Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Voet (lengtemaat)
De voet (Engels: foot, meervoud feet) is een oude lengte-eenheid die in Angelsaksische landen nog veel wordt gebruikt. De Verenigde Staten (2004), Liberië en Myanmar zijn de enige landen die het SI nog geen wettelijke status verleend hebben. Het eenheidssymbool is ft, of ′.
Angelsaksische voet
Hoewel de voet geen SI-eenheid is, is de lengte ervan in 1958 internationaal vastgelegd via de inch (geldig sinds 1 juli 1959). Een inch is exact gelijk aan 25,4 mm en er zitten 12 inches in één voet. Een hedendaagse Angelsaksische voet is bijgevolg 304,8 mm = 0,3048 m. Eén meter is dus 1/0,3048 ofwel ongeveer 3,2808 voet.
Ook de voetmaten die op het Europese vasteland gebruikelijk waren, werden meestal ingedeeld in 12 duim(breedten). De inch is de Angelsaksische duim.
Heden ten dage wordt de voet vooral gebruikt in de luchtvaart om de vlieghoogte mee aan te geven, of in de scheepvaart om de lengte van schepen aan te geven. Ook de maten van containers worden in voet uitgedrukt: een lengte van 20 of 40 voet, bij een standaardbreedte van 8 voet en een standaardhoogte van 8 voet en 6 inch.
Als regel voor het snelle berekenen geldt: 1 voet = 0,3 meter.
Er zitten 3 voet in een yard en 5280 voet in een Engelse mijl.
Voor 1959
In de vroegere definitie pasten exact 39,37 inch in een meter. De international foot is dus exact 0,999&bsp;998 keer zo groot als de US survey foot, dus is 0,0002&bsp;% (een vijfhonderdduizendste kleiner).
Vierkante voet
Een vierkante voet (Engels: square foot) is ongeveer 0,0929 m² groot. In een vierkante meter gaan er ongeveer 10,764 ft².
Kubieke voet
Eén kubieke voet (Engels: cubic foot) is ongeveer 0,0283 m³. In 1 m³ gaan ongeveer 35,315 ft³.
Franse voet
De Franse koninklijke voet ging vooraf aan de officiële Franse voet, deze werd vervangen door het metrische systeem in de 19de eeuw. Het Franse woord voor voet is ’pied’.
De Franse koninklijke voet, nu in ongebruik, heeft de volgende grootte: een meter staat gelijk aan 3 voet en 11,296 strepen op de maatstok van Parijs. De Franse koninklijke voet mat ongeveer 0,324 839 385 meter. De voet van Quebec (symbool: P) is in principe gelijk aan de Franse echter volgens de Canadese wet is de voet gelijk aan 12,789 inches = 1,06575 voet = 0,324 840 6 meter.
De voet in Nederland
De voet kan zowel een lengtemaat als een oppervlaktemaat zijn en heeft afhankelijk van de plaats een verschillende maat. Meestal was een voet onderverdeeld in 12 duim. Er waren uitzonderingen, waar de voet verdeeld was in 10, 11, 12 of 13 duimen. De hier getoonde waarden zijn voorbeelden, in de praktijk had bijna elke stad en streek zijn eigen maat. In Nederland was de meest gebruikte voet de Rijnlandse voet.
Lengtemaat
- De Amsterdamse voet is 0,283 m (onderverdeeld in 11 Amsterdamse duimen)
- De Blooise voet is 0,301 m
- De (’s Hertogen)bossche voet: 0,287 m
- De Honsbossche en Rijpse voet is 0,285 m
- De Rijnlandse voet: 0,314 m (onderverdeeld in 12 Rijnlandse duimen)
- De Schouwse voet: 0,311 m
- In de Kaap de Goede Hoop werd in de tijd van de VOC de Rijnlandse voet de basis voor de ’Kaapse voet’ van 0,315 m, ingedeeld in 12 Kaapse duimen.
Oppervlaktemaat
- De Rijnlandse voet is 0,0986 m².
- De (’s Hertogen)bossche voet is 0,08237 m².
De voet in België
Lengtemaat
- Antwerpse voet: 0,285588 m
- Aalsterse voet: 0,277 m
- Dendermondse voet: 0,2756 m
- Brusselse voet: 0,2758 m
- Doornikse voet: 0,2978 m
- Henegouwse voet: 0,2934 m
- Leuvense voet: 0,2855 m
- Luikse voet: 0,2918 m
- Mechelse voet: 0,278 m
- Oudburgse voet: 0,2753 m
- Nijvelse voet: 0,277 m
- Brugse voet: 0,2743 m
- Kortrijkse voet: 0,2976 m
- Veurnse voet: 0,2728 m
- Ieperse voet: 0,2729 m
De voet in Duitsland
- Akense voet: 0,2807 m
- Beierse voet: 0,2918592 m
- Bremense voet: 0,28935 m
- Hamburgse voet: 0,2865715 m
- Hannoveraanse voet: 0,29209 m
- Hessen-Kasselse voet: 0,287 m
- Hessen-Darmstadtse voet: 0,28814 m
- Lübeckse voet: 0,2876 m
- Oldenburgse voet: 0,295879 m
- Pruisische voet: 0,31385 m (= Rijnlandse voet of Rijnse voet)
- Weimarse voet: 0,28198 m
- Württembergse voet: 0,28649 mm
’Klassieke’ voeten
- In Griekenland rekende men voor een voet (πούς, pous) 2/3 van een el of 16 vingerbreedten. Daarnaast bestond er een andere, minder gebruikte maateenheid, de pygme (πυγμή), eigenlijk de onderarm tot aan het handgewricht, die twee vingerbreedten langer was (18 vingerbreedten). Vaak werd in vertalingen hiervan ook het woord voet gebruikt, bij gebrek aan een overeenkomstige maateenheid.
- Een Olympische voet bedroeg 0,3205 m
- Een Attische voet bedroeg 0,296 m en was mogelijk even lang als een Romeinse en een Egeïsche voet.
- Een Romeinse voet (pes) was 0,296 m.
| Oude maateenheden in België en Nederland |  |
|---|
|
(In Nederland in 1816 vervangen door het Nederlands metriek stelsel)
|