Natuurgebied

Natuurgebied Willeskop (provincie Utrecht).

Een natuurgebied is een gebied met opvallende eigenschappen als het gaat om flora, fauna, geologische of landschappelijke gesteldheid, zoals dit bijvoorbeeld tot uiting komt in een grote uitgestrektheid of biodiversiteit.

Grosso modo zijn er de volgende betekenissen:

• een gebied dat niet of weinig door mensen gebruikt wordt. Vroeger werd in Nederland de term "woeste grond" wel gebruikt. Dat wil dus zeggen: een (al dan niet beschermd) onontgonnen, nooit of extensief landbouwkundig gebruikt gebied. Veelal betreft dat heidevelden, maar ook wel kwelders, plassen of duinen.
• een gebied dat vanwege bepaalde kwaliteiten op het gebied van flora, fauna, geologische gesteldheid of esthetische argumenten gewaardeerd wordt.
• een gebied dat vanwege haar kwaliteiten in eigendom of beheer wordt genomen met het oogmerk deze kwaliteit te handhaven of vergroten. Eigenaar kan bijvoorbeeld een natuurbeschermingsorganisatie als Natuurmonumenten zijn.
• een gebied dat vanwege haar kwaliteiten een bepaalde mate van wettelijke bescherming krijgt. Het is in Nederland heel gebruikelijk om in een gemeentelijk bestemmingsplan "buitengebied" een categorie natuurgebied op te nemen. Ook via de Natuurbeschermingswet worden in Nederland gebieden aangewezen voor bescherming. Onder de door gemeenten bepaalde categorie natuurgebied kunnen zich zowel goed beschermde gebieden volgens de Natuurbeschermingswet bevinden als nauwelijks beschermde bospercelen. Ook gebieden die dankzij menselijk ingrijpen ontstaan zijn kunnen als natuurgebied aangemerkt worden, zoals productiebossen, landschappelijk belangrijke cultuurlandschappen, recreatiegebieden of door ontgronding ontstane plassen.

Om de bescherming van natuurgebieden nauwkeuriger aan te duiden zijn of waren verschillende andere termen in gebruik.

• "natuurreservaat" is vroeger veel gebruikt voor een bepaald gebied waaraan het Rijk (eigenlijk: een betreffend ministerie zoals in Nederland destijds CRM) een specifieke natuurfunctie toekende met een daarop geënt beheer. Voor behoud van het gebied bleek dat echter niet altijd voldoende. Het natuurreservaat De Beer is bijvoorbeeld zonder meer opgedoekt om plaats te maken voor de havens van Europoort.

• "natuurmonument" is een term die opgenomen is in de Nederlandse Natuurbeschermingswet. Gebieden kunnen worden aangewezen als beschermd natuurmonument en krijgen zo wettelijke bescherming. Sinds de invoering van de Europese Habitatrichtlijn en/of de Vogelrichtlijn wordt wettelijke bescherming van natuurmonumenten in Nederland op deze Europese richtlijnen afgestemd.

• "natuurschoon" is de traditionele term om de kwaliteit van natuur en landschap van een bepaald gebied aan te geven. Oorspronkelijk ging het daarbij vaak om klassieke Landgoederen. Deze bestaan vaak uit een mengeling van bos, heide en landbouwgrond. Nederland kent de Natuurschoonwet 1928, die onder voorwaarden belastingfaciliteiten biedt voor landgoedeigenaren als deze het natuurschoon veilig stellen.

• "Nationaal Park" is in gebruik voor bepaalde, doorgaans omvangrijke gebieden, die behalve voor natuurbescherming ook voor recreatie van groot belang zijn. In Nederland wordt natuur in het betreffende gebied ten opzichte van andere beschermde natuurgebieden niet extra goed beschermd.

• "Nationaal landschap", "landschapsreservaat" en "landschapspark" zijn termen die in het beleid wel worden of werden gebruikt om bepaalde relatief grote gebieden een vorm van bescherming te geven vanwege hun cultuurhistorische, esthetische of ecologische kwaliteit. Menselijk gebruik is er toegestaan.

• "Natuurpark" wordt in België, de Nederlandse Antillen en bijvoorbeeld ook in Duitsland gebruikt als aanduiding van een wettelijke beschermd gebied van enige omvang. Soms fungeert het als synoniem voor nationaal park, soms gaat het meer om wat wel landschapspark wordt genoemd.

• bepaalde planologische zone die in de ruimtelijke ordening als een gebied met de hoofdfunctie natuur is aangewezen.

Zie ook

• Lijst van natuurgebieden
• Lijst van Nederlandse natuurgebieden
• Lijst van Belgische natuurgebieden
• Biodiversiteit
• Habitatfragmentatie
• Ontbossing
• bedreigde soort
• IUCN Rode Lijst

Externe links

• Natuurgebieden in Nederland
• Vogels & de Wet - Website met juridische informatie over de bescherming van vogels

  Vrije mediabestanden over Natuurgebied op Wikimedia Commons