Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
El (lengtemaat)
Een el is een oude lengtemaat. In Nederland bedroeg deze circa 69,4 cm. De maat werd in ieder belangrijk handelscentrum lokaal bepaald.
Amsterdamse el 0,688 m Brabantse el 0,692 m of 16 tailles Brugse el 0,701 m Delfse el 0,682 m Friese el (jellen) 0,709 m Goesse el 0,69 m Haagse (of later ’gewone’) el 0,694 m ’s Hertogenbosse el 0,685 m Maastrichtse el 0,669 m = 16 taliën Middelburgse el 0,703 m Nijmeegse el 0,682 m Twentse kleine el 0,587 cm
In Engeland rekende men voor een ell gewoonlijk 45 inch, wat neerkwam op een yard en een kwart of 1,143 m. Deze maateenheid werd gebruikt in de textielhandel en door kleermakers maar is nu verouderd.
De Schotse el (Scottish ell; Scottish Gaelic: slat thomhais) is ongeveer 37 inch of 0,94 meter. De Schotse el werd in 1661 gestandaardiseerd en de standaard-el werd bewaard in Edinburgh.
Geschiedenis
De naam is afgeleid van de lengte van de onderarm, de ellepijp. Men kon zo op een eenvoudige manier lengtes meten.
In Nederland legde de Staten Generaal met het Placaat van 31 juli 1725 in verband met ’den opleg van Convoyen en Licenten’ (de heffing van accijns) (artikel 207) de Haagse el vast als nationale standaard voor goederen die in el worden gemeten. De standaard-el werd bewaard op het stadhuis van Den Haag.
Bij de invoering van het Nederlands metriek stelsel in 1820 werd de el gelijk gesteld aan een meter. Met de Wet van 7 april 1869 (Nederlands Staatsblad nr. 57) werden oude benamingen, waaronder ook de el, afgeschaft en vervangen door de tegenwoordig gebruikelijke aanduidingen. In de periode 1820-1870 was een el gelijk aan 10 palmen (decimeter) of 100 duimen (centimeter) of 1000 strepen (millimeter). Daarna werd deze volledig vervangen door de SI-eenheden van dezelfde lengte (meter, decimeter, centimeter, millimeter).
Bijbel
De el die in de Bijbel ter sprake komt was circa 44,5 cm. Daarnaast bestond er ook een ’lange el’, die een handbreedte langer was en circa 51,8 cm. bedroeg. (Genesis 6:15, Lukas 12:25).
| Oude maateenheden in België en Nederland |  |
|---|
|
(In Nederland in 1816 vervangen door het Nederlands metriek stelsel)
|
