Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Wilrijk

Uit Wikisage
Versie door Lidewij (overleg | bijdragen) op 4 jul 2018 om 09:29 (fix)
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Wilrijk
District in België Vlag van België
Situering
Gewest Vlaanderen
Provincie Antwerpen
Gemeente Antwerpen
Overig
Postcode 2610
Portaal  Portaalicoon   België
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow

Wilrijk is een plaats in België en het op twee na grootste district van de stad Antwerpen. Wilrijk wordt evenals Hoboken het zuiderdistrict genoemd.
Wilrijk was een zelfstandige gemeente tot ze op 1 januari 1983 bij Antwerpen werd gevoegd.

Geschiedenis

Keltische nederzetting

De oudste bewoning van Wilrijk dateert van ca. 650 voor Christus. Vorige eeuw werd in de omgeving van de Bist een Keltisch graf gevonden uit de late Bronstijd. Dit bewijst dat het Wilrijks grondgebied reeds bewoond werd door de Kelten rond het jaar 650 voor Christus.

Dat Wilrijk als nederzetting in de Gallo-Romeinse tijd bestond, is minder zeker. Geschiedschrijvers baseren zich hiervoor op de naam Wilrijk die zou zijn afgeleid van Villariacum (een secundaire bewoning van een Romeinse villa in Kontich). Ondubbelzinnige bewijzen dat de Gallo-Romeinen Wilrijk hebben bewoond, zijn er echter niet.

Frankische tijd

In de eerste eeuwen van onze jaartelling groeit Wilrijk uit tot een Frankisch dorp met een drenkplaats als centrale plaats, de huidige Bist. De driehoekige vorm van de Bist, de vrij grote afstand tussen het plein en de kerk en de toponymische overblijfselen van veldcomplexen (bijvoorbeeld Kerkeveld, Oosterveld, Boeksveld) zijn onbetwistbaar Frankische littekens.

Het eerste bewijs dat Wilrijk een autonome, afgebakende dorpsgemeenschap (kerkgemeenschap) wordt, vinden we voor het eerst terug in 765. Het jaar voordien had de Frankische koning, Pepijn de Korte, zijn Constitutio Generalis (Staatswet) uitgevaardigd, die elk gezin en landeigenaar verplichtte één tiende van zijn bodemopbrengst aan de kerk af te staan. Dit is een eerste teken van zelfstandigheid van de parochie Sint-Bavo.

Om deze tiendenbelasting vanaf 765 op een behoorlijke wijze te innen, worden meteen ook de parochiegrenzen afgebakend. Het vastleggen van een dergelijke gebiedsomschrijving is als het ware de geboorteakte van de parochie met de daaraan verbonden rechten zoals doopsel, huwelijk en begraven. De parochiegrenzen van Sint-Bavo, groeien later uit tot de Wilrijkse gemeentegrenzen met uitzondering van Hoboken dat in 1135 van de Sint-Bavo kerkgemeenschap wordt gescheiden en een eigen parochiestatus bekomt.

14e eeuw

In 1383 werd op de Groenenborgerlaan te Wilrijk een windmolen gebouwd, vermeld in een cartularium van de Antwerpse Kartuizers. Op de kaart van Licinius uit het jaar 1525 staat deze molen getekend. Na de families Van Berkelaer en De Jong werd deze molen in 1698 gekocht voor 6300 gulden door Jan Lemmens, die toen al molenaar te Ranst was en gehuwd met Helena Engels en uit welk huwelijk negen kinderen te Ranst worden geboren. Deze Jan Lemmens behoort tot een grote familie van molenaars te Ranst, Wilrijk, Wommelgem, Wiekevorst en Booischot. Deze molen te Wilrijk werd in 1914 gesloopt.

18de eeuw

In het midden van de achttiende eeuw wordt de steenweg van Antwerpen naar Boom aangelegd. Daarvoor was er enkel een 'agrarisch wegenpatroon' langs bossen en landerijen. Tegen het einde van de eeuw schakelen de landbouwers langzaamaan over op tuinbouw en veeteelt, om Antwerpen te bevoorraden met zuivelproducten, groenten en bloemen (zoals het Kiel voor de bebouwing dat deed), terwijl de ambachtslui enkel werken voor de eigen dorpsgenoten.

