Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Attische kalender: verschil tussen versies
(Griekse oudheid) |
(+kleur +toevoegingen feesten enz) |
||
| Regel 12: | Regel 12: | ||
{| class="prettytable" style="width: 98%; border: 2px solid gray; background:"#f5f5f5" | {| class="prettytable" style="width: 98%; border: 2px solid gray; background:"#f5f5f5" | ||
|{{0}}1e maand | |{{nowrap|{{0}}1e maand}} | ||
|<big>{{Grieks|ὁ ἑκατομβαιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ ἑκατομβαιών}}</big> ||''[[Hekatombaion]]''||[[juli]]/augustus | ||
|[[juli]]/augustus | | Tijd om de [[hekatombe]]n te offeren. | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|{{0}}2e maand | |{{0}}2e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ μεταγειτνιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ μεταγειτνιών}}</big>||''[[Metageitnion]]''||[[augustus]]/september | ||
|[[augustus]]/september | | Tijd om te verhuizen. | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|{{0}}3e maand | |{{0}}3e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ βοηδρομιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ βοηδρομιών}}</big> ||''[[Boèdromion]]'' ||[[september]]/oktober | ||
|[[september]]/oktober | | Maand van de herdenking van de slag tegen de Amazones door [[Theseus]]. | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|{{0}}4e maand | |{{0}}4e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ πυανεψιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ πυανεψιών}}</big> ||''[[Puanepsion]]'' ||[[oktober]]/november | ||
|[[oktober]]/november | | Dankt zijn naam aan een bonengerecht dat op een feest gegeten werd. | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|{{0}}5e maand | |{{0}}5e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ μαιμακτηριών}}</big> | |<big>{{nowrap|{{Grieks|ὁ μαιμακτηριών}}}}</big>||''[[Maimaktèrion]]''||[[november]]/december | ||
|[[november]]/december | | Genoemd naar [[Zeus]] Maimaktes (=’De Stormachtige’) | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|{{0}}6e maand | |{{0}}6e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ ποσειδεών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ ποσειδεών}}</big> ||''[[Poseideon]]'' ||[[december]]/januari | ||
|[[december]]/januari | | Naar de zeegod [[Poseidon]] | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|{{0}}7e maand | |{{0}}7e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ γαμηλιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ γαμηλιών}}</big> ||''[[Gamèlion]]'' ||kon beginnen tussen eind december en half [[januari]] | ||
|kon beginnen tussen eind december en half [[januari]] | | Tijd der bruiloften. | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|{{0}}8e maand | |{{0}}8e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ ἀνθεστηριών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ ἀνθεστηριών}}</big> ||''[[Anthestèrion]]''||[[februari]]/maart | ||
|[[februari]]/maart | | TIjd der bloesems en van het bloemenfeest. | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|{{0}}9e maand | |{{0}}9e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ ἐλαφηβολιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ ἐλαφηβολιών}}</big> ||''[[Elafèbolion]]'' ||[[maart]]/april | ||
|[[maart]]/april | | Tijd van de hertenjacht. | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|10e maand | |10e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ μουνιχιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ μουνιχιών}}</big> ||''[[Moenichion]]'' ||[[april]]/mei | ||
|[[april]]/mei | | Tijd van het feest van [[Artemis]] Moenichia (=uit de stad Moenichia) | ||
|-bgcolor="#f5f5f5" | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|11e maand | |11e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ θαργηλιών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ θαργηλιών}}</big> ||''[[Thargèlion]]''||[[mei]]/juni | ||
|[[mei]]/juni | | Feest voor [[Apollos]] en Artemis | ||
|-bgcolor="#fffaf0" | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|12e maand | |12e maand | ||
|<big>{{Grieks|ὁ σκιροφοριών}}</big> | |<big>{{Grieks|ὁ σκιροφοριών}}</big> ||''[[Skirophorion]]''||[[juni]]/juli | ||
