Frankrijk

Landinfotabel Frankrijk
naam in landstaal	République française
motto	Liberté, Egalité, Fraternité" "Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap
vlag
vlagartikel	Vlag van Frankrijk
wapen	Bestand:France coa.png
wapenartikel	Embleem van Frankrijk
locatie	Bestand:LocationFrance.svg
talen	Frans
hoofdstad	Parijs
religie	katholiek 85% islam 7% protestant 2% jodendom 1%
regeringsvorm	republiek
staatshoofd	president Nicolas Sarkozy
regeringsleider	Premier François Fillon
wateroppervlakte	0,26
munteenheid	euro
valutacode	EUR
tijdzone	+1 (zomer +2)
volkslied	La Marseillaise
feestdag	14 juli
tld	fr
landcode	FRA
tel	33

Frankrijk, officieel de Franse Republiek (Frans: République française), is een land in West-Europa en qua oppervlakte het op twee na grootste Europese land. Frankrijk ligt tussen het Kanaal, de Atlantische Oceaan en de Golf van Biskaje (in het westen), België en Luxemburg (in het noorden), Duitsland, Zwitserland en Italië (in het oosten) en Spanje, Andorra, de Middellandse Zee en Monaco in het zuiden. Ook het eiland Corsica in de Middellandse Zee, behoort tot Frankrijk alsook vele overzeese gebieden. De hoofdstad van Frankrijk is Parijs, verreweg de grootste stad van het land.

Geografie

    Zie ook: Lijst van Franse steden en Regio's in Frankrijk Hoewel de oude historische provincies van Frankrijk na de Franse Revolutie werden afgeschaft, hebben zij hun betekenis behouden voor de geografische, culturele, en economische indeling van het land. Deze provincies weerspiegelen de natuurlijke geografische gebieden van Frankrijk en behouden ondanks moderne bestuurlijke centralisatie hun diversiteit. Het hart van Noord-Frankrijk is de provincie Île-de-France. Het gebied wordt omringd door de provincies Champagne en Lotharingen (Lorraine) in het oosten; Artesië (Artois), Picardië, Frans-Vlaanderen en Normandië in het noordoosten en het noorden; Bretagne, Maine en Anjou in het westen; en Touraine, Orléanais, Nivernais en Bourgondië (Bourgogne) in het zuiden. Het verdere zuiden bestaat uit Berry en Bourbonnais. Tussen de Vogezen en de Rijn ligt de Elzas.

Zuid-Centraal-Frankrijk wordt gekenmerkt door de ruwe bergen van het Centraal Massief, één van de belangrijkste natuurgebieden van het land. Het bestaat uit de provincies Marche, Limousin, Auvergne en Lyonnais. De Rhône scheidt het Centraal Massief van de Alpen. De Alpen vormt de bergketen met de hoogste bergen van het land. Ten oosten van de Rhône liggen Savoye, Dauphiné en de Provence. Een deel van de kust van de Provence vormt de zeer toeristische Franse Rivièra. Het zuidwestelijke deel van Frankrijk bestaat uit de kleine Pyreneeën-provincies Languedoc-Roussillon, Foix, Béarn en Frans Navarre en de enorme provincies Gascogne en Guyenne. Deze laatste twee vormen de grote laagvlakte van Aquitanië, die in de stroomgebieden van de westwaarts stromende rivieren Garonne en Dordogne ligt. In het centrale gedeelde van de westkust, tussen het estuarium van de Gironde en de Loire, liggen de provincies Saintonge, Angoumois, Aunis en Poitou.

Rivieren

Er zijn in Frankrijk vele rivieren zoals de Seine die dwars door Parijs stroomt. Daarnaast zijn er de Maas, de Schelde, de Rijn, Loire, de Garonne, de Rhône, de Dordogne, de Saône, de Moezel, de Ardèche, de Somme, de Drance, de Arve, de Giffre ...

