Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Halacha: verschil tussen versies
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Halacha&oldid=26505624) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''Halacha''' ([[Hebreeuws]]: הלכה) of '''haloche''' | De '''Halacha''' ([[Hebreeuws]]: הלכה) (Nederlands-[[Jiddisch]]: of '''haloche''') is het totaal van goddelijke en rabbijnse wetgeving die gefundeerd is in de [[Thora]] en opgetekend in de [[rabbijnse literatuur]] vanaf de vierde eeuw voor de [[gregoriaanse kalender|gebruikelijke jaartelling]] tot vandaag. Zonder hoofdletter geschreven, betekent '''halacha''' ook een artikel, een specifiek gedeelte of een wet uit de joodse Wet. | ||
Het [[ | ==Woord en definitie== | ||
Het [[Hebreeuws]]e woord ''halacha'' is afgeleid van de woordstam van gaan of lopen, ''halach'', waarmee wordt gesuggereerd dat dit het pad of de weg is die [[joden]] dienen te gaan. | |||
Het fundament van de joodse wet en traditie (''halacha'') is de Thora, de vijf boeken van [[Mozes]]. Volgens de rabbijnse traditie zijn er 613 verplichtingen (''[[613 mitswot]]'') in de Thora. Niet alle 613 zijn steeds voor iedereen, altijd en op iedere plek van toepassing. Sommige van deze wetten zijn alleen van toepassing op mannen, andere alleen op vrouwen, sommige alleen op priesters (''kohaniem'') of op leden van de stam van [[Levi (Bijbel)|Levi]], op personen die de agrarische producten van het [[Israël|Land van Israël]] behandelen (verbouwen, eten, etc.), etc. Vele wetten waren slechts relevant toen de [[joodse Tempel]] nog bestond. Minder dan 300 van deze geboden zijn vandaag nog toepasselijk. | Het [[bijvoeglijk naamwoord]] van halacha, halachisch, betekent ''volgens de (rabbijnse) joodse wet''. Het wordt gebruikt om aan te duiden of iets in overeenstemming is (halachisch toegestaan) of strijdig is (halachisch verboden) met de leerregels uit de [[Thora]], de [[Talmoed]] en de latere rabbijnse opvattingen erover. Daarnaast markeert het de grens tussen traditioneel rabbijns jodendom en alles wat daar buiten ligt. Het hedendaags traditioneel jodendom is rabbijns; wat halachisch-joods is, is (vanuit rabbijns standpunt) via het rabbijnse jodendom herleidbaar tot het door God geuite woord van de Thora. Wat niet halachisch-joods is, mist die aansluiting op de grondslag en staat daarmee (vanuit rabbijns standpunt) buiten het traditionele jodendom. | ||
Het fundament van de joodse wet en traditie (''halacha'') is de Thora, de vijf boeken van [[Mozes]]. Volgens de rabbijnse traditie zijn er 613 verplichtingen (''[[613 mitswot]]'') in de Thora. Niet alle 613 zijn steeds voor iedereen, altijd en op iedere plek van toepassing. Sommige van deze wetten zijn alleen van toepassing op mannen, andere alleen op vrouwen, sommige alleen op priesters (''kohaniem'') of op leden van de stam van [[Levi (Bijbel)|Levi]], op personen die de agrarische producten van het [[Israël|Land van Israël]] behandelen (verbouwen, eten, etc.), etc. Vele wetten waren slechts relevant toen de [[joodse Tempel]] nog bestond. Minder dan 300 van deze geboden zijn vandaag nog toepasselijk. Hoewel er joodse groepen zijn en geweest zijn die zich enkel op de geschreven tekst van de Thora baseerden (met name de [[Sadduceeërs]], [[Beta Israël]] en de [[Karaïeten]]) en die de zogenaamde ’[[mondelinge wet]]’ verwierpen, volgden de meeste joden vandaag deze mondelinge wet. | |||
== Ontstaan van Halacha in de huidige vorm == | == Ontstaan van Halacha in de huidige vorm == | ||