|[[juni]]/juli | | Feest van de [[parasol|zonnescherm]]dragers ter ere van [[Athena]] | ||
|} | |} | ||
| Regel 65: | Regel 65: | ||
*Van 15 tot en met 21 ''boèdromioon'' werden de [[Eleusinische mysteriën]] gehouden. | *Van 15 tot en met 21 ''boèdromioon'' werden de [[Eleusinische mysteriën]] gehouden. | ||
*In de maand ''puanepsioon'' werd de ''[[puanepsia]]'' gevierd, een feest ter ere van [[Apollon]] waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde. | *In de maand ''puanepsioon'' werd de ''[[puanepsia]]'' gevierd, een feest ter ere van [[Apollon]] waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde. | ||
*In ''maimaktèrioon'' werd de ''maimaktèria'' gevierd, het feest van Zeus ''maimaktès'', de wintergod der stormen | *In ''maimaktèrioon'' werd de ''maimaktèria'' gevierd, het feest van Zeus ''maimaktès'', de wintergod der stormen. | ||
*''Gamelioon'' was gewijd aan het heilige huwelijk van [[Hera]] en [[Zeus]]. | *''Gamelioon'' was gewijd aan het heilige huwelijk van [[Hera]] en [[Zeus]] en werd als een goede maand beschouwd om te trouwen. | ||
*Van 12 tot en met 15 ''gamelioon'' werd het ''Lenaia''-festival gehouden ter ere van [[Dionysus]]. Het feest had wel wat weg van het tegenwoordige [[Valentijnsdag]]. | *Van 12 tot en met 15 ''gamelioon'' werd het ''Lenaia''-festival gehouden ter ere van [[Dionysus]]. Het feest had wel wat weg van het tegenwoordige [[Valentijnsdag]]. | ||
| Regel 76: | Regel 76: | ||
| | | | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|[[776 v.Chr.]] | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
| 1e olympiade | |[[776 v.Chr.]] || 1e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|{{nowrap|[[775 v.Chr.]]}} | |{{nowrap|[[775 v.Chr.]]}} | ||
| {{nowrap|jaar 1 van de 2e olympiade}} | | {{nowrap|jaar 1 van de 2e olympiade}} | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[774 v.Chr.]] | |[[774 v.Chr.]] | ||
| jaar 2 van de 2e olympiade | | jaar 2 van de 2e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[773 v.Chr.]] | |[[773 v.Chr.]] | ||
| jaar 3 van de 2e olympiade | | jaar 3 van de 2e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[772 v.Chr.]] | |[[772 v.Chr.]] | ||
| 2e olympiade | | 2e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[771 v.Chr.]] | |[[771 v.Chr.]] | ||
| jaar 1 van de 3e olympiade | | jaar 1 van de 3e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[770 v.Chr.]] | |[[770 v.Chr.]] | ||
| jaar 2 van de 3e olympiade | | jaar 2 van de 3e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[769 v.Chr.]] | |[[769 v.Chr.]] | ||
| jaar 3 van de 3e olympiade | | jaar 3 van de 3e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[768 v.Chr.]] | |[[768 v.Chr.]] | ||
| 3e olympiade | | 3e olympiade | ||
| Regel 106: | Regel 106: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| colspan="2" align=center | '''''Doorgerekend naar het heden: . . .''''' | | colspan="2" align=center | '''''Doorgerekend naar het heden: . . .''''' | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[{{#timel:Y|3 years ago}}]] | |[[{{#timel:Y|3 years ago}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|3 years ago}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|3 years ago}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 112: | Regel 112: | ||
|jaar {{#expr:(({{#timel:Y|3 years ago}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|3 years ago}}/4)+195) round 0}} | |jaar {{#expr:(({{#timel:Y|3 years ago}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|3 years ago}}/4)+195) round 0}} | ||
}}e olympiade | }}e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[{{#timel:Y|2 years ago}}]] | |[[{{#timel:Y|2 years ago}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|2 years ago}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|2 years ago}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 118: | Regel 118: | ||
|jaar {{#expr:(({{#timel:Y|2 years ago}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|2 years ago}}/4)+195) round 0}} | |jaar {{#expr:(({{#timel:Y|2 years ago}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|2 years ago}}/4)+195) round 0}} | ||