    Zie ook: Categorie:Rivier in Frankrijk

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Frankrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Frankrijks culturele identiteit werd bepaald door de Romeinse verovering onder Julius Caesar rond 50 v.Chr. Het kent sinds de deling van Frankische Rijk en het ontstaan van West-Francië in 843 enige bestuurlijke continuïteit met Parijs als machtscentrum en heeft daarmee de langste geschiedenis als natiestaat in Europa. Sinds de vroege Middeleeuwen is het door de omvang van het grondgebied en van de bevolking altijd een factor van belang geweest in de Europese machtsverhoudingen. Dit ging gepaard met vele oorlogen, maar ook met grote culturele invloed. In de 17e, 18e en begin 19e eeuw was Frankrijk de grootste mogendheid op het Europese continent. De landsgrenzen liggen sinds de Vrede van Nijmegen in 1678 redelijk vast en vallen grotendeels samen met natuurlijke grenzen.

Bestuur

Frankrijk is een democratische republiek. De president van de Franse Republiek wordt sinds 2002 voor vijf jaar gekozen (voorheen was dat zeven jaar). Sinds 16 mei 2007 is Nicolas Sarkozy president. De president heeft een relatief grote macht, doordat hij staatshoofd en regeringsleider is.

De president heeft, samen met de bisschop van Seo de Urgel, het opperbestuur over het bergstaatje Andorra. Uit dien hoofde draagt hij de middeleeuwse titel 'Prins van Andorra'.

De Franse volksvertegenwoordiging bestaat uit de Assemblée Nationale (577 zetels) en de Senaat.

Bestuurlijke indeling

Zie Bestuurlijke indeling van Frankrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sinds 1972 is Frankrijk opgedeeld in 22 regio's, die op hun beurt weer zijn onderverdeeld in departementen, arrondissementen, kantons en tenslotte gemeenten. Frankrijk telt in totaal 36.778 gemeentes.

Overzeese departementen en gebieden

Zie Franse overzeese gebieden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Er zijn 4 overzeese departementen (Départements d'Outre-Mer, DOM) die ook elk apart het statuut van een regio hebben. De Départements d'Outre-Mer zijn: Frans-Guyana, Guadeloupe, Martinique en Réunion (ze zijn trouwens alle vier afgebeeld op de achterkant van alle eurobankbiljetten, onderaan links naast de Canarische eilanden). Frankrijk bezit ook nog andere overzeese gebieden die echter geen deel uitmaken van de Europese Unie, dit zijn: Saint-Pierre en Miquelon, Wallis en Futuna, Mayotte, Nieuw-Caledonië, Frans-Polynesië, Clipperton, de Franse Zuidelijke en Antarctische Gebieden en de Verspreide Eilanden in de Indische Oceaan.

Bevolking

Tegen het einde van de jaren '90 waren er 40 Franse steden die meer dan 100.000 inwoners hadden, maar slechts Parijs had er meer dan één miljoen. Ongeveer 75% van de bevolking woont in stedelijke gebieden. Tot het eind van de Tweede Wereldoorlog was de bevolkingsgroei van Frankrijk een van de laagste van Europa, maar in naoorlogse decennia kwam daar verandering in. Frankrijk heeft net als andere Europese landen door de immigratie uit armere landen een grote etnische diversiteit gekregen. Een grote toevloed van hoofdzakelijk Noord-Afrikaanse immigranten heeft een groot effect gehad op diverse Franse steden, in het bijzonder Parijs en Marseille.

Het Frans is de nationale taal van Frankrijk, die bij uitsluiting van alle andere gebruikt wordt voor bestuur en rechtspraak. Er zijn daarnaast een aantal regionale talen en dialecten, maar het gebruik daarvan daalt. Sinds 1994 is er echter een versoepeling opgetreden in het beleid ten aanzien van minderheidstalen, die wettelijk is vastgelegd in de wet Toubon. Elzassisch, een Duits dialect, wordt gesproken in de Elzas en voor een deel in Lotharingen. Een klein aantal Fransen in Frans-Vlaanderen spreekt Frans-Vlaams, eigenlijk een variant van het West-Vlaams. In het uiterste westen van Bretagne wordt het Bretons nog gesproken, maar in het openbare leven speelt het een verwaarloosbare rol. In het zuiden van Frankrijk worden verschillende varianten van het Occitaans gesproken. Catalaans wordt gesproken in het oostelijke deel van de Pyreneeën, het Baskisch in het westelijke deel van de Pyreneeën, en Corsicaans wordt gesproken op het eiland Corsica.

Het rooms-katholicisme is veruit de grootste godsdienst in Frankrijk, dat op papier door 64% van de bevolking - volgens de website van de franse katholiek kerk - wordt aangehangen. Verder geeft deze website aan dat slechts 5% daadwerkelijk regelmatig naar de kerk gaat en 50 % van de bevolking niet gaat maar toch katholiek is. De een na grootste groep zijn de niet-gelovigen met 27 %. Als gevolg van de immigratie uit Azië, Turkije en Noord-Afrika heeft Frankrijk daarnaast een grote moslimbevolking gekregen: 3 tot 5 miljoen ongeveer 6%. Er zijn kleinere aantallen protestanten ongeveer 2 % en joden. De scheiding van kerk en staat werd definitief ingevoerd via de grondwet in 1905.

Defensie

De Franse strijdkrachten hebben een zeer lange geschiedenis met grote invloed op de wereldgeschiedenis. Zij omvatten een landmacht, een marine, een luchtmacht en een militair politiekorps. De Franse president is de opperbevelhebber van de strijdkrachten. De belangrijkste doelstellingen zijn de verdediging van het Franse territorium, de bescherming van de Franse belangen en de bewaring van mondiale stabiliteit.

Met een kracht van 779.450 manschappen in 2006 (259.050 permanent, 419.000 reservisten en 101.400 manschappen bij de Rijkswacht), heeft de Frankrijk de tweede grootste strijdmacht van Europa (na Duitsland) en 20e van de wereld met het aantal manschappen. Ze beschikt ook over het derde grootste budget en heeft de derde grootste nucleaire capaciteiten, na de Verenigde Staten en Rusland.

Alarmnummers

• Algemeen alarmnummer: 112.
• Politie: 17.
• Brandweer: 18.
• Ambulance: 15.
• Inlichtingen telefoonnummers: 12.

Belangrijke steden

    Zie ook: Llijst met Franse plaatsen

Belangrijke of bekende plaatsen in Frankrijk zijn zoal: Amiens – Arras – Avignon – Bordeaux – Bourges – Brest – Caen – Calais (Kales) – Cannes – Chamonix - Chartres – Châtellerault – Cherbourg - Clermont-Ferrand - Compiègne – Dijon – Duinkerke – Grenoble - La Rochelle - Le Havre – Le Mans – Lille (Rijsel) – Limoges – Lourdes - Lyon – Marseille – Metz - Montpellier – Nancy – Nantes – Narbonne – Nice – Nîmes – Orléans – Parijs – Perpignan - Poitiers – Reims – Rennes - Rouen – Straatsburg – Toulon – Toulouse – Tours – Troyes – Vendôme - Verdun - Versailles - Vichy

Op de lijst van wereldsteden staan de volgende Franse steden:

