Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Landgoed Beerschoten (natuurgebied)
| Landgoed Beerschoten | ||
| Natuurgebied | ||
_2017.jpg)  | ||
| Situering | ||
| Land | Nederland | |
| Locatie | De Bilt | |
| Coördinaten | 52°6′N 5°11′E | |
| Dichtstbijzijnde plaats | Utrecht | |
| Informatie | ||
| Oppervlakte | 2 km² | |
| Beheer | Het Utrechts Landschap | |
| Foto's | ||
| Ingang van landgoed Beerschoten | ||
| Ingang van landgoed Beerschoten | ||
| Beerschoten | ||
| Locatie | De Bilt, De Holle Bilt 6 | |
| Oorspronkelijke functie | Uithof van het vrouwenklooster in de Bilt | |
| Eigenaar | Het Utrechts Landschap | |
Beerschoten is een groen landgoed nabij de stad Utrecht dat sinds 1966 in beheer is van het Utrechts Landschap. Samen met landgoed Houdringe en het Panbos vormt het een groot natuurgebied van circa 379 hectare, waarin meerdere plant- en diersoorten voorkomen.[1] Beerschoten is gelegen in de Nederlandse gemeente De Bilt.
De oorsprong van het landgoed is gelegen in een uithof van het Vrouwenklooster van Oostbroek. Een deel van het huidige landgoed wordt beheerd door Het Utrechts Landschap.
Gebiedsbeschrijving
Landgoed Beerschoten bestaat sinds de 1680 als landgoed en sinds 1966 valt het natuurgebied onder het beheer van Utrechts Landschap. Het gebied zelf ligt naast de N237 en is onderdeel van de gemeente de Bilt.
Beerschoten bestaat voornamelijk uit ongemengd bos en heeft meerdere wandelroutes die verbonden zijn met Houdringe en het Panbos. Ook is er een wandeling die binnen het gebied zelf blijft. Tijdens de wandeling loopt men voornamelijk door beukenlanen en lanen van douglassparren. Naast de grote lanen zijn er ook kleinere paden door berceaus heen. Naast de wandelingen kan men ook een kleine beeldentuin bezichtigen, de winkel bekijken en wat eten en/of drinken bij paviljoen beerschoten.
Naast wandelingen en rondleidingen wordt in landgoed Beerschoten jaarlijks de chomolademelkloop gehouden in November. Het geld wat hiermee wordt opgehaald wordt gedoneerd aan het landgoed als bijvoorbeeld een bank of een lindeboom.
Naast het ongemengde bos, worden er ook in Beerschoten meerdere gemengde bossen gehouden, zijn er ook graslanden aanwezig en kan men ook akkers zien in het gebied.
Geschiedenis
Beerschoten was vanaf de 12de eeuw tot aan 1580 onderdeel van het vrouwenklooster in de Bilt. Het hedendaagse landgoed functioneerde in die tijd als een uithof van het klooster. In 1680 werd Beerschoten door de Staten verkocht aan Jacob Martens. Het was toen circa 28 morgen groot. Martens zette een nieuw huis op de plaats waar het huidige huis nu staat, dit was niet ver van de boerderij die op het landgoed was gelegen. De formele aanleg op het landgoed werd gerealiseerd in de 18de eeuw.
De familie Steengracht van Oostcapelle kocht het landgoed in 1820 over en heeft sindsdien het landgoed steeds vergroot. Het landgoed was in 1840: 179 bunder, 93 roeden en 22 ellen groot. Het kadastrale minuutplan van 1824 geeft het landgoed Beerschoten weer. Hier zijn twee sterrenbossen te zien, de konijnenberg (links) en de vissenkom (rechts).
Op de kaart van het jaar 1890 is te zien dat het landgoed is verandert. Vier van de zes lanen die op de vissenkom uitkwamen zijn verdwenen. Hiernaast zijn er twee lanen aangelegd bij de konijnenberg en is het wandelpaden stelsel uitgebreid. Dit is waarschijnlijk J. D. Zocher geweest die hiervoor heeft getekend.
In het jaar 1889 brandt het landhuis af en wordt er een nieuw huis gebouwd in de neorenaissance stijl. Er wordt op het landgoed een metaalwarenfabriek gevestigd in 1920, in het voormalige koetshuis. In het jaar 1976 wordt de fabriek overgeplaatst naar Hilversum.
Het Utrechts Landschap heeft in 1966 landgoed Beerschoten aangekocht. Het landhuis en de omringende tuin is in die tijd aangekocht door Grontmij. Twee jaar na de overplaatsing van de metaalwarenfabriek koopt en restaureert het Utrecht Landschap het koetshuis. In 2004 wordt Beerschoten aangewezen als rijksmonument. In de huidige topografische situatie is er te zien dat veel slingerpaden in het zuidelijke deel van het landschap zijn verdwenen [1].
Ecologie
Zoogdieren
De dassen weer hebben na lange afwezigheid weer hun intrek hebben gevonden op landgoed Beerschoten. Een van de redenen hiervoor is de plaatsing van de dassenburcht op het gebied. De soort heeft daarnaast baat bij de faunapassages die tussen de verschillende gebieden aangelegd zijn. De das profiteert van de vele akkers aanwezig op Beerschoten. Hier komen veel regenwormen voor door het bemesten van de akkers. Deze wormen worden gegeten voor de dassen. Naast de dassen is er ook een grote konijnenpopulatie het in Beerschoten; het betreft één van de laatste vitale populaties konijnen uit provincie Utrecht. Overige zoogdieren op het landgoed zijn: de boommarter (sinds 2008), haas, egel, mol, hermelijn, wezel, bunzing, vos, ree, eekhoorn, beemdspitsmuis, rosse woelmuis en bosmuis.[1]
Naast muizen komen er ook vleermuizen voor op Beerschoten. Voor deze diersoort is een plek ingericht in de ijskelder op landgoed Beerschoten. [2] Ook de dwergvleermuis en grootoorvleermuis maken gebruik van deze plek.
Reptielen en amfibieën
In de wateren van Beerschoten komt de ringslang voor. Een andere slang, de adder, is inmiddels uitgestorven in het gebied en in de gehele provincie Utrecht. In de wateren leven vele algemene amfibieën zoals de middelste groene kikker, kleine watersalamander, bruine kikker en de gewone pad.[1] Opzienbarend is dat de kamsalamander, die ook voorkomt in Beerschoten. Ook de geelgerande watertor is gezien in Beerschoten, evenals Houdringe.
Vlinders
Er zijn meerdere Graslandvlinders te vinden op landgoed Beerschoten, waaronder: het bruin zandoogje, icarusblauwtje, de kleine vuurvlinder, het zwartsprietdikkopje en het klein geaderd witje. Verder zijn er ook nog dagvlinders te vinden, namelijk: de eikenpage, het boomblauwtje, het bont zandoogje en het groot dikkopje.[1] Verder komen op Beerschoten ook een hoop algemene libellen voor.
Beheer
Op landgoed Beerschoten zijn meerdere typen natuurgronden waaronder graslanden, akkers en bossen.
Graslanden
De graslanden werden tot in de jaren negentig verpacht aan boeren. Over het algemeen zijn deze graslanden soortenarm.[2] Zeldzame soorten zijn schaars of ontbreken wat in verband staat met de jaarrondbegrazing (voornamelijk door schapen). Hierdoor blijven alleen de hoogproductieve grassen lang overheersen en krijgen kruiden geen kans tot bloei, afgezien van niet-eetbare kruiden. Het beheer richt zich er in deze periode op om het aandeel hoogproductieve grassen terug te dringen door ze te maaien. Het doel hiervan is om op korte termijn een bloemrijk grasland te verkrijgen.[1]
Akkers
De dispersie van zeldzame akkerkruiden is een hoofdprobleem. De akkers op Beerschoten zijn namelijk niet rijk aan kruiden. Dit moet worden opgelost door zaad van botanisch waardevolle akkers te verplaatsen en planten op het landgoed. Het is daarbij van belang om de akkers licht te bemesten met ruige stalmest. Dit is het eindproduct van verse mest waardoor via bacteriën, voedingsstoffen vrijkomen.[1] Dit type mest is van invloed op de bodemkwaliteit door het te verrijken met onder andere stikstof en ammoniak. Voor de vogels in het gebied (en andere fauna zoals de dassen) is dit voordelig omdat het een grote wormen populatie naar de akker toetrekt, wat dient als voedsel. Voor weidevogelbeheer is de optimale mestgift zo’n 15 ton ruige stalmest per hectare per jaar. [3]
Bossen
De bomen die voorkomen op landgoed beerschoten zijn grotendeels de eik en de beuk, die ook op andere landgoederen vaak worden teruggezien. [2] Het beukenbos in het kleine sterrenbos op Beerschoten is eenvormig, wat wil zeggen dat er op die plekken alleen beuken groeien. Het noorden van Beerschoten wordt gedomineerd door grove den.[1]
Tijdens een wandeling door het landgoed zal het ongemengde karakter direct opvallen, zoals in het sterrenbos van Beerschoten. Dit wordt aan de hand van dunningen in stand gehouden, gericht op een snellere ontwikkeling van het zware beukenhout. Ook zijn er gemengde delen bos. Daar waar de groei van gezonde bomen wordt belemmerd worden enkele bomen geveld (in de buurt van paden) of geringd.[1]
Fragmentatie
Beerschoten is samen met Houdringe en het Panbos een ecologische hoofdstructuur (EHS), en als landelijk gebied categorie 3. Dit houdt in dat het functies heeft in natuur, recreatie en bestaande extensieve woningbouw. Een belangrijk doel van Utrechts landschap is fragmentatie voorkomen. Daarom wordt veel geïnvesteerd om bijvoorbeeld het bosgebied ten noorden van Den Dolder via een ecologische corridor weer in verbinding te laten komen met het Panbos.[1]
Grondwaterstand
Beerschoten had van origine een belangrijke hydrologische gradiënt in het gebied. Het zuidwesten was nat, en op de hoger gelegen stukken was er sprake van infiltrerend regenwater. Data van bodemkaarten geeft aan dat in 1959/1960 in Beerschoten het water in ‘natte’ periodes tot het oppervlakte kwam.[1] Tegenwoordig komt het grondwater nergens meer tot het maaiveld in Beerschoten. De laagste grondwaterstand is in diezelfde periode van 50-80 cm gedaald naar dieper dan 120 cm.
Waterbedrijf Vitens doet sinds 1962 aan drinkwaterwinning in Beerschoten. Dit afpompen voor drinkwater is de reden dat het water zo extreem gedaald is. Tussen 2000 en 2010 werd er ongeveer 7.000.000 kubieke meter water per jaar onttrokken in Beerschoten.[4] Wat opvalt is dat er in de afgelopen jaren veel planten zijn verdwenen die normaliter in de buurt van schoon water groeien. Ook is de vegetatie de afgelopen jaren verschraald.[1]
Noemenswaardige plantensoorten in dit gebied
Fauna
- Boommarter (Martes martes)
- Das (Meles meles)
- Egel (Erinaceus europaeus)
- Eikenpage (Favonius quercus)
- Groene specht (Picus viridis)
- Kamsalamander (Triturus cristatus)
- Raaf (Corvus corax)
- Ringslang (Natrix)
Flora
- Borstelbies (Isolepis setacea)
- Gewoon struisgras (Agrostis capillaris)
- Schapenzuring (Rumex acetosella)
- Jacobskruiskruid (Jacobaea vulgaris subsp. vulgaris)
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 Feijen, M. (2010) Stichting het Utrechts Landschap "Beheerplan Houdringe, Beerschoten en Panbos 2011-2021", 5-42.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Interview Henk van Limpt, rondleiding coördinator Utrechts Landschap, 24/05/2018
- º Van den Boom, B., Blius, M., & Smit, B. (2006). Weidevogelbeheer in West-Nederland. In de levende Natuur, 107(3).
- º Folmer, I., & Schaeffer, M. (2011) (Royal Haskoning), Stichting het Utrechts Landschap "Gebiedsdossier waterwinning Beerschoten" Province of Utrecht, 3-35