}}e olympiade | }}e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[{{#timel:Y|1 year ago}}]] | |[[{{#timel:Y|1 year ago}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|1 year ago}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|1 year ago}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 130: | Regel 130: | ||
|jaar {{#expr:(({{#timel:Y}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y}}/4)+195) round 0}} | |jaar {{#expr:(({{#timel:Y}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y}}/4)+195) round 0}} | ||
}}e olympiade | }}e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[{{#timel:Y|1 year}}]] | |[[{{#timel:Y|1 year}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|1 year}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|1 year}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 136: | Regel 136: | ||
|jaar {{#expr:(({{#timel:Y|1 year}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|1 year}}/4)+195) round 0}} | |jaar {{#expr:(({{#timel:Y|1 year}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|1 year}}/4)+195) round 0}} | ||
}}e olympiade | }}e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[{{#timel:Y|2 years}}]] | |[[{{#timel:Y|2 years}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|2 years}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|2 years}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 142: | Regel 142: | ||
|jaar {{#expr:(({{#timel:Y|2 years}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|2 years}}/4)+195) round 0}} | |jaar {{#expr:(({{#timel:Y|2 years}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|2 years}}/4)+195) round 0}} | ||
}}e olympiade | }}e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#f5f5f5" | ||
|[[{{#timel:Y|3 years}}]] | |[[{{#timel:Y|3 years}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|3 years}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|3 years}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 148: | Regel 148: | ||
|jaar {{#expr:(({{#timel:Y|3 years}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|3 years}}/4)+195) round 0}} | |jaar {{#expr:(({{#timel:Y|3 years}}-1) mod 4)}} van de {{#expr:(({{#timel:Y|3 years}}/4)+195) round 0}} | ||
}}e olympiade | }}e olympiade | ||
|- | |-bgcolor="#fffaf0" | ||
|[[{{#timel:Y|4 years}}]] | |[[{{#timel:Y|4 years}}]] | ||
| {{#ifexpr:({{#timel:Y|4 years}}-1) mod 4 = 0 | | {{#ifexpr:({{#timel:Y|4 years}}-1) mod 4 = 0 | ||
| Regel 156: | Regel 156: | ||
|} | |} | ||
|} | |} | ||
{{Appendix|Bronnen en verwijzingen | {{Appendix|Bronnen en verwijzingen | ||
* {{en}}''Webster’s 1913 Dictionary'' voor de basisstructuur van de kalender | * {{en}}''Webster’s 1913 Dictionary'' voor de basisstructuur van de kalender | ||
* {{ | * {{en}} {{Aut|Michael Lahanas}}, ''Ancient Greece'': [http://www.mlahanas.de/Greeks/Measurements2.htm Time Measurements] | ||
}} | }} | ||
{{Navigatie kalendersystemen}} | {{Navigatie kalendersystemen}} | ||
Versie van 9 jul 2012 15:37
De Attische kalender, de kalender die gebruikt werd in het oude Athene, was invloedrijk onder de Helleense kalenders. Het is een lunisolaire kalender, dat wil zeggen, een kalender die elementen combineert van zowel zonnekalenders als maankalenders.
Het jaar
Het jaar begon met de eerste nieuwe maan na de zomerzonnewende. Een gewoon jaar bevatte twaalf maanden, maar om in de pas te blijven met de seizoenen werd soms na de zesde maand, poseideoon een intercalaire maand (schrikkelmaand) ingevoegd. Deze „tweede poseideoon” werd eerst op onregelmatige basis ingevoegd, maar later gebeurde de invoeging van de schrikkelmaand systematisch in de jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 van de cyclus van Meton.
Maanden
De maand begon met het zichtbaar worden van de nieuwe-maansikkel na de astronomische nieuwe maan. Een maand van 29 dagen heette een κοῖλος μήν (koilos mēn, holle maand). Wanneer de maand 30 dagen had, was dit een μήν of πλήρης μήν (plērēs mēn, volle[dige] maand). De eerste dag van de maand was de νουμενία (noumenía), en de laatste dag heette ἕνη καὶ νέα (hénē kaì néa, „oud en nieuw”).
De Attische maand was ingedeeld in drie decades van 10 of 9 dagen. De eerste decade heette de (μηνὸς) ἱσταμένου (mēnòs histaménou), de tweede decade was de (μηνὸς) μεσοῦντος, (mēnòs mesontos) of ἐπὶ δέκα (epì déka), en de derde decade werd de (μηνὸς) φθινόντος, (mēnòs) phthinóntos genoemd. Gedurende de eerste en de tweede decade werden de dagen van 1 tot 10 genummerd; in de derde decade werd van 10 afgeteld naar de laatste dag van de maand. Wanneer de maand slechts 29 dagen had, sloeg men dag 2 in de derde decade over en ging dadelijk naar ’oud en nieuw’.
| 1e maand | ὁ ἑκατομβαιών | Hekatombaion | juli/augustus | Tijd om de hekatomben te offeren. |
| 2e maand | ὁ μεταγειτνιών | Metageitnion | augustus/september | Tijd om te verhuizen. |
| 3e maand | ὁ βοηδρομιών | Boèdromion | september/oktober | Maand van de herdenking van de slag tegen de Amazones door Theseus. |
| 4e maand | ὁ πυανεψιών | Puanepsion | oktober/november | Dankt zijn naam aan een bonengerecht dat op een feest gegeten werd. |
| 5e maand | ὁ μαιμακτηριών | Maimaktèrion | november/december | Genoemd naar Zeus Maimaktes (=’De Stormachtige’) |
| 6e maand | ὁ ποσειδεών | Poseideon | december/januari | Naar de zeegod Poseidon |
| 7e maand | ὁ γαμηλιών | Gamèlion | kon beginnen tussen eind december en half januari | Tijd der bruiloften. |
| 8e maand | ὁ ἀνθεστηριών | Anthestèrion | februari/maart | TIjd der bloesems en van het bloemenfeest. |
| 9e maand | ὁ ἐλαφηβολιών | Elafèbolion | maart/april | Tijd van de hertenjacht. |
| 10e maand | ὁ μουνιχιών | Moenichion | april/mei | Tijd van het feest van Artemis Moenichia (=uit de stad Moenichia) |
| 11e maand | ὁ θαργηλιών | Thargèlion | mei/juni | Feest voor Apollos en Artemis |
| 12e maand | ὁ σκιροφοριών | Skirophorion | juni/juli | Feest van de zonneschermdragers ter ere van Athena |
Feesten
- Hekatombaioon was de eerste maand. In deze maand werden grote offers van hekatomben (100 runderen) gebracht.
- Van 15 tot en met 21 boèdromioon werden de Eleusinische mysteriën gehouden.
- In de maand puanepsioon werd de puanepsia gevierd, een feest ter ere van Apollon waarop men een gerecht van bonen of van peulvruchten bereidde.
- In maimaktèrioon werd de maimaktèria gevierd, het feest van Zeus maimaktès, de wintergod der stormen.
- Gamelioon was gewijd aan het heilige huwelijk van Hera en Zeus en werd als een goede maand beschouwd om te trouwen.
- Van 12 tot en met 15 gamelioon werd het Lenaia-festival gehouden ter ere van Dionysus. Het feest had wel wat weg van het tegenwoordige Valentijnsdag.
Jaartelling
Data werden berekend per olympiade, die vier jaar duurden. Daarmee is de Attische telling één van de weinige jaartellingssystemen uit de klassieke oudheid die onafhankelijk is van de regeerperiodes van bepaalde heersers. De Romeinse keizer Justinianus I verbood de Olympische Spelen (en andere heidense instellingen) in 529, waardoor het gebruik van deze jaartelling vanaf de 327e olympiade niet meer gebruikt werd.
De eerste olympiade was in 776 v.Chr., en er werd steeds toegerekend naar de volgende olympiade, dus de jaarnummering zou zijn geweest:
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bronnen en verwijzingen
|
| Kalendersystemen |
|---|
|
In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar |