Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Attische kalender: verschil tussen versies
(→Jaartelling: Olympiade gedeeltelijk naar eigen artikel) |
(kleine aanpassingen) |
||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
==Het jaar== | ==Het jaar== | ||
Het jaar begon met de eerste nieuwe maan na de [[zomerzonnewende]]. Een gewoon jaar bevatte twaalf [[maand]]en, maar om in de pas te blijven met de [[seizoen]]en werd soms na de | Het jaar begon met de eerste nieuwe maan na de [[zomerzonnewende]]. Een gewoon jaar bevatte twaalf [[maand]]en, maar om in de pas te blijven met de [[seizoen]]en werd soms na de maand ''poseideoon'', de zesde maand, een [[intercalaire maand]] (schrikkelmaand) ingevoegd. Deze „tweede poseideoon” werd eerst op onregelmatige basis ingevoegd, maar later gebeurde de invoeging van de schrikkelmaand systematisch in de jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 van de [[cyclus van Meton]]. | ||
==Maanden== | ==Maanden== | ||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
De Attische maand was ingedeeld in drie decades van 10 of 9 dagen. | De Attische maand was ingedeeld in drie decades van 10 of 9 dagen. | ||
De eerste decade heette de {{Grieks|(μηνὸς) ἱσταμένου}} (''mēnòs histaménou''), de tweede decade was de {{Grieks|(μηνὸς) μεσοῦντος}}, (''mēnòs mesontos'') of ἐπὶ δέκα (''epì déka''), en de derde decade werd de {{Grieks|(μηνὸς) φθινόντος}}, ''(mēnòs) phthinóntos'' genoemd. | De eerste decade heette de {{Grieks|(μηνὸς) ἱσταμένου}} (''mēnòs histaménou''), de tweede decade was de {{Grieks|(μηνὸς) μεσοῦντος}}, (''mēnòs mesontos'') of {{Grieks|ἐπὶ δέκα}} (''epì déka''), en de derde decade werd de {{Grieks|(μηνὸς) φθινόντος}}, ''(mēnòs) phthinóntos'' genoemd. | ||
Gedurende de eerste en de tweede decade werden de dagen van 1 tot 10 genummerd; in de derde decade werd van 10 afgeteld naar de laatste dag van de maand. Wanneer de maand slechts 29 dagen had, sloeg men dag 2 in de derde decade over en ging dadelijk naar ’oud en nieuw’. | Gedurende de eerste en de tweede decade werden de dagen van 1 tot 10 genummerd; in de derde decade werd van 10 afgeteld naar de laatste dag van de maand. Wanneer de maand slechts 29 dagen had, sloeg men dag 2 in de derde decade over en ging dadelijk naar ’oud en nieuw’. | ||
| Regel 42: | Regel 42: | ||
|{{0}}8e maand | |{{0}}8e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ ἀνθεστηριών}}</big> ||''[[Anthestèrion]]''||[[februari]]/maart | |<big>{{Grieks|ὁ ἀνθεστηριών}}</big> ||''[[Anthestèrion]]''||[[februari]]/maart | ||
| | | Tijd der bloesems en van het bloemenfeest. | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|{{0}}9e maand | |{{0}}9e maand | ||
| Regel 65: | Regel 65: | ||
*Van 15 tot en met 21 ''boèdromioon'' werden de [[Eleusinische mysteriën]] gehouden. | *Van 15 tot en met 21 ''boèdromioon'' werden de [[Eleusinische mysteriën]] gehouden. | ||
*In de maand ''puanepsioon'' werd de ''[[puanepsia]]'' gevierd, een feest ter ere van [[Apollon]] waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde. | *In de maand ''puanepsioon'' werd de ''[[puanepsia]]'' gevierd, een feest ter ere van [[Apollon]] waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde. | ||
*In ''maimaktèrioon'' werd de ''maimaktèria'' gevierd, het feest van Zeus ''maimaktès'', de wintergod der stormen. | *In de maand ''maimaktèrioon'' werd de ''maimaktèria'' gevierd, het feest van Zeus ''maimaktès'', de wintergod der stormen. | ||
*''Gamelioon'' was gewijd aan het heilige huwelijk van [[Hera]] en [[Zeus]] en werd als een goede maand beschouwd om te trouwen. | *''Gamelioon'' was gewijd aan het heilige huwelijk van [[Hera]] en [[Zeus]] en werd als een goede maand beschouwd om te trouwen. | ||
*Van 12 tot en met 15 ''gamelioon'' werd het ''Lenaia''-festival gehouden ter ere van [[Dionysus]]. Het feest had wel wat weg van | *Van 12 tot en met 15 ''gamelioon'' werd het ''Lenaia''-festival gehouden ter ere van [[Dionysus]]. Het feest had wel wat weg van de tegenwoordige [[Valentijnsdag]]. | ||
==Jaartelling== | ==Jaartelling== | ||
Versie van 12 mei 2013 20:03
De Attische kalender, de kalender die gebruikt werd in het oude Athene, was invloedrijk onder de Helleense kalenders. Het is een lunisolaire kalender, dat wil zeggen, een kalender die elementen combineert van zowel zonnekalenders als maankalenders.