Tegelijk met de Geschreven Thora werd de [[Misjna]], de Mondelinge Thora ontvangen. In de Thora staan de algemene richtlijnen van het joods leven; de Misjna gaat dieper in op de exacte regels. Vragen zoals | Tegelijk met de Geschreven Thora werd de [[Misjna]], de Mondelinge Thora ontvangen. In de Thora staan de algemene richtlijnen van het joods leven; de Misjna gaat dieper in op de exacte regels. Vragen zoals ’waar mag het water voor een ritueel bad vandaan komen?’, ’hoe lang moeten de sjabbat-kaarsen branden?’, ’welke activiteiten zijn op sjabbat verboden?’, ’wat is de procedure van een strafzaak in de joodse rechtbank?’ of de details van de offerdiensten, zijn in de Misjna opgeschreven. De Misjna werd door de latere Rabbijnen van de periode van de Talmoed besproken. Zij discussieerden over echte of fictieve situaties en het toepassen van de in de Thora en Misjna genoemde regels op die situaties. Dat leidde soms tot uiterst extreme discussies, waarin zelfs onderwerpen zoals pedofiele homoseksualiteit aan de orde kwamen. Deze discussies, die over werkelijk ieder denkbaar onderwerp gaan, staan bekend als de [[Gemara]] en vormen samen met de Misjna de Talmoed. | ||
Toen de periode van de Gemara en daarmee de Talmoed tot een einde kwam | Toen rond het jaar 300 op de [[gregoriaanse kalender|westerse kalender]] de periode van de Gemara en daarmee de Talmoed tot een einde kwam, was de Talmoed een enorm boekwerk van wel duizenden pagina’s geworden. Voor een gemiddelde jood was dit nauwelijks toegankelijk. In de loop der jaren werden de rabbijnen zich ervan bewust dat er iets moest gebeuren om de in de Talmoed vastgelegde regels ook voor gewone joden toegankelijker te maken, en dat er nog antwoorden nodig waren op vragen waarvoor de Talmoed geen antwoord had. Dit werden de eerste puur halachische boeken. | ||
== Eerste halachische boeken == | == Eerste halachische boeken == | ||
| Regel 16: | Regel 19: | ||
*[[Sjoelchan Aroech]], gebaseerd op de [[Toer (joods wetboek)|Toer]], geschreven door Rabbi Joseef Karo (1488-1575 westerse jaartelling); dit is het basis-wetboek dat door joden over de gehele wereld gebruikt wordt. | *[[Sjoelchan Aroech]], gebaseerd op de [[Toer (joods wetboek)|Toer]], geschreven door Rabbi Joseef Karo (1488-1575 westerse jaartelling); dit is het basis-wetboek dat door joden over de gehele wereld gebruikt wordt. | ||
Elk van deze boeken telt vele delen, en omvatten vele duizenden pagina’s. Ze gaven een allesomvattend overzicht van alle facetten van de Halacha. Een verschil is dat [[Rambam]] in de Mishne Tora ook de wetten in verband met de offerdienst in de Tempel behandelde, terwijl de [[Toer (joods wetboek)|Toer]] en de [[Sjoelchan Aroech]] alleen de wetten beschreven die toen nog relevant waren. De wetten in verband met de tempel, die toen al meer dan duizend jaar vernietigd was, werden niet behandeld. | |||
== Onderdelen == | == Onderdelen == | ||
| Regel 30: | Regel 33: | ||
* Wanneer begint en eindigt de rouwperiode na een overlijden? | * Wanneer begint en eindigt de rouwperiode na een overlijden? | ||
* Wetten tegen dierenmishandeling | * Wetten tegen dierenmishandeling | ||
* Wetten betreffende het bereiden van | * Wetten betreffende het bereiden van [[matse|matsot]] voor [[Pesach]] | ||
* Wetten betreffende een [[Sefer Tora]] (thorarol) waar een foute of onleesbare letter in staat. | * Wetten betreffende een [[Sefer Tora]] (thorarol) waar een foute of onleesbare letter in staat. | ||
* Tot welke sterkte verdund, telt wijn halachisch nog steeds als wijn? | * Tot welke sterkte verdund, telt wijn halachisch nog steeds als wijn? | ||
| Regel 38: | Regel 41: | ||
* [[Beet Dien]] | * [[Beet Dien]] | ||
