Oekraïne op het Eurovisiesongfestival

Oekraïne
Afbeelding gewenst
Eerste deelname	2003
Aantal deelnames	18
Gewonnen	3
Zender	Soespilne
Statistieken
Hoogste positie	1ste (2004, 2016, 2022)
Laagste positie	24ste (2017)

Oekraïne doet sinds 2003 mee aan het Eurovisiesongfestival. In totaal heeft het land nu 9 keer aan het liedjesfestijn deelgenomen. Oekraïne kan zich een succesvol Eurovisieland noemen. Ze wonnen het festival in 2004, ze werden 2x op rij 2e en in 2011 werden ze 4e.

In 2003 deed Oekraïne voor het eerst een gooi naar het songfestival. Het land meldde zich aan bij de EBU, maar zekerheid dat het zijn debuut zou kunnen maken kreeg het nog niet. Ook Servië en Montenegro, Albanië en Wit-Rusland hadden namelijk interesse getoond in deelname, en omdat er nog geen sprake was van een halve finale moest het deelnemersaantal noodgedwongen beperkt blijven. Uiteindelijk bleek dat Oekraïne in 2003 mocht debuteren. De andere drie gegadigden zouden nog een jaar moeten wachten.

De eerste kandidaat die namens Oekraïne naar het songfestival mocht, werd intern gekozen. Het was geen verrassing dat dit Oleksandar Ponomaryev werd, één van de populairste zangers van het land. Hij reisde af naar Riga met het nummer Hasta la vista en werd 14de met 30 punten.

Ook bij de tweede deelname in 2004 werd de kandidaat intern aangewezen. Ditmaal mocht zangeres Ruslana Lyzhicko voor haar land naar het Eurovisiesongfestival, en wel met het door haarzelf gecomponeerde nummer Wild dances, dat een opzwepende combinatie was van Oekraïense volksmuziek en westerse rock. De tekst was een mix van Oekraïens en Engels. De Oekraïense bijdrage viel op door haar spectaculaire act. Ruslana trad op als middelpunt van een gezelschap wild uitgedoste dansers, wiens kleding was geïnspireerd op de tradities van het in de Karpaten levende volk de Hoetsoelen. Naast de van leer en metaal vervaardigde kleding benadrukte Ruslana haar terug-naar-de-natuurmentaliteit met kunstmatig verlengd hoofdhaar en een nep-tatoeage.

Het Oekraïense optreden maakte indruk in Europa. In de halve finale eindigde Ruslana nog als tweede, achter de voor Servië en Montenegro uitkomende zanger Željko Joksimović, maar in de finale moest ook Joksimović eraan geloven. Ruslana kreeg daarin maar liefst 280 punten, op dat moment een record in de songfestivalhistorie. De zege ging zodoende naar Oekraïne, wat in het land zelf leidde tot een enorme feestvreugde.

Het Eurovisiesongfestival van 2005 werd georganiseerd door Oekraïne en vond plaats in de hoofdstad Kiev. Als presentatoren werden Maria Efrosinina en Pavlo Shylko aangewezen. Ruslana keerde terug om een optreden te verzorgen en werd daarnaast ingezet om deelnemers te interviewen. Ook werd de show aangegrepen om Europa wat meer kennis te laten maken met Oekraïne. Het land werd door middel van filmpjes in de schijnwerpers gezet en men hoopte daarmee onder andere op een opleving van het toerisme. Bovendien was het Oekraïense parlement van mening dat de organisatie van het songfestival een mooie stap was in het proces naar een lidmaatschap van de Europese Unie.

Om voor het songfestival van 2005 in eigen land een kandidaat af te vaardigen vond voor het eerst een preselectie plaats. De Oekraïense omroep had aanvankelijk een selectieronde gepland over twintig weken met 100 deelnemende liedjes, maar omdat er uiteindelijk slechts 75 liedjes werden ingezonden werd de selectie ingekort tot vijftien weken. Elke week werd het publiek vijf liedjes voorgelegd en de winnaars zouden deelnemen aan de finale. De Oekraïense omroep had hierbij echter het Eurovisiereglement over het hoofd gezien, dat voorschrijft dat deelnemende liedjes niet voor 1 oktober in het voorafgaande jaar openbaar mogen worden gemaakt. De uitverkoren finalisten uit de eerste paar ronden van de selectie kregen daarop de mogelijkheid een nieuw lied te kiezen voor de finale.
Behalve de vijftien winnende liedjes streden in de finale vier door de publieke omroep uitgenodigde acts mee. Eén van hen was de groep Greenjolly, die aantrad met het lied Razom nas bahato - nas nye podolaty. Dit nummer, dat gebruikt was als strijdlied tijdens de Oranjerevolutie, was al erg populair in Oekraïne en het was dan ook geen verrassing dat het de nationale finale won. De EBU stond er echter op dat de tekst van het lied werd aangepast, omdat het te politiek beladen was. In de oorspronkelijke tekst werd onder andere president Viktor Joesjtsjenko bezongen.
Greenjolly mocht door de overwinning van Ruslana van een jaar eerder meteen in de finale starten, maar het resultaat was teleurstellend. Het strijdlied eindigde in eigen land slechts op de 20ste plaats. Het kreeg 30 punten.

In 2006 werd er wederom een nationale voorronde georganiseerd. Winnares werd zangeres Tina Karol, die in de finale van zowel de televoters als de jury de volle twaalf punten kreeg. Haar winnende liedje heette aanvankelijk I am your queen, maar werd voor het Eurovisiesongfestival omgedoopt in Show me your love. Met dit up-tempo nummer kwam ze in Athene zonder veel moeite door de halve finale heen en ook in de finale wist ze goed te scoren; ze kreeg 145 punten en leidde Oekraïne naar een verdienstelijke zevende plaats.

In 2007 mocht Oekraïne weer rechtstreeks in de finale starten. Uit de nationale voorrondes kwam de in eigen land zeer populaire travestiet Verka Serduchka als winnaar naar voren. Danzing, het winnende nummer dat bol stond van absurditeit, bevatte teksten in het Engels, Duits, Russisch en Oekraïens. De afvaardiging van Serduchka naar het songfestival viel echter niet overal in goede aarde. In Oekraïne ontstonden hier en daar protesten omdat de verschijning van de travestiet door sommigen als controversieel en ordinair werd ervaren.
Ook het lied was onderwerp van discussie. In Rusland ontstond verontwaardiging over de in de tekst voorkomende woorden lasha tumbai, dat volgens critici fonetisch bedoeld was als Russia goodbye. Deze kritiek werd echter door Serduchka weggewuifd met de verklaring dat lasha tumbai Mongools zou zijn voor geklopte room. Om dit te onderstrepen werd de oorspronkelijke titel Danzing zelfs voor de duidelijkheid veranderd in Dancing lasha tumbai. Verschillende Mongolen, en later ook de Mongoolse ambassade in Moskou, haastten zich echter om te zeggen dat lasha tumbai in de Mongoolse taal helemaal niet voorkomt. De ophef over het nummer kwam vervolgens tot een hoogtepunt, niet in de laatste plaats in Mongolië zelf. Toch legde het oproer en de publiciteit rond het nummer Verka Serduchka geen windeieren. Het optreden op het Eurovisiesongfestival werd spraakmakend en scoorde enorm. Tijdens de puntentelling deed het lange tijd mee om de winst. Uiteindelijk eindigde Oekraïne echter als tweede achter Servië.

In 2008 moest Oekraïne weer in de halve finale aantreden. Na een nationale finale te hebben gehouden in eigen land, werd Ani Lorak naar Belgrado afgevaardigd met het nummer Shady lady. Het up-temponummer scoorde in Servië. Het won de halve finale, en mocht dus naar de finale. Daar werd Oekraïne voor het tweede jaar op rij tweede, weliswaar op een grotere afstand van winnaar Rusland dan het jaar voordien.

In 2009 werd weer een controversiële act winnaar van de nationale voorronde. Svetlana Loboda won met haar nummer Be my Valentine, dat ze later door het uitbreken van de wereldwijde economische crisis omdoopte in Be my Valentine (anti-crisis girl). Ook deze keer was de act opmerkelijk. Een gigantisch rad stond centraal op het podium, terwijl Svetlana met de Oekraïense vlag in de lucht zwaaide, omringd door Griekse soldaten uit de oudheid. Ze werd er zesde mee in de halve finale, en twaalfde in de finale.

Een jaar later was er ophef over de gekozen artiest. Oekraïne had via een interne selectie Vasyl Lazarovich gekozen om het land te vertegenwoordigen. Tijdens een nationale finale op 6 maart kon het publiek kiezen uit vijf nummers. Uiteindelijk werd gekozen voor I love you. Op 15 maart maakte de persvoorlichter uit Oekraïne bekend dat de inzending I love you niet naar de zin van de bazen van NTU, de Oekraïense staatszender was. Daarop werd besloten later, 20 maart, een nieuwe inzending te kiezen. Uiteindelijk werd gekozen voor Alyosha, met To be free. Vasyl Lazarovich nam ook terug deel met zijn I love you, en werd nu zevende. Echter, ook To be free werd teruggetrokken, ditmaal op vraag van de EBU. Het zou immers om plagiaat gaan, én het nummer stond al sinds 2008 op Myspace (volgens het reglement mag het nummer pas in oktober van het voorgaande jaar publiek gemaakt worden). Op maandag 22 maart was nog steeds niet duidelijk welk lied het land zou vertegenwoordigen. Aangezien dit ook de laatste dag van de inschrijvingen was, kreeg NTU een boete, met een bijkomende boete per dag dat de omroep geen lied presenteert. Oekraïne heeft de EBU wel verzekerd dat er binnen de week een nieuw lied zou zijn. Twee dagen later werd dan het definitieve lied gepresenteerd: Sweet people, gezongen door Alyosha. Ditmaal werd het een sobere act, met enkel de zangeres op het podium. Ook ditmaal wist het land de halve finale te overleven. In de finale werd een verdienstelijke tiende plaats behaald.

Door tekort aan financiële middelen en de Russisch-Oekraïense Oorlog trok Oekraïne zich terug in 2015. Na één jaar afwezigheid keerde Oekraïne in 2016 terug op het songfestival. In een nationale finale werd bepaald dat Jamala het land mocht vertegenwoordigen in Stockholm met het lied 1944, een persoonlijk lied over het familieverleden van Jamala, dat tevens gezien werd als een politieke boodschap richting Rusland en de controversiële aansluiting van de Krim bij dat land. Na een tweede plaats in de halve finale, slaagde Jamala er in de finale in om de wedstrijd te winnen. Het songfestival keerde zodoende in 2017 na twaalf jaar terug naar Oekraïne. In het thuisland kon O.Torvald met Time het succes niet evenaren: met 36 punten werd het op twee na laatste. Dit is het slechtste Oekraïense resultaat tot nu toe. In 2018 deed Mélovin met Under the ladder het iets beter: het lied haalde er de 17de plaats, vooral dankzij de televoting. De jury gaf het land immers de laatste plaats.

De Oekraïense omroep maakte op 22 februari 2022 bekend dat Kalush Orchestra met hun nummer Stefania Oekraïne zou vertegenwoordigen tijdens het festival. Twee dagen na de bekendmaking volgde de Russische invasie van Oekraïne. Het land steeg prompt naar de eerste plaats bij de bookmakers. Op het festival zelf eindigde het vierde bij de professionele jury's. De televoters gaven evenwel de doorslag. Oekraïne kreeg van elk land punten, met de zeven van Servië als slechtste resultaat. Het kreeg van maar liefst 28 van de 40 deelnemende landen twaalf punten.

Oekraïense deelnames

Jaar	Artiest	Titel	Finale	Ptn	Semi	Ptn	Taal
2003	Oleksandar Ponomaryev	Hasta la vista	14	30			Engels
2004	Ruslana	Wild dances	1	280	2	256	Engels en Oekraïens
2005	GreenJolly	Razom nas bahato	20	30	X	X	Oekraïens en Engels
2006	Tina Karol	Show me your love	7	145	7	146	Engels
2007	Verka Serduchka	Dancing lasha tumbai	2	235	X	X	Duits, Engels en Oekraïens
2008	Ani Lorak	Shady lady	2	230	1	152	Engels
2009	Svetlana Loboda	Be my valentine	12	76	6	80	Engels
2010	Alyosha	Sweet people	10	108	7	77	Engels
2011	Mika Newton	Angel	4	159	6	81	Engels
2012	Gaitana	Be my guest	15	65	8	64	Engels
2013	Zlata Ohnevytsj	Gravity	3	214	3	140	Engels
2014	Maria Jaremtsjoek	Tick-tock	6	113	5	118	Engels
2016	Jamala	1944	1	534	2	287	Engels en Krim-Tataars
2017	O.Torvald	Time	24	36	X	X	Engels
2018	Mélovin	Under the ladder	17	130	6	179	Engels
2021	Go_A	Sjoem	5	364	2	267	Oekraïens
2022	Kalush Orchestra	Stefania	1	631	1	337	Oekraïens
2023	Tvorchi	Heart of steel	6	243	X	X	Engels en Oekraïens

UA Oekraïne op het Eurovisiesongfestival UA

AD Landen in het Eurovisiesongfestival AD

Actief: Albanië • Azerbeidzjan • België • Bosnië op Herzegovina • Bulgarije • Cyprus • Denemarken • Duitsland • Estland • Finland • Frankrijk • Georgië • Griekenland • Hongarije • Ierland • IJsland • Israël • Italië • Kroatië • Letland • Litouwen • Macedonië • Malta • Moldavië • Montenegro • Nederland • Noorwegen • Oekraïne • Oostenrijk • Polen • Portugal • Roemenië • Rusland • San Marino • Servië • Slovenië • Slowakije • Spanje • Turkije • Verenigd Koninkrijk • Wit-Rusland • Zweden • Zwitserland Inactief: Andorra • Armenië • Kosovo • Libanon • Liechtenstein • Luxemburg • Marokko • Monaco • Qatar • Tsjechië • Tunesië Mislukt: Kosovo • Libanon • Liechtenstein • Qatar • Tunesië Voormalig: Joegoslavië • Servië en Montenegro Vlaggen: AD AD AL AM AT AZ BA BE BG BY CH CY CZ DE DK EE ES FI FR GE GR HR HU IE IS IL IT LB LI LT LU LV MA MC MD ME MK MT NL NO PL PT RO RS RU SC SE SI SK SM TN TR UA UK YU