Tsitsit

Tsitsit (ook: tzitzit) of (Hebreeuws: ציצית), in het meervoud tsitiot, „snoertjes”  (SV), „kwastjes”  (NBG), of „gedenkkwasten”  (NBV) zijn de franjeachtige draden die aan de vier hoeken van een kledingstuk worden bevestigd in het jodendom. In het Nederlands ook wel eens weergegeven als „gedenkkwast met schouwdraden”. Ze worden aangebracht aan de rituele joodse gebedsmantel, de talliet, en aan de talliet katan die door orthodoxe rabbijnse joden voortdurend wordt gedragen.

. Nederlands: Tsietsiet Tsitsit Ook als: Tzitzit Hebreeuws: ציצית Nederlands-Jiddisch: Tsietses

Beschrijving

De tsitsiot zijn bundeltjes van lange witte draden uit wol of synthetische stof. Traditioneel worden ze op een bepaalde manier geknoopt.

Aan de vier hoeken van de talliet bevindt zich zo een kwast. Dit om de geboden uit Numeri 15:37-41 en Deuteronomium 22:12 na te volgen, waar staat dat men franjes aan de vier hoeken van het kledingstuk moest aanbrengen en om steeds wanneer men deze kwastjes zag aan Gods geboden herinnerd te worden en deze ook te vervullen. Een gelovige jood wordt ook in zijn talliet begraven. Een van de tsitsiot wordt dan verwijderd als teken dat de overledene geen geboden meer hoeft te onderhouden.

De talliet katan, die gewoonlijk onder de kleding wordt gedragen, herinnert aan een t-shirt, maar is aan de zijkanten open en wordt er enkel door een stuk stof of een draad samengehouden. Op die manier blijft het een rechthoekig kledingstuk en kan worden voorzien van tsitsiot. Men laat de draden zichtbaar hangen. Sommige Asjkenizische joden laten de franjes bijna tot op de grond hangen.

Betekenis

In de Thora wordt als reden voor de franjes gegeven dat deze dienden om zich aan Gods geboden te herinneren. Rasji, die deze verzen becommentarieerde, merkt op dat de gematria van het woord tsitsit 613 is, volgens de rabbijnen het aantal van de geboden (mitsvot). Maimonides, in zijn commentaar op Pirke Avot 2:1, beschouwt het als een hoofdgebod, samen met het briet mila (de besnijding) en het korban pesach (het slachten van een lam met Pesach).

Techelet

Het gebod uit de Mozaïsche Wet schreef oorspronkelijk voor dat een draad in de franje techelet (תכלת) moest zijn. Het woord techelet, dat in de Tanach 48 keer voorkomt, werd in de Septuaginta vertaald als huakínthinos (ὑακίνθινος), een soort blauw. In de rabbijnse uitlegging is dit een kleur die gewonnen wordt uit het dier chilazon; volgens de Tosefta is een andere blauwe kleurstof niet acceptabel.

Aangezien men na verloop van tijd niet meer wist welk dier bedoeld werd met het woord chilazon, kon dit gebod niet meer worden vervuld en liet men de tsitsiot vervolgens geheel in het wit.

Karaïtisch jodendom

De karaïeten zien in het woord techelet gewoon de naam van een blauwe kleur en gebruiken ook nu nog blauw-witte tsitsiot. De blauwe draad is altijd uit wol, ongeacht de samenstelling van de andere draden.

Vanuit het rabbinisme wordt wel eens verteld dat de karaïeten de tekst ’letterlijk’ interpreteren door de talliet aan de muur te hangen om naar de tsitsit te kijken. Dit is onjuist. De tekst maakt duidelijk dat het om een vierhoekig kledingstuk gaat.

De andere draden

De andere draden in de tsitsit (alle draden wanneer geen techelet gebruikt wordt) worden beschreven als „wit”. Dit kan letterlijk begrepen worden (zoals Rama) of in de betekenis dat het dezelfde kleur heeft als het doek (Rambam). Gewoonlijk is de stof zelf wit zodat er geen vraag opkomt over de kleur van de franjes. De draden kunnen ofwel van wol zijn of van hetzelfde materiaal als de rest van het kledingstuk. Ook hier doen joodse autoriteiten de aanbeveling om het kledingstuk volledig uit wol te maken zodat het in harmonie is met alle zienswijzen.

Verwijzingen

Jodendom