* [[Poseek]] | * [[Poseek]] | ||
==Weblinks== | |||
{{JewEn|7077-halakah|Ḥalakah}} | |||
{{Navigatie jodendom}} | {{Navigatie jodendom}} | ||
{{Navigatie orthodox jodendom}} | {{Navigatie orthodox jodendom}} | ||
[[Categorie: | [[Categorie:Judaïsme]] | ||
[[Categorie:Joodse wet]] | [[Categorie:Joodse wet]] | ||
[[Categorie:Hebreeuws woord]] | |||
Huidige versie van 9 mrt 2018 om 20:47
De Halacha (Hebreeuws: הלכה) (Nederlands-Jiddisch: of haloche) is het totaal van goddelijke en rabbijnse wetgeving die gefundeerd is in de Thora en opgetekend in de rabbijnse literatuur vanaf de vierde eeuw voor de gebruikelijke jaartelling tot vandaag. Zonder hoofdletter geschreven, betekent halacha ook een artikel, een specifiek gedeelte of een wet uit de joodse Wet.
Woord en definitie
Het Hebreeuwse woord halacha is afgeleid van de woordstam van gaan of lopen, halach, waarmee wordt gesuggereerd dat dit het pad of de weg is die joden dienen te gaan.
Het bijvoeglijk naamwoord van halacha, halachisch, betekent volgens de (rabbijnse) joodse wet. Het wordt gebruikt om aan te duiden of iets in overeenstemming is (halachisch toegestaan) of strijdig is (halachisch verboden) met de leerregels uit de Thora, de Talmoed en de latere rabbijnse opvattingen erover. Daarnaast markeert het de grens tussen traditioneel rabbijns jodendom en alles wat daar buiten ligt. Het hedendaags traditioneel jodendom is rabbijns; wat halachisch-joods is, is (vanuit rabbijns standpunt) via het rabbijnse jodendom herleidbaar tot het door God geuite woord van de Thora. Wat niet halachisch-joods is, mist die aansluiting op de grondslag en staat daarmee (vanuit rabbijns standpunt) buiten het traditionele jodendom.
Het fundament van de joodse wet en traditie (halacha) is de Thora, de vijf boeken van Mozes. Volgens de rabbijnse traditie zijn er 613 verplichtingen (613 mitswot) in de Thora. Niet alle 613 zijn steeds voor iedereen, altijd en op iedere plek van toepassing. Sommige van deze wetten zijn alleen van toepassing op mannen, andere alleen op vrouwen, sommige alleen op priesters (kohaniem) of op leden van de stam van Levi, op personen die de agrarische producten van het Land van Israël behandelen (verbouwen, eten, etc.), etc. Vele wetten waren slechts relevant toen de joodse Tempel nog bestond. Minder dan 300 van deze geboden zijn vandaag nog toepasselijk. Hoewel er joodse groepen zijn en geweest zijn die zich enkel op de geschreven tekst van de Thora baseerden (met name de Sadduceeërs, Beta Israël en de Karaïeten) en die de zogenaamde ’mondelinge wet’ verwierpen, volgden de meeste joden vandaag deze mondelinge wet.
Ontstaan van Halacha in de huidige vorm
Tegelijk met de Geschreven Thora werd de Misjna, de Mondelinge Thora ontvangen. In de Thora staan de algemene richtlijnen van het joods leven; de Misjna gaat dieper in op de exacte regels. Vragen zoals ’waar mag het water voor een ritueel bad vandaan komen?’, ’hoe lang moeten de sjabbat-kaarsen branden?’, ’welke activiteiten zijn op sjabbat verboden?’, ’wat is de procedure van een strafzaak in de joodse rechtbank?’ of de details van de offerdiensten, zijn in de Misjna opgeschreven. De Misjna werd door de latere Rabbijnen van de periode van de Talmoed besproken. Zij discussieerden over echte of fictieve situaties en het toepassen van de in de Thora en Misjna genoemde regels op die situaties. Dat leidde soms tot uiterst extreme discussies, waarin zelfs onderwerpen zoals pedofiele homoseksualiteit aan de orde kwamen. Deze discussies, die over werkelijk ieder denkbaar onderwerp gaan, staan bekend als de Gemara en vormen samen met de Misjna de Talmoed.
