Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Drenthe: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Regel 13: Regel 13:


==Bestuurlijke indeling==
==Bestuurlijke indeling==
Vanaf de Middeleeuwen bestond Drenthe uit zes [[dingspel]]en, met daaronder [[kerspel]]en, die tegelijk de kerkelijke en bestuurlijke [[gemeente (bestuur)|gemeenten]] vormden. De kerspelen bestonden weer uit [[buurschap]]pen, de dorpsgemeenschappen. In de Franse tijd werden de dingspelen afgeschaft en de kerspelen omgevormd tot uiteindelijk 35 burgerlijke gemeenten. Behalve de splitsing van de gemeente Dalen in Dalen en Schoonebeek in 1884 bleef deze [[Gemeentelijke herindeling|gemeentelijke indeling]] ongewijzigd tot de grootschalige herindeling van 1998. Sinds 1 januari van dat jaar zijn er nog twaalf gemeenten over:
Vanaf de Middeleeuwen bestond Drenthe uit zes [[dingspel]]en, met daaronder [[kerspel]]en, die tegelijk de kerkelijke en bestuurlijke [[gemeente (bestuur)|gemeenten]] vormden. De kerspelen bestonden weer uit [[buurschap]]pen, de dorpsgemeenschappen. In de Franse tijd werden de dingspelen afgeschaft en de kerspelen omgevormd tot uiteindelijk 35 burgerlijke gemeenten. Behalve de splitsing van de gemeente Dalen in Dalen en Schoonebeek in 1884 bleef deze gemeentelijke indeling ongewijzigd tot de grootschalige [[Gemeentelijke herindeling|herindeling]] van 1998. Sinds 1 januari van dat jaar zijn er nog twaalf gemeenten over:


{| BORDER="0" cellpadding="10"
{| BORDER="0" cellpadding="10"

Versie van 22 mei 2011 20:28

Drenthe (Nedersaksisch: Drenthe of Drentie) is een provincie van Nederland, gelegen in het noordoosten van het land. Grofweg gezien grenst het in het noorden aan de provincie Groningen, in het oosten aan Duitsland, in het zuiden aan de provincie Overijssel en in het westen aan de provincie Friesland. De hoofdstad is Assen.

Geschiedenis

De eerste vermelding van Drenthe is gevonden in een document uit het jaar 820 waarin wordt gesproken van de pago Treanth, de gouw Drenthe. Uit archiefstukken in het Drents Archief blijkt dat in 1024 en 1025 over Drenthe als graafschap wordt gesproken. De naam Drenthe is waarschijnlijk een verwijzing naar het getal drie, er zouden oorspronkelijk drie dingspelen in Drenthe geweest zijn, hoewel er uit latere tijd zes bekend zijn.

Dat Drenthe tot de oudste bewoonde streken van Nederland behoort, blijkt uit de aanwezigheid van 52 hunebedden. Ook uit latere perioden zijn in de provincie veel tastbare overblijfselen bewaard gebleven, zoals grafheuvels.

Oorspronkelijk behoorde de stad Groningen tot het graafschap Drenthe, terwijl Coevorden er niet tot behoorde. De Stellingwerven, die tegenwoordig in Friesland liggen, hoorden oorspronkelijk ook tot Drenthe. Over de grenzen in de veenstreken is tussen Drenthe en de aanliggende landen herhaaldelijk geschil geweest, wellicht doordat in de veengrond de opgerichte grensstenen of -palen wegzakten en zo de toestand dubieus werd.

In 1046 schonk keizer Hendrik III het graafschap aan bisschop Bernold van Utrecht. In 1227 versloeg een legertje van Drentse boeren onder leiding van Rudolf II van Coevorden het ruiterleger van de bisschop in de Slag bij Ane, door de paarden een moeras in te lokken. Het volgend jaar herstelde de nieuwe bisschop zijn gezag over de Drenten.

Hoewel Drenthe eigen staten had (Ridderschap en Eigenerfden) erkende de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Drenthe niet voor vol en beschouwden het als een wingewest, waarover de Staten-Generaal het bestuur moest aanstellen. Pas bij de oprichting van het Koninkrijk werd de situatie duidelijk: Drenthe werd een volwaardige provincie.

