardbevingen in Iran.
In Iran bevindt zich voornamelijk afzettingsgesteente, dat vaak rijk aan delfstoffen is.
Delfstoffen
Iran beschikt over enorme voorraden aardolie en aardgas. Ze zijn voornamelijk gelegen in de provincie Khoezistan en de Perzische Golf. Ook wordt veel koper gevonden, met name in het centrale deel van het land tussen de steden Yazd en Kermān. In deze regio wordt onder andere ook bauxiet, steenkool, ijzererts, lood en zink gewonnen.
In februari 2003 werd in Iran uranium aangetroffen, op 200 kilometer afstand van de stad Yazd. Er werd meteen een fabriek gebouwd om het uranium te winnen.
In de Elboers, nabij Zanjan en nabij Mashhad komen kolenmijnen voor. Ook wordt in Iran chromiet, goud, mangaan, zilver, tin en wolfraam gewonnen. Daarnaast komen (half-)edelstenen zoals barnsteen, agaat, lapis lazuli en turkoois veel voor.
Aardbevingen
Belangrijke aardbevingen van de laatste jaren:
- 31 maart 2006: in de westelijke provincie Lorestan met een kracht van 6,0.
- 26 december 2003 om 02:56 Nederlandse tijd (05:27 Iraanse tijd). De magnitude is 6,7 op de schaal van Richter. De haarddiepte wordt geschat op 33 km. De aardbeving vond plaats nabij de historische stad Bam, waarvan een groot deel is verwoest. Begin februari 2004 werd het aantal slachtoffers geschat op rond de 35.000 doden en vele gewonden.
- 22 juni 2002, 02:58 UTC, magnitude 6,5. Locatie ongeveer 250 km ten westen van Teheran.
- 14 maart 1998 19:40:27 UTC 30.05 N 57.64 E (EMSC), 's nachts om 00:10 lokale tijd vond een krachtige beving met magnitude 6,9 plaats in centraal Iran nabij de Kuhbananbreuk. Het hypocentrum is gelokaliseerd in de korst op een diepte tussen de 10 en 33 km.
- 10 mei 1997, 07:57 UTC, in het noordoosten van Iran, magnitude 7,1. Er vielen meer dan 2400 doden.
- 20 juni 1990 werd Rashjt getroffen door een zware aardbeving met een kracht van 7,7 op de Schaal van Richter. Er vielen 50.000 doden, 400.000 mensen raakten dakloos.
Zie ook
- Handelsposten van de VOC in het Midden-Oosten
- Hyrcanië
- Iraans filmfestival
- Lijst van koningen van Perzië
- Lijst van premiers van Iran
- Lijst van presidenten van Iran
- Monumenten op de Werelderfgoedlijst
- Perzisch tapijt
Externe links
- Pagina bij het Nederlands ministerie van Buitenlandse Zaken over Iran
- (en) Website van de president van Iran
- (nl) IranActua.info, website over Iran.
- (en) Iranchamber.com, website over Iran.
- (en) Country Briefings:Iran, pagina bij The Economist.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Het gedeelte over aardbevingen op deze pagina is in de oorspronkelijke vorm afkomstig van de website van het KNMI
- º WESP: historical demographical data
- º Citefout: Onjuist label
<ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naamfactbookpeople - º (en) Iran in the forefront when it comes to stem cell research, CNN, 17 november 2006
- º (en) Iran liberalises laws on abortion, BBC News, 12 april 2005
- º (en) Iranian scientists clone sheep, The Guardian, 7 augustus 2006
- º (en) Wealthy Iranians embrace plastic surgery, BBC News, 1 oktober 2006
- º (en) Iran's female fans yet to win equality, artikel bij BBC News, 6 juni 2006
- º (en) Women graduates challenge Iran, BBC News, 19 september 2006
- º (en) Iran looks to science as source of pride, The Boston Globe, 22 augustus 2006
- º (nl) Iran lanceert eerste ruimteraket nu.nl, 25 februari 2007
- º (en) The Economist:Factsheet Iran
- ↑ 12,0 12,1 (en) The Economist:Factsheet Iran
- º (en) Oil bourse opens in Iran's Kish Island, bericht bij Press TV, 17 februari 2008
- º (en) Website van het ministerie van milieu
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Iran op Wikimedia Commons.
|
Zie ook de Atlas van Iran op Wikimedia Commons. |
_Relief_Sassanid_Period.JPG){kind=link}
_Emam_Place_with_Emam_Mosque.JPG){kind=link}