Het jaar
Het jaar begon met de eerste nieuwe maan na de zomerzonnewende. Een gewoon jaar bevatte twaalf maanden, maar om in de pas te blijven met de seizoenen werd soms na de maand poseideoon, de zesde maand, een intercalaire maand (schrikkelmaand) ingevoegd. Deze „tweede poseideoon” werd eerst op onregelmatige basis ingevoegd, maar later gebeurde de invoeging van de schrikkelmaand systematisch in de jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 van de cyclus van Meton.
Maanden
De maand begon met het zichtbaar worden van de nieuwe-maansikkel na de astronomische nieuwe maan. Een maand van 29 dagen heette een κοῖλος μήν (koilos mēn, holle maand). Wanneer de maand 30 dagen had, was dit een μήν of πλήρης μήν (plērēs mēn, volle[dige] maand). De eerste dag van de maand was de νουμενία (noumenía), en de laatste dag heette ἕνη καὶ νέα (hénē kaì néa, „oud en nieuw”).
De Attische maand was ingedeeld in drie decades van 10 of 9 dagen. De eerste decade heette de (μηνὸς) ἱσταμένου (mēnòs histaménou), de tweede decade was de (μηνὸς) μεσοῦντος, (mēnòs mesontos) of ἐπὶ δέκα (epì déka), en de derde decade werd de (μηνὸς) φθινόντος, (mēnòs) phthinóntos genoemd. Gedurende de eerste en de tweede decade werden de dagen van 1 tot 10 genummerd; in de derde decade werd van 10 afgeteld naar de laatste dag van de maand. Wanneer de maand slechts 29 dagen had, sloeg men dag 2 in de derde decade over en ging dadelijk naar ’oud en nieuw’.
| 1e maand | ὁ ἑκατομβαιών | Hekatombaion | juli/augustus | Tijd om de hekatomben te offeren. |
| 2e maand | ὁ μεταγειτνιών | Metageitnion | augustus/september | Tijd om te verhuizen. |
| 3e maand | ὁ βοηδρομιών | Boèdromion | september/oktober | Maand van de herdenking van de slag tegen de Amazones door Theseus. |
| 4e maand | ὁ πυανεψιών | Puanepsion | oktober/november | Dankt zijn naam aan een bonengerecht dat op een feest gegeten werd. |
| 5e maand | ὁ μαιμακτηριών | Maimaktèrion | november/december | Genoemd naar Zeus Maimaktes (=’De Stormachtige’) |
| 6e maand | ὁ ποσειδεών | Poseideon | december/januari | Naar de zeegod Poseidon |
| 7e maand | ὁ γαμηλιών | Gamèlion | kon beginnen tussen eind december en half januari | Tijd der bruiloften. |
| 8e maand | ὁ ἀνθεστηριών | Anthestèrion | februari/maart | Tijd der bloesems en van het bloemenfeest. |
| 9e maand | ὁ ἐλαφηβολιών | Elafèbolion | maart/april | Tijd van de hertenjacht. |
| 10e maand | ὁ μουνιχιών | Moenichion | april/mei | Tijd van het feest van Artemis Moenichia (=uit de stad Moenichia) |
| 11e maand | ὁ θαργηλιών | Thargèlion | mei/juni | Feest voor Apollos en Artemis |
| 12e maand | ὁ σκιροφοριών | Skirophorion | juni/juli | Feest van de zonneschermdragers ter ere van Athena |
Feesten
- Hekatombaioon was de eerste maand. In deze maand werden grote offers van hekatomben (100 runderen) gebracht.
- Van 15 tot en met 21 boèdromioon werden de Eleusinische mysteriën gehouden.
- In de maand puanepsioon werd de puanepsia gevierd, een feest ter ere van Apollon waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde.
- In de maand maimaktèrioon werd de maimaktèria gevierd, het feest van Zeus maimaktès, de wintergod der stormen.
- Gamelioon was gewijd aan het heilige huwelijk van Hera en Zeus en werd als een goede maand beschouwd om te trouwen.
- Van 12 tot en met 15 gamelioon werd het Lenaia-festival gehouden ter ere van Dionysus. Het feest had wel wat weg van de tegenwoordige Valentijnsdag.
Jaartelling
Jaartallen werden aangegeven per olympiade, perioden van vier jaar. Daarmee is de Attische telling één van de weinige jaartellingssystemen uit de klassieke oudheid die onafhankelijk zijn van de regeerperiodes van bepaalde heersers. De Romeinse keizer Justinianus I verbood de Olympische Spelen (en andere heidense instellingen) in 529, waardoor het gebruik van deze jaartelling vanaf de 327e olympiade niet meer gebruikt werd.
De eerste olympiade was in 776 v.Chr. Het jaar 2024 zou volgens deze telling jaar 3 van de 701e olympiade zijn.
 Olympiade |
Bronnen en verwijzingen
|
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |