Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Staat
Vanuit juridisch standpunt kan men het begrip Staat definiëren als "geheel van instellingen en regels die het gemeenschapsleven van een groep individuen in een vastgelegd territorium bepalen". Een politicologische definitie luidt: "een gecentraliseerde organisatie die in een afgebakend territorium beschikt over een overwicht aan machtsmiddelen".
Componenten van de staat
De staat is samengesteld uit een aantal specifieke elementen die hem zijn voornaamste karakteristieken geven. Deze elementen zijn (volgens het internationale recht):
Bevolking
De staat bestaat in de eerste plaats uit een bevolking. Dat wil zeggen uit een aantal individuen die de onderdanen zijn van de staat. Deze individuen bezitten de nationaliteit van deze staat. Het geheel van de onderdanen van de staat vormt een natie. Dit is het zogenaamde nationaliteitsbeginsel. Hoewel we het in de 21e eeuw in de Westerse wereld bijna als vanzelfsprekend beschouwen dat een natie en een staat hetzelfde is, was dit niet altijd het geval. Om onderscheid te kunnen maken, wordt ook wel van een nationale staat of natiestaat gesproken als deze twee samenvallen.
Grondgebied
Het grondgebied bepaalt de geografische zone waarin de staat zijn bevoegdheden kan uitoefenen. Hieruit volgt één van de voornaamste zorgen van de staat, namelijk het afbakenen van zijn territorium. Dit zowel ter land, ter zee als in de lucht. Deze bepaling heet ook wel het territorialiteitsbeginsel.
Voor de oude staten stelt het bepalen van grenzen geen problemen. Voor de jongere staten die hun grenzen bijvoorbeeld na de koloniale periode hebben gekregen, of nog recentelijker wat de ex-Sovjet staten betreft, is dat echter niet zo voor de hand liggend. Bovendien staan enkele elementen van de afbakening geregeld ter discussie.
Politieke en wettelijke organisatie
De politieke en wettelijke organisatie is bedoeld om het behoud en de continuïteit van de natie op haar grondgebied te garanderen. Deze organisatie vertoont drie kenmerken:
Morele persoonlijkheid
De staat is een entiteit voorzien van machten en rechten met een eigen en onafhankelijk bestaan t.o.v. zijn leden, en in het bijzonder van zijn bestuurders. De staat is permanent: de veranderingen die opduiken bij zijn samenstelling hebben geen invloed op zijn bestaan noch op de duur van zijn beslissingen.
Soevereiniteit
Dit betekent dat de staat zijn gezag niet ontvangt van een andere sociale organisatie en dat er geen enkele andere sociale groep bestaat die superieur is aan de staat. De staat is soeverein zowel in het internationaal als in het intern bestel. Soevereiniteit kan echter wel vrijwillig beperkt worden. Dit gebeurt onder andere door Niue en de Cookeilanden, die aan Nieuw-Zeeland vragen hun buitenlandse zaken te regelen.
Om zich te doen respecteren heeft de staat het monopolie van de georganiseerde dwang in handen (gerechtsapparaat, politie, leger). Volgens Max Weber wordt de staat trouwens gedefinieerd door het monopolie van de wettelijke aanwending van geweld.
Uitoefening van de machten
Men kan de machten van de staat in twee grote categorieën verdelen:
- De macht om de samenleving te organiseren: de staat kan aan de hand van wettelijke bepalingen de activiteiten van zijn burgers reglementeren.
- De macht om op bepaalde vlakken initiatieven te nemen: zo levert de staat aan de gemeenschap diensten en goederen (deze functie is momenteel belangrijker dan in de 19e eeuw).