• Parijs, 12 punten
• Lyon, 3 punten
• Marseille, 1 punt

    Zie ook: Metropool en Lijst met metropolen in Europa

Bezienswaardigheden

    Zie ook: Werelderfgoedlijst

Economie

Frankrijk is één van de belangrijkste economische mogendheden van de wereld. De landbouw speelt een grotere rol dan in de economieën van de meeste andere industrielanden. Een groot deel van de waarde van totale landbouwuitvoer komt uit vee voort (vooral rundvee, varkens, gevogelte en schapen). De bergstreken en Noordwest-Frankrijk zijn de belangrijkste veegebieden. De belangrijke gewassen van het land zijn tarwe, suikerbieten, graan, gerst en aardappels. In het noordwesten is het ideaal om vroeg in het jaar groenten te kweken, vanwege het zachte klimaat. De grond in het Centraal Massief is minder vruchtbaar. Fruitteelt is belangrijk in het zuiden. Frankrijk is een van de belangrijkste producenten van wijn in de wereld. De bekendste wijngaarden zijn in Bourgondië, Champagne, de valleien van de Rhône en van de Loire en het gebied van Bordeaux. De centra van de wijnhandel zijn Bordeaux, Reims, Dijon en Cognac.

Belangrijke industrieën van Frankrijk zijn machines, chemische producten, auto's, metalen, vliegtuigen, elektronische apparatuur en voedsel (vooral Franse kaas). De geavanceerde technologische industrieën groeien eveneens.

Het toerisme is een belangrijke economische sector vooral het zuiden de Côte d'Azur aan de Middellandse Zee. Andere bekende toeristenregio's zijn Normandië en Bretagne in het Noorden en de Provence in het Zuiden. Ook de Franse Alpen en Dordogne en kastelen van de Loire zijn geliefd bij toeristen.

Parijs is beroemd vanwege zijn luxegoederen. Naast Parijs zijn de belangrijkste industriële steden Metz en Straatsburg in het noordoosten; in het noorden Roubaix en Rijsel; in het zuidoosten Lyon en Grenoble; in het zuiden Marseille, Toulouse, Nice en Nîmes; in het westen Bordeaux en Nantes.

Meer dan is de helft van de handel van Frankrijk vindt plaats met andere leden van de Europese Unie. Japan, de Verenigde Staten en China zijn ook belangrijke handelspartners. De belangrijkste uitvoerproducten zijn machines en vervoersapparatuur, chemische producten, levensmiddelen, landbouwproducten, ijzer- en staalproducten, textiel en kleding. Belangrijke invoerproducten zijn ruwe olie, machines en apparatuur, landbouwproducten, chemische producten en ijzer- en staalproducten. Kernenergie levert 75% van alle elektriciteit op uit Frankrijk. Anders dan in veel andere westerse landen is dit nauwelijks omstreden; vermindering van de afhankelijkheid van import van olie, waarvan Frankrijk zelf niets heeft, wordt heel belangrijk gevonden. De belangrijkste havens zijn Rouen, Le Havre, Cherbourg, Brest, Saint-Nazaire, Nantes, Bordeaux, Toulon, Duinkerke en Marseille.

Frankrijk heeft een uitgebreid spoorwegnet, waaronder een netwerk van hogesnelheidslijnen voor de TGV dat zich sinds 1981 vanuit Parijs in alle windrichtingen en ook naar het buitenland vertakt. Via de Kanaaltunnel is er ook een spoorverbinding met Groot-Brittannië.

De overheid had voorheen meerderheidsaandelen in vele handelsbanken, enkele industrieën en het telefoonsysteem. Er is recente beweging naar privatisering geweest, hoewel de energieproductie, openbaar vervoer en de defensie-industrieën nog door de overheid gecontroleerd worden.

Sport

Frankrijk is op het gebied van wielrennen, voetbal, rugby en jeu de boules een gerenommeerd land. Bekende Franse sportwedstrijden zijn:

• Roland Garros
• Tour de France
• Parijs-Roubaix

Frankrijk is tevens het thuishonk van parkour en horseball, twee nieuwe sporten met een toenemende populariteit.

Klimaat

Het klimaat varieert aanzienlijk. Er zijn drie verschillende klimaatzones.

• Vochtig zeeklimaat; met vaak frisse zomers bijvoorbeeld ten westen van de lijn Bayonne-Rijsel
• Semi-landklimaat of tussenliggend klimaat met strenge winters en warme zomers. Bijvoorbeeld in de Elzas, Lotharingen, langs het Rhônedal en in de gebergten (Alpen, Pyreneeën, Centraal Massief)
• Mediterraan klimaat met zachte winters en hete zomers in het zuiden van Frankrijk.

