Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Muzieknotatie
Muzieknotatie is een systeem van tekens dat gebruikt wordt om muziek op papier vast te leggen, zodat zij later gelezen en ten gehore gebracht kan worden. Het resultaat heet bladmuziek. Met vastleggen wordt bedoeld het op uniforme wijze noteren van duur, toonhoogte en uitvoeringspraktijk van de muziek. De 11e eeuwse Italiaanse monnik Guido van Arezzo wordt beschouwd als de grondlegger van de hedendaagse muzieknotatie, al onderging die in de loop der tijden wel een evolutie, zoals bij het Gregoriaans.
Een voor een enkel instrument/musicus bedoelde notatie heet partij. Alle partijen samen vormen de partituur, die vooral gebruikt wordt door een dirigent.
Muziek wordt doorgaans genoteerd op regels met vijf lijnen, de notenbalk.
Noten
 Zie muzieknoot voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De verticale plaats van de nootbolletjes bepaalt - met sleutel en voortekens - de toonhoogte.
De nootduur (lengte van noten) wordt aangegeven door de vorm van de noot, door vlaggetjes - al dan niet samengenomen met een waardestreep. De basis voor de nootwaarde is de hele noot: een open ovaal (bolletje). De helft daarvan, de halve noot, krijgt een stok. De kwartnoot krijg een stok en een gesloten bolletje. De achtste noot krijgt een vlaggetje aan de stok, de zestiende noot twee vlaggetjes, enz. Door een of meerdere verlengingspunten wordt de nootduur steeds met de helft van de genoteerde duur verlengd. Door een groeperingsteken met een cijfer erbij kan de duur zodanig veranderd worden dat er ook afwijkende nootwaarden mogelijk worden. Hiermee worden triool, kwintool enz. genoteerd. Analoog aan de notatie van de duur van de noot bestaat er een systeem om de duur van de rust (stilte) aan te duiden.
Metrum
Muzieknotatie beschrijft niet alleen de toonhoogte en duur maar ook de plaats van de noot in de melodielijn en in het metrum. De maatsoort geeft het aantal tellen in de maat weer, en wordt vooraan (of telkens als de maatsoort wijzigt) in ieder muziekstuk geschreven met twee getallen; het bovenste cijfer geeft het aantal tellen, het onderste de duur van die tellen. Op de notenbalk wordt met maatstrepen aangegeven wanneer de maat vol is (volgens de maatsoort).
Tempo
De snelheid (tempo) waarmee een muziekstuk moet worden gespeeld wordt strikt genomen niet door de notatie aangeduid, maar door een doorgaans Italiaanse muziekterm zoals allegro, moderato, ... tenzij men het cijfer van de metronoom-aanduiding op de partituur schrijft.
De manier van spelen van de noot wordt aangegeven met tekentjes op of onder de noot. Dit worden versieringstekens of ornamenten genoemd. Hoe luid noten of passages gespeeld moeten worden wordt aangegeven met dynamiektekens .
Lichte muziek
In de lichte muziek en jazz wordt ook gebruikgemaakt van de 'klassieke' muzieknotatie. Door het meer improvisatorisch karakter heeft deze stijl echter zijn eigen gebruiken en regels voor de notatie verworven. In de lichte muziek wordt vaak gebruikgemaakt van een akkoordenschema of een leadsheet, waarbij meestal slechts de melodie en akkoordsymbolen worden weergegeven. De precieze invulling hiervan (het arrangement) wordt grotendeels overgelaten aan de uitvoerders. In de versies van het Realbook dat veel door lichte musici wordt gebruikt komen deze leadsheets veelvuldig voor.
Zie ook
- Partituur
- Geschiedenis van de muzieknotatie
- Klavarskribo, een ander (minder universeel en veel minder gebruikt) systeem