Toen rond het jaar 300 op de westerse kalender de periode van de Gemara en daarmee de Talmoed tot een einde kwam, was de Talmoed een enorm boekwerk van wel duizenden pagina’s geworden. Voor een gemiddelde jood was dit nauwelijks toegankelijk. In de loop der jaren werden de rabbijnen zich ervan bewust dat er iets moest gebeuren om de in de Talmoed vastgelegde regels ook voor gewone joden toegankelijker te maken, en dat er nog antwoorden nodig waren op vragen waarvoor de Talmoed geen antwoord had. Dit werden de eerste puur halachische boeken.
Eerste halachische boeken
De eerste halachische boeken waren de:
- Mishne Tora geschreven door de RaMBaM, Rabbi Mosje ben Maimon (1135-1204 westerse jaartelling);
- Toer (voluit Arba'a Toerim), geschreven door Rabbi Jaakov ben Asjer (1270-1340 westerse jaartelling);
- Sjoelchan Aroech, gebaseerd op de Toer, geschreven door Rabbi Joseef Karo (1488-1575 westerse jaartelling); dit is het basis-wetboek dat door joden over de gehele wereld gebruikt wordt.
Elk van deze boeken telt vele delen, en omvatten vele duizenden pagina’s. Ze gaven een allesomvattend overzicht van alle facetten van de Halacha. Een verschil is dat Rambam in de Mishne Tora ook de wetten in verband met de offerdienst in de Tempel behandelde, terwijl de Toer en de Sjoelchan Aroech alleen de wetten beschreven die toen nog relevant waren. De wetten in verband met de tempel, die toen al meer dan duizend jaar vernietigd was, werden niet behandeld.
Onderdelen
Enkele onderwerpen die typisch door halachische boekwerken behandeld worden zijn:
- Tijden van gebedsdiensten
- Wat is melacha?
- Schadevergoedingen
- Leningen
- Rituele (menstruele) (on)reinheid
- Wetten met betrekking tot het studeren van Thora (dat wil zeggen alle joodse boeken)
- Wie hoeft niet te vasten op welke vastendagen?
- Welke beracha zegt men over eten en drinken?
- Wanneer begint en eindigt de rouwperiode na een overlijden?
- Wetten tegen dierenmishandeling
- Wetten betreffende het bereiden van matsot voor Pesach
- Wetten betreffende een Sefer Tora (thorarol) waar een foute of onleesbare letter in staat.
- Tot welke sterkte verdund, telt wijn halachisch nog steeds als wijn?
- Welke voorwerpen mag men met zich mee dragen op een joodse feestdag (jom tov)?
Zie ook
Weblinks
(en) Ḥalakah, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: 
)
| Jodendom |  |
|---|
|
Algemeen: Joden • Geschriften: Thora • Tenach • Misjna • Talmoed • Tosefta • Literatuur • Halacha • Ketoeba • Religieuze plichten en gebruiken: Kasjroet • Briet • Gebed • Mitswa • Sjabbat • Tsedaka • Tijd en kalender: Feestdagen • Maanden • Jaartelling • Geschiedenis • Gebouwen: Tempel • Synagoge • Personen: Rabbijn • Chazan • Andere: Mystiek • Kabbala • Mythologie • A tot Z |
| Orthodox jodendom (Portaal) |
|---|
|
Hoofdrichtingen:
Chardal • Chassidiem • Jeroesjalmie • Litouws • Mizrachie • Modern • Sefardiem |