Vlag (vertegenwoordigend)

Nederlandse vlaggen

Een vlag oftewel dundoek is een stuk textiel dat bedoeld is om iets, iemand of meerderen te vertegenwoordigen in de vorm van een handelbaar symbool. Een vlag wordt gewoonlijk aan een vlaggenmast of -stok bevestigd.

Geschiedenis

Hoewel er uit de Klassieke Oudheid gevallen bekend zijn waar signalen gehesen werden, is het niet zeker of die signalen met behulp van vlaggen gegeven werden. Het is bekend dat in de Romeinse tijd vlaggen werden gebruikt voor het doorgeven van signalen, dus als semafoor. In de Middeleeuwen werden vlaggen gebruikt als identificatie van de leider. Omdat de veldslagen complexer werden, gingen leiders vlaggen met eigen symbolen gebruiken. Heden ten dage worden vlaggen nog steeds voor dat doel gebruikt. Dergelijke vlaggen worden standaards genoemd. Vlak voor de kruistochten ontstond in Vlaanderen de gewoonte de symbolen ook op het schild te voeren. Hieruit is de heraldiek voortgekomen, waarin de wapenschilden een soortgelijke functie hebben. Landen, provincies, staten, steden, dorpen, bedrijven en organisaties hebben heden ten dage hun eigen vlag om hun geschiedenis of hun doelstellingen te symboliseren.

Tijdens veldslagen was de vlag een cruciaal onderdeel van de strijd. Een eenheid werd gevormd achter de vlag. Het veroveren van de vlag van de vijand heeft daardoor een zekere triomf, een aanduiding dat de eenheid verslagen is. Nog immer zijn er vlaggen en vaandels, veroverd bij veldslagen in het verleden, die de landen die ze nu bezitten, hoewel ze nu op vriendschappelijke voet leven, niet willen teruggeven.

Vlaggebruik

Een vlag (of standaard) geldt, anders dan voor het geven van signalen, als een representatief symbool. Een vlag wordt daarom met een zekere eerbied en respect behandeld.

Hoe men omgaat met een vlag verschilt van land tot land. De etiquette eist dat de eigen vlag met respect wordt gehanteerd en er bestaan tradities hoe vlaggen gehesen, gestreken, of opgeborgen dienen te worden. In sommige landen is het strafbaar op onjuiste wijze te vlaggen. Als politiek symbolische daad worden vlaggen van vermeende vijanden soms vertrapt of verbrand om deze vijanden te beledigen.

Voor Nederland bestaat een wettelijk vastgelegde richtlijn voor het omgaan met de vlag, alleen voor overheidsinstanties. Deze wordt vlaginstructie genoemd. Nederlandse burgers houden zich meestal ook aan de vlaginstructie, maar de vlaginstructie heeft niet de kracht van een wet voor burgers.

Recht

Zeegaande schepen varen onder de vlag van een land. Hierdoor behoort het schip tot het rechtsgebied van dat land en gelden zijn wetten aan boord. Iets dergelijks geldt ook voor internationale vliegtuigen. Sommige landen hebben een speciale rijksbanier, waarvan maar één exemplaar bestaat, die de formele representatie van het grondgebied met het daar geldende recht is. Bij het Lockerbie-proces stond Nederland een stukje rechtsgebied af aan Schotland, zodat daar tijdelijk de Schotse vlag wapperde.

Studie

De studie van vlaggen staat bekend als vlaggenkunde of bannistiek; internationaal wordt de term vexillologie gebruikt. Nederland kent de Nederlandse Vereniging voor Vlaggenkunde, die vier keer per jaar het 'Vlaggentijdschrift Vexilla Nostra' uitgeeft. Naast de studie van de vlaggen zelf valt onder de vlaggenkunde onder andere ook de studie van de vlagprotocols.

Vormen

• De term banier wordt meestal gebruikt voor een dundoek waarvan de hoogte groter is dan de lengte en heeft meer een militair gebruik: krijgsbanier of strijdbanier.
• De term vaandel wordt meestal gebruikt voor een vlag van een verplaatsbare eenheid, zoals een schip of een legereenheid.
• De term standaard wordt gebruikt voor een persoonlijke herkenningsvlag. Bij sommige militaire organisaties wordt de term ook gebruikt als synoniem voor "vaandel".
• De term dundoek duidt eigenlijk het materiaal aan. Daarmee vallen eigenlijk ook bepaalde spandoeken onder de term, terwijl veel vaandels er strikt genomen niet onder vallen. Meestal wordt de term gebruikt in die gevallen waarbij de vlag kan wapperen op de wind.
• De wimpel is een lange smalle vlag. Deze heeft een vrijer protocol, waardoor die gebruikt kan worden op manieren die voor een vlag niet toegestaan zijn.
• Een signaal is een vlag, of een gebruik van een vlag, alleen om informatie door te geven. Zo zijn er signalen in gebruik bij verschillende strandwachten, en ook bij het auto- en motorracen, zoals Formule 1 en autoralleys wordt ook een eigen code voor vlaggen gebruikt. Dit zijn de racevlaggen.