Bestuurlijke indeling

Vanaf de Middeleeuwen bestond Drenthe uit zes dingspelen, met daaronder kerspelen, die tegelijk de kerkelijke en bestuurlijke gemeenten vormden. De kerspelen bestonden weer uit buurschappen, de dorpsgemeenschappen. In de Franse tijd werden de dingspelen afgeschaft en de kerspelen omgevormd tot uiteindelijk 35 burgerlijke gemeenten. Behalve de splitsing van de gemeente Dalen in Dalen en Schoonebeek in 1884 bleef deze gemeentelijke indeling ongewijzigd tot de grootschalige herindeling van 1998. Sinds 1 januari van dat jaar zijn er nog twaalf gemeenten over:

  1. Aa en Hunze
  2. Assen
  3. Borger-Odoorn
  4. Coevorden
  5. Emmen
  6. Hoogeveen
  1. Meppel
  2. Midden-Drenthe
  3. Noordenveld
  4. Tynaarlo
  5. Westerveld
  6. De Wolden

Zie ook:

De Landschap Drenthe werd in 1815 een volwaardige provincie. De Provinciale Staten bestaan uit 41 leden, het college van Gedeputeerde Staten bestaat uit zes leden. Drenthe wordt bestuurd door een coalitie van PvdA,VVD en ChristenUnie.

Geografie

Fysische geografie

Het grootste deel van de provincie bevindt zich op het zogenoemde Drents Plateau, dat bestaat uit met zand bedekte grind- en zandafzettingen uit de laatste ijstijd. Er zijn weinig grote hoogteverschillen, het gehele Plateau ligt tussen de 10 en 20 meter boven NAP. De hoogteverschillen die er zijn, worden meestal veroorzaakt door doorsnijding van beekjes en riviertjes, opgehoogde bouwlanden en oude stuifduinen.

In het noordoosten van Drenthe ligt de Hondsrug, een heuvelrug die zich uitstrekt van voorbij Emmen in het zuidoosten tot in de stad Groningen in het noorden. Het hoogste natuurlijke punt, ook van de provincie, ligt 32 meter boven NAP ten noordwesten van Emmen. In Wijster bevindt zich het absoluut hoogste punt van de provincie (40 meter), de VAM-berg, een afgedekte vuilnisbelt die het goed doet in wielerwedstrijden.

De randen van de provincie liggen een stuk lager, delen in het noordwesten en zuidwesten liggen zelfs onder NAP.

Drenthe staat bekend om zijn hunebedden. Van de 53 die in Nederland voorkomen staan er 51 in Drenthe. De overige twee in de provincie Groningen.

Bij Schoonebeek werd tot voor kort aardolie gewonnen en verspreid over de provincie wordt nog steeds aardgas gewonnen. Het hoofdkantoor van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), verantwoordelijk voor aardolie- en aardgaswinning, bevindt zich in Assen.

Landschap

Ruwweg ziet de provincie Drenthe er uit als een omgekeerd bord; het midden is relatief hoog en de randen liggen lager. Met uitzondering van de Hondsrug gaat het om een hoogteverschil van slechts enkele meters. Toch is er een duidelijk verschil in landschap, geschiedenis en bevolking tussen de twee delen.

Zandgebieden

Het centrale, iets hoger gelegen, deel van de provincie wordt gevormd door zandgronden, ook wel het 'oude Drenthe' genoemd. Hier vindt men van oudsher het esdorpenlandschap, dat gekarakteriseerd werd door brinkdorpen, essen, heidevelden en groenlanden in de beekdalen.

Veeteelt, vooral schapenteelt, stond in dienst van de landbouw. De mest van de schapen, die 's zomers weidden op de heide en 's winters gevoed werden met het hooi uit de beekdalen, werd vermengd met heideplaggen en gebruikt om de essen vruchtbaar te maken. Door deze vorm van bemesting kregen de essen hun karakteristieke bolle vorm. Door de uitvinding van de kunstmest, eind 19e eeuw, werd de schapenteelt minder belangrijk en konden grote delen van de 'overbodig' geworden heide velden worden ontgonnen als landbouwgebied.

Een ander deel van de heide werd bebost door het destijds opgerichte Staatsbosbeheer om in de toenemende houtbehoefte te voorzien. De groenlanden langs de beken worden tegenwoordig vooral als weideland gebruikt. De beken zijn bovendien op veel plaatsen rechtgetrokken. De essen zijn door ruilverkavelingen ook ingrijpend in aanzien veranderd.

Van de eens zo uitgestrekte heidevelden zijn nog maar enkele grote en een redelijk aantal kleine velden over. Anders dan honderd jaar geleden beschikt Drenthe nu wel over uitgestrekte bosgebieden, die overigens voor het ontstaan (door begrazing) van de heidevelden en (door kap) van de essen ook veelvuldig aanwezig waren.

Een van de weinige gave voorbeelden van een esdorpenlandschap is te vinden in het stroomgebied van de Drentsche Aa, ten noordoosten van Assen. Dit vrij unieke gebied is daarom (als enige cultuurlandschap) aangewezen als nationaal park: het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa.

Veengebieden

De lager gelegen delen langs de grenzen van de provincie vormen de veengronden, die vanaf de Middeleeuwen tot halverwege de 20e eeuw geleidelijk aan zijn ontgonnen voor de turfwinning. De grote veenmoerassen werden door kanalen en wijken ontwaterd, het veen werd afgegraven en daaruit werd turf afgestoken, wat naar elders vervoerd werd om als brandstof te dienen. In het vruchtbare en goed ontwaterde landbouwgebied dat hierdoor ontstond vestigden zich vervolgens veel boeren, die vaak van buiten de provincie kwamen.

Het landschap in de veengebieden wordt gekenmerkt door rechte lijnen met veel sloten, wijken en kanalen. Er is veel lintbebouwing te vinden. Plaatsnamen bevatten vaak woorden die verwijzen naar het (vroegere) landschap of de ligging, zoals veen, peel, moer, veld, wold, beek, kanaal, wijk, sloot en mond, of met nieuw naar de kolonisatie. De oudste veendorpen zijn Ruinerwold en Schoonebeek, die dateren uit de Middeleeuwen. Het jongste dorp van Drenthe is Witteveen, dat werd gesticht in 1926.

Er zijn ook twee gebieden over die niet (volledig) ontgonnen zijn en waar het oorspronkelijke hoogveen nog aanwezig is: het Bargerveen in het uiterste zuidoosten van Drenthe en het Fochteloërveen in het noordwesten op de grens met Friesland.

Kanalen

Omdat de riviertjes en beekjes doorgaans te smal waren om te bevaren, zijn ter verbetering van de bereikbaarheid en voor de afvoer van turf in de 19e eeuw veel kanalen aangelegd.

De belangrijkste zijn:

Door de ontwikkeling van de autowegen is verkeer en vervoer over het water steeds minder belangrijk geworden. Tegenwoordig worden de kanalen vooral gebruikt voor de pleziervaart en als viswater.

Steden en bevolking

Drenthe is de dunstbevolkte provincie van Nederland en heeft zijn landelijke karakter goed weten te behouden. Echt grote steden zijn er dan ook niet en het overgrote deel van de bevolking woont in de dorpen op het platteland.

De tien grootste plaatsen en hun inwoneraantal (op 1 januari 2007) zijn:

Nr. Plaatsnaam Aantal
1 Assen 62.200
2 Emmen 56.831
3 Hoogeveen 38.670
4 Meppel 26.460
5 Roden 14.960
6 Coevorden 14.260
7 Klazienaveen 11.919
8 Eelde-Paterswolde 10.744
9 Zuidlaren 10.410
10 Beilen 9.656

Bron: CBS

Assen is vooral bekend om de TT-races op het circuit ter plaatse, en het Verkeerspark, een educatief-recreatief project.

Emmen geniet bekendheid vanwege het Dierenpark Emmen (voorheen Noorder Dierenpark), dat qua bezoekersaantal de grootste attractie van het noorden is (1 jan. 2006 ruim een miljoen bezoekers). Emmen is tevens bekend van de profclub FC Emmen en topamateurclub WKE.

Bij Eelde ligt het vliegveld van Groningen.

Coevorden (in 1408), Meppel en Assen (beide in 1809) zijn de enige plaatsen in Drenthe die ooit stadsrechten kregen. Coevorden is de vroegere hoofdstad van Drenthe en was een belangrijke vestingstad, omdat lange tijd de enige verbinding met het noorden langs de stad liep. Meppel ontwikkelde zich vanaf de 15e eeuw door de turfwinning in de omgeving en werd later een handelscentrum als nieuwe 'toegang' tot het noorden.

Cultuur

Bezienswaardigheden

Evenementen

Attracties

Tradities, gewoonten en Drentse eigenschappen

Musea

Taal

In de loop van tijd is de bevolking van Drenthe steeds minder Drents gaan praten. Er bestaat een deel dat in de dagelijkse omgang Drents spreekt, dat als dialect van het Nedersaksisch officieel erkend is als regionale taal.

Ieder dorp heeft een eigen variatie dat in meer of mindere vorm afwijkt van de buurdorpen. Grofweg loopt er een scheidslijn tussen het noorden en het zuiden van de provincie. De noordelijke dialecten zijn verwant aan het Gronings, de zuidelijke dialecten vertonen een grote mate van overeenkomst met die van Salland. Ook is er een verschil tussen de dialecten van het 'zand' en het 'veen'.

Religie

Anno 2005 is ongeveer een op de drie Drenten aangesloten bij een kerk. Net zoals in de andere noordelijke provincies zoals Groningen, Friesland en Flevoland is de meerderheid niet kerkelijk. Per eind 2005 was ongeveer 25 procent van de Drentse bevolking protestant en iets minder dan 8 procent van de bevolking was katholiek[1]. In religieus opzicht was de provincie lange tijd erg homogeen. Bij de Reformatie ging de hele provincie over op het Calvinisme, zij het dat die overgang van bovenaf opgelegd werd en niet overal even soepel verliep. Pas vanaf begin negentiende eeuw komen er, van buitenaf, weer katholieken in Drenthe: in de veenkoloniën in het zuidoosten (vanuit Duitsland en Twente) en in de kolonies van de Maatschappij van Weldadigheid in het zuidwesten en noordwesten. Kleinere dorpen als Barger-Compascuum, Nieuw-Schoonebeek, Weiteveen, en Zwartemeer en het voormalige Barger-Oosterveld (tegenwoordig een wijk in Emmen) in het uiterste zuidoosten zijn daardoor overwegend katholiek, net als het Drents-Groningse dorp Zandberg en de voormalige MvW-kolonie Zorgvlied.

In de loop van de 19e eeuw scheidden zich groepen gereformeerden af van de Nederlands Hervormde Kerk. In de zandgebieden kregen zij relatief weinig aanhang, maar in de veengebieden vestigden zich veel gereformeerden uit Groningen en Friesland, waardoor daar een grotere verscheidenheid aan kerkgenootschappen bestond.

Over het algemeen zijn er in Drenthe weinig orthodoxe protestanten te vinden en juist relatief veel vrijzinnigen, vooral in de zandgebieden. Veel van hen zijn inmiddels ontkerkelijkt.

Politiek

Uitslag in Drenthe van de verkiezingen voor de Provinciale Staten van maart 2003 en 2007 (links) en voor de Tweede Kamer van november 2006 (rechts):

Uitslag Statenverkiezingen 2003 en 2007
2003 2003 2007 2007
Partij Stemmen in % Zetels Stemmen in % Zetels
PvdA 36,5 19 27,2 13
CDA 23,9 12 21,2 10
VVD 18,0 9 16,7 8
SP - - 12,3 5
GroenLinks 6,7 4 4,7 2
ChristenUnie 4,6 2 7,6 3
D66 3,7 2 1,9 -
Partij voor de Dieren - - 1,9 -
SGP 0,3 - 0,3 -
OPD * 2,1 1 1,4 -
LPF** 2,1 1 - -
Partij voor het Noorden - - 1,1 -
Drents Belang / DOP *** 2,0 1 0,7 -
Actief Drenthe - - 1,9 -
Opkomst 56,1 51 51,2 41
Uitslag Kamerverkiezingen 2006
Partij Stemmen in % +/- (2003)
PvdA 30,7 - 7,1
CDA 22,5 - 2,3
SP 15,9 + 10,8
VVD 14,3 - 2,5
ChristenUnie 5,1 + 2,2
GroenLinks 3,8 - 0,3
PVV 4,0 -
PvdD 1,4 + 1,0
D66 1,3 - 2,1
SGP 0,3 + 0,0
LPF 0,2 - 3,6
Opkomst 83,0 + 0,0


* OPD: Onafhankelijke Partij Drenthe
** LPF-fractie hernoemd tot OSD (Onafhankelijke Statenfractie Drenthe)
*** DOP: Drentse Ouderen Partij

College van Gedeputeerde Staten:

{{zieook:Lijst van gouverneurs en commissarissen van de Koning(in) van Drenthe}}

Bevolkingsontwikkeling

Op 1 januari 2005 had Drenthe 483.173 inwoners.

In 2001 nam de bevolking van Drenthe (per saldo) toe met 4300 mensen.

In 2003 nam de bevolking van Drenthe nog toe met 1000 personen, wat toen al de laagste groei was sinds 25 jaar.

In 2004 groeide de bevolking van Drenthe met slechts 851 personen.

Aan te wijzen oorzaken voor deze daling van de groei zijn:

  • dalende aantal geboorten door slechte economie;
  • er worden te weinig nieuwe huizen gebouwd door allerlei regels;
  • behoorlijk groot aantal bedrijfssluitingen waardoor werkende bevolking wegtrekt.

Verkeer en Vervoer

Belangrijkste autosnelwegen in Drenthe zijn de A28, A32 en A37, de N33 en de N34.

Openbaar vervoer bestaat uit de bus en de trein.

Lijst van buslijnen in en door Drenthe

In Hoogeveen is Vliegveld Hoogeveen en in Eelde bevindt zich Groningen Airport Eelde, wat ondanks wat de naam doet vermoeden in Drenthe ligt.

Media

Eten en drinken

Muziek

Bekende Drenten

Zie ook

Externe links

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º Geloven in het publieke domein. Verkenningen van een dubbele transformatie
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Drenthe&oldid=68747"