Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Middeleeuwse muziek
 Geschiedenis van de klassieke muziek
| |||||||||||||||||||||||||
| Oudheid | (tot 476) | ||||||||||||||||||||||||
| Middeleeuwen | (476 – 1400) | ||||||||||||||||||||||||
| Renaissance | (1400 – 1600) | ||||||||||||||||||||||||
| Barok | (1600 – 1760) | ||||||||||||||||||||||||
| Classicisme | (1730 – 1820) | ||||||||||||||||||||||||
| Romantiek | (1815 – 1910) | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
De Middeleeuwse muziek is de westerse klassieke muziek ruwweg uit de periode 500-1450. De belangrijkste vernieuwing in de Middeleeuwen, is de structurele ontwikkeling van de polyfonie, de meerstemmigheid.
Omdat in de meerstemmigheid de terts het belangrijkste interval is, moest een nieuwe toonladder worden geconstrueerd, op basis van de consonantie van tertsen. Ook werd geleidelijk een systeem van muzieknotatie ontwikkeld, waarbij de noot als een punt (Latijn: punctus) op een balk met lijnen werd genoteerd. Bij polyfone muziek klinken meerdere noten tegelijkertijd, noot tegen noot (Latijn: punctus contra punctus); met het contrapunt was ook het beroep componist geboren.
De volgende stijlen kunnen worden onderscheiden: Organum (11e eeuw), Ars Antiqua (circa 1100-1300), Ars Nova (circa 1300-1450), Trecento (Italiaanse muziek uit de 14e eeuw) en Ars Subtilior (circa 1425-1450).
Chronologie
- Vroege Middeleeuwen ca. 500 t/m ca. 1000
- Romaanse tijd 1000 tot 1150
- Gotische tijd 1150 tot 1400
Vroege middeleeuwen
In de vroege middeleeuwen is de ontwikkeling van de klassieke muziek gebonden aan de ontwikkeling van de kerkmuziek. De in de kerk gezongen melodieën waren voornamelijk uit Azië afkomstig. Deze melodieën ondergingen een verandering: zij werden ontdaan van hun versieringen, zodat slechts de belangrijkste tonen overbleven. Deze kerkgezangen werden vanaf de 6e eeuw verzameld en zouden zijn gecodificeerd op last van paus Gregorius II (paus van 715 tot 731). Deze verzameling staat sindsdien bekend als Gregoriaans. De Gregoriaanse gezangen zijn allen eenstemmig genoteerd.
Ars Antiqua
Onder Ars Antiqua (letterlijk in het Latijn: de oude kunst) wordt doorgaans de allervroegste periode van genoteerde muziek verstaan, tussen circa 1100 en 1300. In deze stijlperiode ontwikkelt de muziek zich tot een steeds vrijer wordende polyfonie. Aanvankelijk nog sterk op het Gregoriaans georiënteerd, waarbij deze oude melodieën als het ware ’opgerekt’ werden tot een veelvoud van hun normale duur, werd deze Gregoriaanse tenor geleidelijk aan ook weggelaten.
Ars nova
De Ars Nova is een periode in de ontwikkeling van de westerse muziek die vooral in Frankrijk en Bourgondië rond 1300 een aanvang nam. In 1309 begon de Babylonische ballingschap van de paus in Avignon en een tijd van vernieuwing en experimentatie. Met voortrekkers als Philippe de Vitry ontstond een geheel nieuwe stijl met steeds toenemende, vooral ritmische complexiteit. Er werden daarvoor nieuwe notaties bedacht. Er ontstond muziek met een traag verlopende onderstem, de cantus firmus, met daarboven een of meerdere stemmen die in hoog tempo allerlei ritmische capriolen uithalen.
Ars subtilior
Ars subtilior betekent "de subtielere kunst". Het is de naam die gegeven wordt aan een muzikale stijl in Europa uit het eind van de 14e eeuw, met name in Frankrijk. Het gebied waar deze stijl tot bloei kwam was gelegen bij de Pyreneeën, zowel vlak ten noorden als vlak ten zuiden. Kenmerkend voor deze stijl was de ritmische complexiteit, waaronder isoritmiek, waarbij elke stem ritmisch gezien vrijwel onafhankelijk was van de andere stemmen. Pas in de 20e eeuw zou een dergelijke mate van complexiteit opnieuw bereikt worden.
Componisten
- Guido d'Arezzo Fransman, 995 (Parijs) - 1050 (Avellado)
- Hildegard von Bingen Duitse
- Jaufré Rudel
- Leontinus
- Walter von der Vogelweide Oostenrijker, 1170 (Tirol) - 1230 (Würzburg)
- Perotinus
- Adam de la Halle
- Petrus de Cruce
- Philippe de Vitry
- Guillaume de Machault Fransman, 1300 (Marchault) - 1377 (Reims)
- Francesco Landini
- Jacob de Senleches
- Anthonello da Caserta
- Johannes Ciconia Belg, 1335 (Luik) - 1411 (Padua)
- John Dunstable
- Guillaume Dufay
- Gilles Binchois
- Johannes Ockegem Belg, 1425 (Henegouwen) - 1495 (Tours)