De relatie tussen vlag en taal

Vaak wordt een taal ook door middel van een vlag aangegeven. Er zijn echter maar weinig talen met een eigen vlag; Esperanto is een van de uitzonderingen. Daarom wordt vaak de vlag gebruikt gevoerd door het land waar de taal vandaan komt of waar de taal naar genoemd is. Zo wordt het gebruik van de Nederlandse taal vaak geïllustreerd met de Nederlandse vlag , het Engels met de Union Jack.

Uiteraard heeft dit vreemde bijeffecten, omdat op die manier bijvoorbeeld Braziliaanse producten of media om hun taal aangeduid worden met een Portugese vlag, producten uit de Verenigde Staten met die van het Verenigd Koninkrijk enzovoort. Om die reden wordt wel onderscheid gemaakt naar dialect: Brits Engels wordt dan met de Union Flag aangeduid, of zelfs met de vlag van Engeland, ter onderscheid van het Amerikaans-Engels, dat met de Stars and Stripes wordt aangegeven. Op diezelfde wijze wordt dan voor het Braziliaans Portugees de vlag van Brazilië gebruikt.

Op internet zijn dergelijke symbolen wijdverspreid. Internationale organisaties bieden veelal websites in meer dan een taal aan. Hoewel het internet hiervoor een selectiesysteem aanbiedt, is het gebruikelijk om de gebruiker (ook) taalkeuzen aan te bieden. Dit vereist de aanduiding van een taal op een pagina die in een andere taal geschreven is, of zelfs in een taalloze pagina. Vlaggen zijn hiervoor een veel gebruikte oplossing. Hier wordt soms een alternatieve oplossing gekozen voor een taal die in twee landen veel gesproken worden. Er worden dan diagonaal-gedeelde vlaggen gebruikt. Een voorbeeld hievan is half Union Flag, half Stars and Stripes

Vlag in spreekwoorden in gezegdes

• Het vlaggenschip is het schip met de bevelhebber, een vlagofficier, van een vloot.
• De vlag uithangen doe je als er iets speciaals te vieren is.
• De vlag dekt de lading (niet): de inhoud komt (niet) overeen met de titel.
• Onder valse vlag varen: je uitgeven voor iemand anders / andere bedoelingen hebben dan je laat voorkomen.
• Kijken hoe de vlag erbij hangt: voorzichtig nagaan of de situatie gunstig is.
• Met vlag en wimpel: uiterst succesvol.
• Dat staat als een vlag op een modderschuit: twee dingen passen niet bij elkaar, omdat het ene onderdeel veel mooier (vlag) is dan het andere (modderschuit).
• De vlag voor iemand strijken: onderdoen voor iemand.
• Het vaantje strijken: bewusteloos raken.
• De vlag voeren: de baas zijn.
• Met vliegend vaandel en slaande trom: een leger in vol ornaat en in al zijn glorie.
• Met veel vlagvertoon / zonder vlagvertoon: met veel ophef / zonder ophef.
• Onder één vlag varen: gezamenlijk optrekken, dezelfde leuze voeren.
• Je vlagt!: tegen een dame wier onderjurk onder haar overige kleding uitkomt.

Zie ook

• Vlag, andere betekenissen van "vlag" (doorverwijzing).

Overzichtsartikelen over vlaggen

Hoofdartikel: Vlaggen van de wereld      Portaal: Vlaggen en wapens
Historische vlaggen · Handelsvlaggen van de wereld · Marinevlaggen van de wereld · Vlaggen van niet-erkende staten · Vlaggen van internationale organisaties ·
Vlaggen per land · Vlaggen van afhankelijke territoria · Vlaggen van subnationale entiteiten · Vlaggen van gemeenten
Zie ook: Heraldische wapens van de wereld · Vexillologie · Vlag · Vlaginstructie

  Vrije mediabestanden over Flags op Wikimedia Commons