19e eeuw

Wilrijk behoudt zijn landelijk karakter akkerland, weiland en huizen van plaisantie met hun parken (speelhuizen met kasteelallures) tot ver na 1850, omdat Wilrijk maar een trage bevolkingsgroei kent. De bouw van een fortengordel rond Antwerpen, van grote verbindingswegen tussen de forten zoals de Militaire Baan, van betonnen schansen, spoorwegen en een station, wijzigt het landschap grondig. De forten 6 en 7 en de schansen 11 en 16 liggen op Wilrijks grondgebied (1859-1865).

Begin 20e eeuw

Er wordt een buurtspoorweg Antwerpen-Rumst-Mechelen aangelegd in 1901 en in 1912 wordt tramlijn 5 doorgetrokken tot in het centrum van Wilrijk. De Wilrijkse zonen zoeken werk in de stad Antwerpen in plaats van vaders hoeve, terwijl ze in Wilrijk blijven wonen.

De Grenscorrectie van 1912

Begin 20ste eeuw verkrijgt de stad Antwerpen van de Staat de Wilrijkse Pleinen, op voorwaarde dat deze worden ingericht als groenzone. De stad is de decennia ervoor sterk gegroeid en Antwerpen ziet wel iets in een groot park net buiten de stad voor zijn inwoners. Net voorbij de Wilrijkse pleinen liggen drie kasteeldomeinen: Vogelzang, Middelheim en Den Brandt, deze laatste twee wel op het grondgebied van buurgemeente Wilrijk. De drie namen komen nu nog terug als deelgebieden van het Nachtegalenpark.

De stad Antwerpen koopt in 1909 kasteel en domein Middelheim en een jaar later koopt ze van de familie della Faille het parkdomein Den Brandt. Vervolgens komt er in 1912 een grenscorrectie, waardoor deze twee domeinen Antwerps grondgebied worden. De gemeente Wilrijk verkrijgt in ruil een som geld en de doortrekking van tram 5 naar Wilrijk.

Aan heel deze operatie zit een hoog prijskaartje, met de aankoop van drie hoven van plaisantie en een grenscorrectie, en mogelijk heeft de stad de kosten wat overschat, want het kasteel Den Brandt wordt niet aangekocht door de stad Antwerpen. Pas na WO II komt ook het kasteel in stadsbezit. Bovendien wordt een deel van het domein Den Brandt verkaveld, om zo wat geld te recupereren. Zo ontstaat de Parkwijk.

Interbellum

Langzaamaan wordt Wilrijk een voorstad. Eigenaars van huizen van plaisantie, boeren en hoveniers verkopen hun gronden die worden verkaveld. De eerste grote verkavelingen komen tegemoet aan de grote woningnood na de Eerste Wereldoorlog. Stedelingen op zoek naar gezonde buitenlucht vinden hun heil in nieuwe verkavelingen, bijvoorbeeld de nieuwe parkwijk Elsdonk. In het zuiden van Wilrijk komt de Eenheidswijk, gebouwd met coöperatieve middelen, tot stand.

Tijdens de Olympische Zomerspelen 1920 te Antwerpen vinden de wielerwedstrijden op de piste plaats op de Garden City Velodroom in Wilrijk.

Nadat de bevolking een expansie kent van meer dan 20.000 inwoners, verwerft de gemeente in 1928 de publieke parktuin van kasteel Steytelinck.

WOII

Tijdens de Tweede Wereldoorlog krijgt Wilrijk het zwaar te verduren, onder meer door de V-bommen terreur. 71 burgers verliezen hierbij het leven. In 1943 worden er in Park den Brandt verschillende bunkers gebouwd om als hoofdkwartier voor de Atlantikwall in België te functioneren, welke de leiding had voor de Atlantikwall van de Franse grens tot Walcheren. Onder meer Generalfeldmarschall Erwin Rommel kwam hier éénmaal om de bunkers te bezoeken.

Na 1945

Wilrijk breidt snel uit. De landbouw neemt af en daarvoor in de plaats komt industrie. Door emigratie uit de stad kent Wilrijk een grote bevolkingsaangroei. Op 1 januari 1975 telt Wilrijk 44.219 inwoners. Sindsdien neemt het inwonersaantal af.

In 1960 vindt er een vernieuwing plaats van de gemeentekern. Er wordt een shoppingcenter en een cultuurcentrum gebouwd dat omgedoopt wordt tot De Kern. Er wordt een industriezone aangelegd langs de Boomsesteenweg.

In 1965 bestaat Wilrijk 1200 jaar. Het wordt een groots feestjaar, afgesloten met de eerste Geitestoet, in een regie van kunstenaar en stoetenbouwer Frans Van Immerseel.

In 1970 wordt het viaduct van Wilrijk ingehuldigd: een brug van de A12 (Boomsesteenweg) die met een lengte van 1300 meter dwars door de gemeente snijdt.

Fusie en district van Groot Antwerpen

Aan het begin van het jaar 1983 fuseert Wilrijk met zeven andere gemeenten: Antwerpen, Berchem, Borgerhout, Ekeren, Hoboken, Deurne en Merksem tot Groot Antwerpen.

21e eeuw

Op 1 januari 2001 wordt binnen de stad Antwerpen de binnengemeentelijke decentralisatie ingevoerd en wordt er dus opnieuw gedecentraliseerd. Zo krijgt het district opnieuw eigen bevoegdheden, zoals werken op het openbaar domein en cultuur-, sport-, senioren-, en jeugdbeleid op lokaal vlak.

Demografie

Evolutie van het inwoneraantal

19e eeuw

Jaar 1806 1816 1830 1846 1856 1866 1876 1880 1890
Inwoneraantal 1629 1626 2009 2356 2355 2985 3827 3908 5495
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12

20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten

Jaar 1900 1910 1920 1930 1947 1961 1970 1980 1982
Inwoneraantal 6043 7810 9634 20.361 26.150 37.396 43.485 43.161 41.967
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 01/01/1980 + 31/12/1982

21e eeuw

Wilrijk telde op 31 december 2006 38.319 inwoners.

Politiek

Structuur

Het district Wilrijk maakt deel uit van de stad Antwerpen. Deze ligt in het kieskanton Antwerpen (dewelke identiek is aan het provinciedistrict Antwerpen) en ligt in het kiesarrondissement Antwerpen en de kieskring Antwerpen.

Wilrijk Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente District
Administratief Niveau Europa colspan="2" | Vlag van België België Vlaanderen   Antwerpen Antwerpen Antwerpen Wilrijk
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur Districtscollege
Raad Europees Parlement Kamer van
Volksvertegenwoordigers		 Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad Districtsraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Wilrijk
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads- Districtsraads-

Districtscollege

Districtscollege
Districtsvoorzitter Kristof Bossuyt (N-VA)
Districtsschepenen
  1. Hans Ides (CD&V)
  2. Linda Verlinden (N-VA)
  3. Werner Theuns (Open Vld)
  4. Robert Moens (N-VA)

Districtsraad

Zetelverdeling districtsraad
2013-2018
1
2
4
2
2
10
2
1 2 4 2 2 10 2 
De 23 zetels zijn bij de verkiezingen als volgt verdeeld:

De Wilrijkse districtsraad bestaat uit 23 zetels.

Geschiedenis

Voormalige burgemeesters en districtvoorzitters

Zie ook: Lijst van burgemeesters van Wilrijk

Legislatuur 2013 - 2018

De huidige districtsraad voor 2013-2018 werd op 14 oktober 2012 gekozen. Het district wordt momenteel bestuurt door een coalitie van N-VA, Open Vld en CD&V, samen goed voor 14 van de 23 zetels.

Resultaten districtraadsverkiezingen sinds 2000

Op 8 oktober 2000 werden de eerste districtsraadsverkiezingen voor het gemeentedistrict Wilrijk gehouden.

