Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Romantiek (muziek)
 Geschiedenis van de klassieke muziek
| |||||||||||||||||||||||||
| Oudheid | (tot 476) | ||||||||||||||||||||||||
| Middeleeuwen | (476 – 1400) | ||||||||||||||||||||||||
| Renaissance | (1400 – 1600) | ||||||||||||||||||||||||
| Barok | (1600 – 1760) | ||||||||||||||||||||||||
| Classicisme | (1730 – 1820) | ||||||||||||||||||||||||
| Romantiek | (1815 – 1910) | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
De romantiek is een kunststroming uit de 19e eeuw. In de romantische periode van de klassieke muziek maken componisten steeds grotere composities met steeds meer noten en moeilijkere ritmes. Ze gebruiken veel en vreemde, niet eerder toegepaste muziekinstrumenten. Er is veel drama en emotie te horen. Alles draait om wat mensen voelen, fantasie en de natuur.
Componisten zijn nu niet meer in dienst van de koning, de keizer of bij een kleinere hofhouding, ze moeten hun muziek dus zelf zien te verkopen aan de luisteraars. De muziekopleiding gebeurt niet meer aan de kerkscholen, maar aan conservatoria die worden betaald door de overheid. Musicus wordt een echt beroep.
De muziek die tijdens de romantiek geschreven wordt, wordt ook complexer van vorm. Die tendens van de muzikale ontwikkelingen in de 19e eeuw is afkomstig uit de vooruitgangsgedachte uit de Verlichting, en leidde tot steeds grotere werken, grotere orkesten, virtuozere speeltechnieken op verbeterde muziekinstrumenten en complexere harmonische ontwikkelingen.
Door amateurmusici is die moeilijkere muziek niet echt goed meer te spelen. Daarom schrijven componisten daarnaast salonstukjes, de lichtere muziek. Voor de meeste componisten is dat geen serieus werk, zij willen liever ernstige muziek schrijven. Zo ontstaat er een verschil tussen ernstige en de lichte muziek.
De Romantiek, en het bijbehorende Victoriaanse tijdperk eindigen in een wereldbrand: de Eerste Wereldoorlog.
Ontwikkeling
Na Ludwig van Beethoven (1770-1827), de muziekrevolutionair en wegbereider van de muzikale romantiek, ontstaan diverse stromingen in Frankrijk en Duitsland/Oostenrijk. Via Franz Schubert (1797-1828), Bruckner (1824-1896) en Gustav Mahler (1860-1911) krijgt de symfonie zijn grootste complexiteit en grootsheid. In Frankrijk is Hector Berlioz (1803-1869) zonder twijfel de belangrijkste vertegenwoordiger van de romantiek.
Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847), Robert Schumann (1810-1856) en Johannes Brahms (1833-1897) brachten de typische romantische liederen- en kamermuziekcultuur tot grote hoogten, waarbij hier Schubert als grondlegger moet worden genoemd.
De grote operacomponisten vinden we in Italië: onder andere Giuseppe Verdi en Giacomo Puccini. In Duitsland is het Wagner (1813-1883) die via zijn opera's ('Gesamtkunstwerken') een nieuwe muzikale wereld opent. De Russen lieten zich vanaf het midden van de 19e eeuw niet onbetuigd: Glinka, Modest Moessorgski, Nikolai Rimski-Korsakov en Borodin brachten een Russische romantische stijl, waar Tsjaikovski (1840-1893) veel westerse invloeden aan toevoegde.
De late werken van de late romantici als Camille Saint-Saëns (Danse Macabre, Carnaval des Animaux), Bruckner (9e symfonie, 1896) en Mahler (9e en 10e symfonie, 1909-1911) geven al nieuwe richtingen aan. De romantiek leeft echter tot ver in de 20e eeuw voort in componisten als Richard Strauss, Jean Sibelius en Carl Nielsen, terwijl diverse tijdgenoten hebben de tonaliteit dan al verlaten.
Muzikale elementen van de Romantische Symfonie: - Grotere bezetting - Zowel vierdelig (menuet is definitief verdwenen) als een ander aantal delen - Het symfonisch gedicht is een nieuwe vorm van orkestmuziek, geheel vrij in zijn vorm - De lengte van de symfonieën groeit behoorlijk - Werkverdeling: de 1e violen hebben niet meer automatisch de melodie, aandacht voor andere instrumenten.
Kenmerken in de muziek:
1. Melodisch: - Vaak langere thema's dan voorheen - Brede bogen naar climax of rust - Chromatiek - Accelerando/ritenuto - Crescendo/diminuendo
2. Harmonisch: - Toenemende chromatiek - Steeds verdergaande modulaties - Leidtoon spanning
3. Compositie-technieken: - Homofoon, soms ook wel polyfoon - Virtuositeit
4. Klankkleur: - Groter orkest - Meer aandacht voor andere groepen dan de strijkers - Kleurmenging - Uitbuiten van de kleurmogelijkheden van de diverse instrumenten
5. Toonsoorten: - Mineur/majeur (met een lichte voorkeur voor mineur)
6. Contrasten: - Groter dan classicisme (dynamiek)
7. Structuur: - Hoofdvorm wordt nog gebruikt, maar uitgebreid en soms ook andere, vrije structuren - Programmamuziek volgt het verhaal
Dit werk is typisch voor de romantiek doordat het veel modulaties bevat, lange melodische lijnen en een sterke climaxwerking heeft, veel dynamische uitersten bevat, complexe harmonische structuren heeft. Ook door het rubatospel (vrij in tempo)