Verkeer en vervoer

In Frankrijk is een wegennet van autosnelwegen waar op belangrijke wegen tol (péage) wordt geheven. Er is ook een prima spoorwegnet waarvan de TGV de trots is. Met dit soort treinen was Frankrijk de eerste ter wereld. Luchthavens zijn er onder andere in Parijs, Lyon, Nice en Marseille. De Société Nationale des Chemins de fer Français (afkorting: SNCF) is de Franse nationale spoorwegmaatschappij.

Cultuur

De Franse cultuur doet zich gelden in de literatuur, architectuur, muziek, film, toneel en beeldende kunst. Er zijn veel schouwburgen, musea en bioscopen. Er worden diverse landelijke en plaatselijke evenementen gehouden.
De wisselwerking tussen cultuur en politiek wordt in Frankrijk vanzelfsprekender gevonden dan in bijvoorbeeld Nederland. Intellectuelen zijn de afgelopen honderd jaar opgekomen als een serieus genomen maatschappelijke groepering; ook voor hen geldt meer dan in Nederland dat ze in het publieke debat persoonlijk moreel gezag genieten. Toen in 1949 de toneelschrijver en draaideurcrimineel Jean Genet levenslang dreigde te krijgen, werd hem gratie verleend dankzij een petitie aan de president van een groot aantal prominente kunstenaars en schrijvers, op initiatief van Jean Cocteau. Ook wees president De Gaulle eens de suggestie af dat Jean-Paul Sartre gearresteerd moest worden wegens zijn protest tegen de oorlog in Algerije met het argument: 'Voltaire arresteer je niet'. Intellectuelen kunnen soms gesprekspartners van gekozen machthebbers zijn, tot de president toe. Als een schrijver of kunstenaar overlijdt, is het gebruikelijk dat het staatshoofd daar publiekelijk commentaar op levert; politici zouden hun prestige ondermijnen als zij zich onwetend of onverschillig zouden tonen ten aanzien van kunst en cultuur. Het staat ook erg goed om een boek geschreven te hebben, over politiek, over geschiedenis of zelfs met literaire pretenties.
Toen Jacques Attali, een gunsteling van president Mitterrand in 1990 benoemd werd tot president van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, meende hij zich daar te kunnen profileren als schrijver/filosoof, meer dan van als financieel expert.
Het propageren van de Franse taal en cultuur in het land zelf en in de wereld is een serieuze staatszaak. Het Institut de France heeft een coördinerende taak voor alle culturele en wetenschappelijke activiteiten. Eén van de onderdelen van dit instituut is de Académie française, die al sinds 1635 officieel waakt over de zuiverheid van de Franse taal. De 40 leden van dit gezelschap worden 'onsterfelijken' genoemd, en hun benoeming door coöptatie heeft goedkeuring nodig van de President van de Republiek.

Eens in de 2 of 3 jaar wordt er ergens in de Franstalige wereld een Sommet de la Francophonie gehouden, waarbij vaak de president zelf acte de présence geeft. Het begrip 'Franstalige wereld' wordt hierbij ruim uitgelegd; zo werd conferentie in 2002 in Roemenië gehouden en in 1997 in Vietnam.

Daarnaast zijn er Radio France International, het TV-kanaal TV5 Monde, dat in Nederland gedeeltelijk met Nederlandse ondertiteling is te ontvangen, en de multimedia website FRANCE24, die in de eerste plaats een nieuwszender is.

In Amsterdam is het Maison Descartes gevestigd, dat op allerlei manieren de Franse cultuur propageert naar het Nederlandse publiek.

    Zie ook: Lijst van musea in Frankrijk, Franstalige literatuur en Lijst van kunstschilders op alfabet

Eten en drinken

De Franse keuken is wereldwijd bekend en geliefd. Er zijn diverse streekgerechten. Franse gerechten zijn o.a. bouillabaisse en cassoulet. De Franse wijn en Franse kaas (wel 400 soorten) zijn erg bekend.