Partij of kartel 8-10-2000[1] 8-10-2006 14-10-2012[2][3]
Stemmen / Zetels % 23 % 23 % 23
CVP1 / CD&V-N-VA2 / CD&V3 16,051 4 18,482 4 9,323 2
VLD1 / Open Vld2 22,421 5 17,61 4 10,152 2
SP1 / sp.a-spirit2 / sp.a3 13,861 3 23,632 6 16,323 4
PVDA / PVDA+ 1,29 0 1,44 0 5,67 1
Agalev1 / Groen!2 / Groen3 11,811 3 7,112 1 93 2
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang-VLOTT2 / Vlaams Belang3 26,221 7 31,752 8 10,433 2
N-VA - - 36,23 10
Nieuw Wilrijk - - 2,88 0
VU-ID 5,72 1 - -
Vivant 1,32 0 - -
WOW 1,32 0 - -
Totaal stemmen 26108 25617 24582
Opkomst % 89,69 87,71
Blanco en ongeldig % 3,01 3,88 2,56

De vetgedrukte getallen vormen de hieruit onderhandelde bestuursmeerderheid.

Bezienswaardigheden

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Wilrijk
  • De Jaïntempel van Antwerpen: De grootste jaïntempel buiten India staat in Wilrijk. Deze heeft een vloeroppervlak van meer dan 1000 m² en is opgetrokken uit wit marmer. Deze marmerblokken zijn vooraf in India bewerkt alvorens naar Antwerpen te zijn verscheept. De totale kosten werden geraamd op 15 à 25 miljoen euro en zijn opgebracht door de Antwerpse jaïn-gemeenschap (ongeveer 400 families), die vooral actief is in de handel en bewerking van diamanten. In de tempel is ook een informatiecentrum over het jaïnisme gevestigd.
  • Hoven van Plaisantie: In Wilrijk zijn nog zes hoven van plaisantie of speelhoven te vinden: Steytelinck, Ieperman, Schoonselhof, Klaverblad, Ter Beke en Valaarhof. Anno 1900 waren er verspreid over het grondgebied 14 van dergelijke kastelen te vinden, maar door de verstedelijking verdwenen er 6 om nieuwe woonwijken aan te leggen. De kastelen Middelheim en Den Brandt zijn van oorsprong ook twee Wilrijkse kastelen, maar liggen nu op het grondgebied van het district Antwerpen. In 1912 werden beide kastelen bij een grenscorrectie overgedragen aan de stad Antwerpen, die op de domeinen het Nachtegalenpark aanlegde.
  • Schoonselhof: De stedelijke begraafplaats Schoonselhof ligt in een oud kasteeldomein dat deels op Wilrijk en deels op Hoboken ligt.
  • Fort 7: Een van de bestbewaarde forten van de eerste ring van de Brialmontgordel rond Antwerpen. (zie ook Stelling van Antwerpen)
  • Résidence Elsdonck: Modernistisch flatgebouw van Léon Stynen aan de Prins Boudewijnlaan.

Cultuur

Bijnaam

Wilrijk staat ook bekend als het "geitendorp" en de inwoners als de "geiten" of "geitenkoppen".

Evenementen

Bekende Wilrijkenaren

Geboren in Wilrijk

(chronologisch)

(ex-)inwoners

  • André De Beul (1938 - 2011), politicus
  • Mgr. Frencken (-1946), katholiek geestelijke is er overleden
  • Jef Nys (1927-2009), stripauteur en geestelijke vader van de stripheld Jommeke (woonde tussen 1948 en 2009 in Wilrijk)
  • Pol Goossen (1949), acteur, bekend om zijn rol als Frank Bomans in de serie Thuis.
  • Jean Walschaerts (1943), ex wielrenner en oud wereldkampioen wielrennen achtervolging bij de liefhebbers in 1963
  • Luk Lemmens (1956), politicus

Partnersteden

Naast de Antwerpse partnersteden is Wilrijk ook nog verzusterd met:

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Wilrijk op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Wapen van AntwerpenDistricten van AntwerpenWapen van Antwerpen

Antwerpen · Berchem · Berendrecht-Zandvliet-Lillo · Borgerhout · Deurne · Ekeren · Hoboken · Merksem · Wilrijk
Stad Antwerpen · Arrondissement Antwerpen · Provincie Antwerpen · Vlaanderen

rel=nofollow
51°10′10″N, 4°23′40″E
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Wilrijk&oldid=249508"