Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Beuk (boom)
| Beuk | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Beuk (Fagus sylvatica) | |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| soort | |||||||||||||||||||
| Fagus sylvatica L. (1753) |
De beuk oftewel Fagus sylvatica is een plant uit de napjesdragersfamilie (Fagaceae). Het is een van nature in Europa voorkomende boom. De soortaanduiding sylvatica is afgeleid van 'silva' (= bos). De boom wordt tot 46 m hoog. De boom leeft in symbiose met een schimmel (mycorrhiza). De stam is glad en grijs.
Het blad is veernervig, licht gegolfd en licht glanzend.
De plant is eenhuizig; er zijn dus mannelijke en vrouwelijke bloemen aan dezelfde boom. De knoppen zijn langwerpig en bestaan uit schubben. De bestuiving vindt plaats door de wind. De beuk kan goed tegen schaduw en is een climax soort.
De beukennootjes worden omsloten door een napje, dat gevormd wordt uit de vruchtbladen en de schutbladen. In elk napje zitten twee nootjes. Als de nootjes rijp zijn opent het napje in vier delen en vallen de beukennootjes op de grond. De beukennootjes worden onder andere verspreid door eekhoorns, die ze als wintervoorraad gebruiken.
De beuk gedijt goed op vochthoudende, goed doorlatende, kalkrijke, leemhoudende bodem. Hij verdraagt hoge waterstanden of droge zandgronden niet.
Beuken worden veel in hagen geplant. Omdat de beuk in symbiose met een schimmel leeft mogen de wortels van het plantgoed nooit schoon gespoeld worden en mag direct na het planten geen water gegeven worden. Jonge beuken behouden hun afgestorven blad tot eind april wanneer het nieuwe blad uitloopt. Daarom zijn ze bijzonder geschikt voor een dichte, hoge haag (beuken voor een haag zijn geen haagbeuken (Carpinus betulus): dat is een andere soort).
Beuken worden vaak in lanen geplant. Zolang alle bomen gezond zijn gaat dit goed, wanneer een boom sterft, dan kan door zonnebrand de een na de andere boom volgen. Bij beukenbossen valt op dat er weinig tot geen ondergroei is, door het dichte bladerdak bereikt maar zeer weinig zonlicht de bodem, terwijl het looizuurrijke blad kruidachtige begroeiing tegengaat.
Leeftijd
Beuken worden 200 tot 300 jaar oud. In de Middachter Allee bij Kasteel Middachten in De Steeg stonden tot voor kort enkele van de oudste beuken in Nederland. De dikste was 5 m in omvang, en enkele van de bomen waren 44-46 m hoog. Ze waren in 1776 aangeplant. Omdat twee beuken in de winter van 2004/2005 spontaan omvielen en meerdere beuken hol en aangetast bleken door de korsthoutskoolzwam, heeft de eigenaar van Landgoed Middachten ze in november 2005 laten kappen.
Hout
Als de beuk voor het hout gebruikt wordt, moet deze echter veel jonger gekapt worden, omdat anders door verkleuring en aantasting door schimmels het hout onbruikbaar is. Het hout kan voor allerlei producten gebruikt worden zoals keukengerei, meubilair en parket.
Ziekten en plagen
De beuk kan aangetast worden door het gewoon meniezwammetje (Nectria cinnabarina), bastkanker (Nectria ditisima), roetdauw (Dematiaceae) en Apiognomonia errabunda die necrotische vlekken veroorzaakt.
Verder kan de beuk last hebben van de beukenbladluis (Phyllaphis fagi), wollige beukenluis (Cryptococcus fagisuga), de beukenspringkever (Rhynchaenus fagi), de galmijt (Aculops fuchsiae) en verschillende galmuggen zoals Mikiola fagi.
Toxiciteit
De beuk bevat fagine, een saponine. Deze fagines kunnen hemolyse verwekken. Vooral paarden zijn zeer gevoelig aan deze toxines die vooral in de beukennoten zijn opgeslagen. De bladeren op zich zijn weinig toxisch.
Externe links
- informatie over het hout (beuken) in het Houtvademecum (bij het Centrum Hout)
Vrije mediabestanden over Fagus sylvatica op Wikimedia Commons