    Zie ook: Lijst van Franse wijnstreken

Media

Franse kranten:

• Journal des débats (1789-1944)
• Le Dauphiné Libéré
• La Dépêche du Midi, Toulouse
• Le Figaro, Parijs
• Libération, Parijs
• L'Humanité
• Midi Libre
• Le Monde, Parijs
• Le Monde diplomatique
• Le Progrès de Lyon, Lyon
• Le Républicain Lorrain, Metz
• La Voix du Nord, Rijsel (Lille)
• L'Yonne Républicaine, Auxerre

Persagentschap:

• Agence France Presse

Franse televisie:

• Lijst van televisiekanalen in Frankrijk

Franse tijdschriften zijn o.a.:

• Le Nouvel Observateur
• L'Express

Natuur

Frankrijk is na Rusland en Oekraïne het op twee na grootste land van Europa en, naar West-Europese begrippen, tamelijk dunbevolkt; de bevolkingsdichtheid is ca. 1/4 van die van Nederland. Er is veel natuurschoon in een enorm afwisselend landschap, met veel verschillende klimaten en subklimaten. Frankrijk is een geliefd vakantieland voor de Fransen zelf en voor veel buitenlandse toeristen. In de Alpen, de Pyreneeën en het Centraal Massief wordt veel geskied.

In bijna alle departementen zijn er diverse natuurgebieden met nationale parken zoals: Armorique (regionaal natuurpark), Camargue, Nationaal park Les Écrins, Grands Causses (regionaal natuurpark), Monts d'Ardèche, Nationaal Park Cevennen, Nationaal park Mercantour, Parc National de la Vanoise, Verdon (regionaal natuurpark).

Wetenschap

Institut de recherche pour le développement (IRD) is een Frans onderzoeksinstituut dat zich richt op het verrichten van onderzoek en het aansturen van wetenschappelijke programma's met betrekking tot de relatie tussen de mens en zijn omgeving.

Onderwijs

Het onderwijsniveau in Frankrijk is hoog. Er zijn universiteiten in onder andere Parijs, Lyon, Toulouse, Marseille, Bordeaux, Rijsel, Montpellier, Straatsburg, Rennes, Grenoble en Nancy. Onderwijs in Frankrijk begint bij het kleuteronderwijs (écoles maternelles). Verplicht onderwijs is er voor kinderen van 6 tot 16 jaar. Dit bestaat uit het basisonderwijs (école élémentaire) en voortgezet onderwijs (collège). Tot het 15e jaar daarna nog minstens één jaar naar school in het algemeen vormend technisch of beroepsonderwijs. Daarna volgt hoger onderwijs. Vooral de 'Grandes Ecoles', een soort super-universiteiten, zijn zeer competitief van aard; deze zijn in de napoleontische tijd ingesteld met de uitdrukkelijke bedoeling een bestuurlijke elite te creëren.

Overige onderwerpen

• Frankrijk van A tot Z
• Napoleontische oorlogen
• Franse-koloniale Rijk
• Franse Republiek
• Eerste Franse Republiek
• Tweede Franse Republiek
• Derde Franse Republiek
• Vierde Franse Republiek
• Vijfde Franse Republiek
• Sénat (Frankrijk)
• Nationale Vergadering (Frankrijk)
• Regering van Frankrijk
• President van de Franse Republiek
• Lijst van presidenten van Frankrijk
• Marianne (embleem)

• Frédéric Monera, L'idée de République et la jurisprudence du Conseil constitutionnel - Paris, L.G.D.J., 2004

Externe links

• Officiële website van de Franse President (Engels)
• Officiële website van het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken (Engels)
• Franse ambassade in Den Haag
• Frans Verkeersbureau
• ...meer externe links in de Open Directory

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: