Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Staatsprijs van de Sovjet-Unie
De Staatsprijs van de Sovjet-Unie (Russisch: Государственная премия, Gosoedarstvennaja premija) was de hoogste niet-militaire onderscheiding in de Sovjet-Unie. De prijs werd ingesteld als Stalin Staatsprijs en tijdens de destalinisatie omgedoopt tot Leninprijs. Pas op 9 september 1966 kreeg de prijs de naam Staatsprijs van de Sovjet-Unie.
De Stalinprijs respectievelijk de Staatsprijs van de Sovjet-Unie dient niet verward te worden met de Stalin-vredesprijs, de latere Internationale Lenin-Vredesprijs (die op 21 december 1949 werd ingesteld en vooral aan niet-Sovjetburgers werd toegekend) en de exclusieve Leninprijs.
In de Sovjet-Unie werd om ideologische redenen geen verschil gemaakt tussen verdienstelijke fysieke en geestelijke arbeid. Beiden werden met prijzen en medailles beloond.[1]
De Stalin Staatsprijs
De voorloper van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie, de Stalin Staatsprijs (Russisch: Государственная Сталинская премия, Gosoedarstvennaja Stalinskaja premija), kortweg Stalinprijs genoemd, bestond van 1940 tot 1954. De prijs was ingesteld ter ere van de zestigste verjaardag van Jozef Stalin. De eerste 250 prijzen werden in het voorjaar van 1941 uitgereikt aan wetenschappers, ingenieurs en intellectuelen. Elk van de tientallen Sovjetrepublieken (SSR) en autonome republieken (ASSR) waaruit de Sovjet-Unie was opgebouwd, had in die jaren ook een eigen Stalin Staatsprijs.
In 1946 werd de uitreikingsceremonie twee keer gehouden: in januari voor de laureaten die in 1943 en 1944 werden onderscheiden en in juni van datzelfde jaar voor de laureaten van 1945.
Chroesjtsjov maakte in 1953 een einde aan wat hij als een buitensporige verering van Stalin beschouwde. Stalins portret dat overal te zien was geweest, verdween in wat de "destalinisatie" genoemd wordt en de Stalin Staatsprijs werd niet langer uitgereikt.
Staatsprijs van de Sovjet-Unie
Aangezien deze prijs dezelfde functie had als de latere Staatsprijs van de Sovjet-Unie, werden de diploma's en insignes van Stalinprijswinnaars in de periode na 1966 vervangen door die van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie.
Van beide prijzen werd een Ie, 2e en 3e Klasse uitgereikt.
De Staatsprijs van de Sovjet-Unie werd jaarlijks toegekend voor verdienste op het gebied van de natuurwetenschappen, wiskunde, literatuur, beeldende kunst en architectuur aan personen die grote prestaties ter meerdere eer en glorie van de Sovjet-Unie of het socialisme hadden geleverd. Vaak werden de prijzen ook toegewezen aan specifieke projecten in plaats van aan personen.
Versiersel en diploma
Winnaars van de Stalinprijs en van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie mochten op de rechterrevers van hun jas een kleine gouden medaille dragen. Deze kleine medailles, er zijn er meer in dit genre, werden boven de andere onderscheidingen gespeld. De medaille was aan een in een gouden beugel gevat rood lint bevestigd.
De laureaat van deze prijs genoot in de Sovjet-Unie veel aanzien. Hij of zij droeg een kleine ronde gouden medaille aan een strookje rood lint binnen een gouden beugel op het rechterrevers van de jas. Deze medaille werd boven de andere medailles, onderscheidingen en orden gespeld. In de Sovjet-Unie werden de onderscheidingen, zeker de kleine medailles van Leninprijs, de Stalin Staatsprijs en Staatsprijs van de Sovjet-Unie of de kleine gouden sterren van een heldenorde als die van een Held van de Sovjet-Unie of een Held van de Socialistische Arbeid bij iedere feestelijke of formele gelegenheid opgespeld. Er was geen alternatief want ook voor de medaille van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie was niet in een knoopsgatversiering, baton of miniatuur voorzien.
De zilveren medaille van de Stalinprijsdragers was versierd met de gouden kop van Josef Stalin en een gouden lauwertak. In de periode van de destalinisatie was persoonsverheerlijking taboe. Daarom werd de kop van Stalin vervangen door hamer en sikkel, symbolen van het communisme. De medailles waren na 1966 van goud.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie door de Staatsprijs van de Russische Federatie.
De Staatsprijs en de ideologie van het regime
In de Sovjet-Unie werd het denken en doen van alle burgers, en dan vooral van schrijvers en kunstanaars, streng door het dictatoriale regime bewaakt. Een schrijver of schilder moest maken wat er van hem of haar werd verwacht. De Sovjet-Unie kende immers een ideologisch onderbouwde staatskunst die "socialistisch realisme" werd genoemd. Om te weten wat door het regime gewaardeerd werd keken kunstenaars naar het werk van de prijswinnaars. De culturele beïnvloeding van de niet-Russische republieken in de USSR werd door de Staatsprijs gemakkelijker gemaakt. Ook daar wist men dankzij de prijzen wat de maatstaf van Moskou was. De Chinese vertalers van Russische literatuur kozen bij de selectie van de te vertalen werken bij voorkeur voor werk van staatsprijswinnaars.
De Stalinprijs had in de socialistische staten een positie die vergelijkbaar was met die van de Nobelprijs in de rest van de wereld.[2]
De overgang van Stalin Staatsprijs naar Leninprijs en Staatsprijs van de Sovjet-Unie
In 1952 werden de Stalin Staatsprijzen als gebruikelijk toegekend en uitgereikt. Het overlijden van Stalin in het voorjaar van 1953 leide ertoe dat er niets meer met de al opgemaakte lijsten van winnaars gebeurde. Pas in 1956 maakte de regering bekend dat de nieuwe Leninprijs de oude Stalinprijs zou vervangen. De Sovjet-Unie doorliep in die jaren een proces van destalinisatie waarin Lenin, de stichter van de Sovjet-Unie nog wel geëerd kon worden maar waarin aan officiële persoonsverheerlijking een einde werd gemaakt.
In 1966 werd bekend gemaakt dat de winnaars van de Stalinprijs hun diploma en medaille mochten inruilen voor diploma en medaille van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie.[3]
Laureaten van de Stalin Staatsprijs voor Techniek
De lijst is onvolledig.
1941
- Abraham Alichanov voor natuurkunde (eerste van 24 natuurkundigen)
- Aleksandr Jevsejevitsj Braunstein voor biochemie (eerste van 3 biochemici)
- Nikolaj Boerdenko voor neurochirurgie
- Michail Goerjevitsj voor lucht- en ruimtevaarttechnologie (de eerste van 25 winnaars in deze discipline)
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Aleksandr Chintsjin voor wiskunde
- Andrej Kolmogorov voor wiskunde (de eerste van 15 wiskundigen)
- Semjon Lavotsjkin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Michail Loginov voor zijn ontwerpen voor de artillerie
- Trofim Lysenko voor biologie. De omstreden wetenschapper was een favouriet van Stalin en kreeg de prijs driemaal.
- Dmitri Maksoetov: astronomische optica
- Vladimir Obroetsjev voor geologie (de eerste van drie geologen)
- Jevgeni Paton voor zijn bijdrage aan de nieuwe techniek van het elektrisch lassen
- Nikolaj Polikarpov voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Nikolaj Semjonov voor chemische natuurkunde
- Sergej Sobolev voor wiskunde
- Aleksej Sjtsjoesev voor architectuur. Hij bouwde o.a. het Mausoleum van Lenin.
- Aleksandr Sergejevitsj Jakovlev voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Ivan Matvejevitsj Vinogradov voor wiskunde
- Semjon Volfkovitsj voor farmacie
- Nikolaj Ponomarev voor astronomische optica
1942
- Aleksandr Danilovitsj Aleksandrov voor wiskunde
- Nikolaj Astrov een verdienstelijk tankbouwer
- Ivan Grave voor bijdragen aan de artillerie door zijn ballistische studie Ballistiek in een semi-gesloten ruimte
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Mstislav Keldysj voor wiskunde
- Isaak Kikoin voor natuurkunde
- Michail Kosjkin voor het bouwen van tanks (gevechtswagens)
- Leonid Isaakovitsj Mandelstam voor natuurkunde
- Sergej Rubinstein voor psychologie
- Aleksandr Aleksandrovitsj Sjmoek voor biochemie
- Aleksandr Vasiljevitsj Visjnevski, een chirurg
- Aleksandr Sergejevitsj Jakovlev voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Nikolaj Zelinski voor organische chemie
- Ivan Pavlovitsj Bardin [4]
- Ivan Plotnikov voor de uitvinding van kunstleer oftewel kirza
1943
- Nikolaj Astrov was een tankbouwer
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Ivan Knoenjants voor het ontwikkelen van geneesmiddelen
- Feodosi Krasovski voor astronomie
- Semjon Lavotsjkin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Nikolaj Nikolajevitsj Polikarpov voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Sergej Ivanovitsj Vavilov voor natuurkunde
- Vladimir Vernadski voor mineralogie en geochemie
- Jakov Borisovitsj Zeldovitsj ontving de Stalin Staatsprijs 2e Klasse voor natuurkunde en studie naar ontbranding en detonatie
- Moestafa Toptsjoebasjov (Azerbeidjaans: Mustafa Topçubaşov) was een geëerd chirurg
1944
De namen van de laureaten werden in 1946 bekend gemaakt en de prijs werd ook in dat jaar uitgereikt[5].
1945
De namen van de laureaten werden in 1946 bekend gemaakt en de prijs werd ook in dat jaar uitgereikt[5].
1946
- Pavel Aleksejevitsj Tsjerenkov voor natuurkunde
- Viktor Hambartsoemian voor astro-natuurkunde
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Jevgeni Kapp was een componist
- Mstislav Keldysj voor wiskunde
- Lev Landau voor natuurkunde
- Semjon Lavotsjkin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Lazar Ljoesternik voor wiskunde
- Dmitri Maksoetov ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor astronomie en daarmee samenhangende optica
- Anatoli Ivanovitsj Maltsev ontving de Stalin Staatsprijs 2e Klasse voor zijn onderzoek naar Lie-groepen
- Vasili Sergejevitsj Nemtsjinov voor wiskunde
- Pelageja Poloebarinova-Kotsjina voor wiskunde
- Aleksandr Sergejevitsj Jakovlev voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Sergej Ivanovitsj Vavilov voor natuurkunde
- Leo Silber voor immunologie
- Jevgeni Tarle was een historicus
- Boris Zbarski voor biochemie
- Nikolaj Zelinski voor chemisch onderzoek naar proteïne
1947
- Manfred von Ardenne voor de ontwikkeling van een kleine electronenmicroscoop. Deze laureaat was een Duitser.
- Georgi Berijev voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Nikolaj Bogoljoebov voor wiskunde
- Grigori Eisenberg
- Michail Goerevitsj voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Artem Mikojan voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Aleksandr Sergejevitsj Jakovlev voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
1948
- Nikolaj Bernstein voor neurophysiologie
- Aleksandr Gapejev voor geologie
- Michail Goerevitsj voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Artem Mikojan voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Semjon Lavotsjkin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Aleksandr Sergejevitsj Jakovlev voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
1949
- Michail Goerevitsj voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Michail Kalasjnikov was een ingenieur en construeerde het naar hem genoemde kalasjnikov-machinegeweer.
- Leonid Kantorovitsj voor wiskunde
- Boris Koertsjatov voor radiochemie
- Artem Mikojan voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Nikolaus Riehl ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor bijdragen aan de bouw van de Russische atoombom
- Jakov Borisovitsj Zeldovitsj ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor natuurkunde, in het bijzonder voor zijn “bijzondere verrichtingen” waar de nucleaire technologie mee wordt bedoeld.
1950
- Viktor Hambartsoemian voor astro-natuurkunde
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Jevgeni Kapp was een componist
- Vladimir Obroetsjev voor geologie
- Aleksej Pogorelov voor wiskunde
- Dmitri Skobeltsyn voor natuurkunde
- Ilja Vekoea voor wiskunde
- Mstislav Leopoldovitsj Rostropovitsj voor zijn spel op de cello
- Svjatoslav Teofilovitsj Richter voor zijn spel op de piano
1951
- Peter Adolf Thiessen ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor technieken om uranium te verrijken. Later was hij partijloos lid van de Staatsraad van de DDR
- Sergej Ivanovitsj Vavilov voor natuurkunde
- Boris Vannikov, hij was een leidinggevende in het nucleaire programma
- Viktor Vinogradov voor taalkunde
- Jakov Borisovitsj Zeldovitsj ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor “bijzondere verdienste”.
- Heinz Barwich, Tweede Klasse, voor natuurkunde
- Gustav Ludwig Hertz, Tweede Klasse, voor natuurkunde
- Joeri Kroetkov, Tweede Klasse, voor natuurkunde
- Ding Ling (1904–1986) ontving de Stalin Staatsprijs 2e Klasse voor literatuur, meer specifiek voor het in het Chinees geschreven boek "De zon schijnt boven de Sangganrivier" [6]
1952
- Asjot Satjan voor zijn vocaal-symphonische gedicht "Liederen van de Araratvallei" (1950)
- Viktor Arkadijevitsj Bely was een componist
- Pavel Aleksejevitsj Tsjerenkov voor natuurkunde
- Sergej Iljoesjin voor lucht- en ruimtevaarttechnologie
- Jevgeni Kapp was een componist
- Feodosi Krasovski
- Marie Podvalová was een uitvoerend musicus
- Lev Termen voor de ontwikkeling van nieuwe afluistertechnieken
- Sergej Ivanovitsj Vavilov voor natuurkunde
- Ivan Jefremov voor tafonomie en bijdragen aan de geologische chronologie
- Joeri Nikolajevitsj Savin ontving de Stalin Staatsprijs 2e Klasse voor zijn monografie over spanningsopbouw rond gaten.
- Ilja Iljitsj Tsjernjajev ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor chemie
- Boris Sjisjkin en twee anderen voor het samenstellen van een systematische Flora van de USSR
- Lev Landau, Naoem Meiman en Isaak Chalatnikov kregen alle drie de Tweede Klasse van de Stalinprijs voor hun calculaties voor het atoomwapenproject.
1953
- Manfred von Ardenne ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor zijn bijdrage aan het atoomwapenproject
- Nikolaj Bogoljoebov voor natuurkunde
- Vitali Ginzburg ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor natuurkunde
- Eduard Haken was een musicus
- Bruno Pontecorvo voor natuurkunde
- Vasili Vladimirov voor wiskunde
- Jakov Borisovitsj Zeldovitsj ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor natuurkunde en “bijzondere werkzaamheden”
1954
- Andrej Sacharov ontving de Stalin Staatsprijs 1e Klasse voor natuurkunde, maar eigenlijk voor het bouwen van een Russische waterstofbom. Hij kreeg in 1956 ook de Leninprijs maar in 1980 werden al zijn onderscheidingen hem afgenomen vanwege "antisovjet-activiteiten".
- V. Aleksandrov, Joe. Bazilevski, D. Zjoetsjkov, I. Lygin, G. Markov, B. Melnikov, G. Prokoedajev, B. Ramejev, N. Troebnikov, A. Tsygankin, Joe. Sjtsjerbakov en L. Larjonova ontvingen de Stalin Staatsprijs 1e Klasse. Zij bouwden een eerste mainframe computer, de "Strela computer", voor de Sovjet Unie. Van dit model werden zeven computers gebouwd.
- Igor Tamm voor natuurkunde
- Igor Koertsjatov voor natuurkunde
Laureaten van de Stalinprijs voor Kunst en Cultuur
De lijst is onvolledig.
1941
- Grigori Aleksandrov, Isaak Doenajevski en Ljoebov Orlova voor de in 1936 uitgebrachte speelfilm Circus
- Grigori Aleksandrov, Nikolaj Erdman, Isaak Doenajevski, Ljoebov Orlova en Igor Iljinski voor de in 1938 uitgebrachte speelfilm Volga-Volga
- Chamo Beknazarjan, Avet Avetisjan en Chratsja Nersisjan voor de in 1938 uitgebrachte speelfilm Zangezoer
- Micheil Tsjiaoereli en Spartak Bagasjvili voor de in 1937 uitgebrachte speelfilm Arsena
- Micheil Tsjiaoereli en Micheil Gelovani voor de in 1938 uitgebrachte speelfilm De grote dageraad
- Mark Donskoj en Varvara Massalitinova voor de speelfilms De jeugd van Maxim Gorki (1938) en Op eigen kracht (1939)
- Aleksandr Dovzjenko, Jevgeni Samojlov en Ivan Skoeratov voor de in 1939 uitgebrachtte speelfilm Sjtsjors
- Jefim Dzigan voor de in 1936 uitgebrachtte speelfilm Wij uit Kronstadt
- Jefim Dzigan en Vsevolod Visjnevski voor de in 1938 uitgebrachtte speelfilm Als de oorlog morgen komt
- Sergej Eisenstein, Pjotr Pavlenko, Nikolaj Tsjerkasov en Andrej Abrikosov voor de in 1938 uitgebrachtte speelfilm Aleksandr Nevski
- Fridrich Ermler, Nikolaj Bogoljoebov en Aleksandr Zrazjevski voor de film De grote burger uit 1938-1939
- Sergej Gerasimov (regie) en Tamara Makarova voor de speelfilm De nieuwe leraar uit 1939
- Jevgeni Ivanov-Barkov, Alty Karlijev en Nina Alisova: film Doersoen (1941)
- Iosif Cheifits en Aleksandr Zartsji voor de speelfilm De Baltische afgevaardigde (1937)
- Grigori Kozintsev, Leonid Trauberg en Boris Tsjirkov voor de speelfilms De jeugd van Maksim (uit 1935), De terugkeer van Maksim (uit 1937) en De kant van Vyborg (uit 1939)
- Leonid Loekov en Pavel Nilin voor de speelfilm Een groots leven (deel I) (1940)
- Vladimir Petrov, Nikolaj Simonov en Michail Zjarov voor de speelfilm Peter de Eerste (1937-1938)
- Vsevolod Poedovkin, Michail Doller, Boris Livanov en Aleksandr Chanov voor de speelfilm Minin en Pozjarski (1939)
- Vsevolod Poedovkin, Michail Doller, Nikolaj Tsjerkasov-Sergejev en Aleksandr Chanov voor de speelfilm Soevorov (1941)
- Ivan Pyrjev, Nikolaj Krjoetsjkov en Marina Ladynina voor de speelfilm Tractorbestuurders (1939)
- Joeli Raizman, Ivan Peltser, and Nikolaj Dorotsjin voor de speelfilm Gisternacht (1937)
- Gerbert Rappaport, Aleksandr Ivanovski, Sergej Lemesjev en Erast Garin voor de speelfilm Een muzikaal verhaal (1940)
- Michail Romm, Aleksej Kapler, Boris Sjtsjoekin en Nikolaj Ochlopkov voor de speelfilms Lenin in Oktober (1937) en Lenin in 1918 (1939)
- Nikoloz Sjengelaja voor de speelfilm Eliso (1928)
- Nikoloz Sjengelaja en Nato Vatsjnadze voor de speelfilm Sinaasappelvalei (1937)
- Georgi Vasiljev, Sergej Vasiljev en Boris Babotsjkin voor de speelfilm Tsjapajev (1939)
- Sergej Joetkevitsj and Leonid Ljoebasjevski voor de speelfilm Jakov Sverdlov (1940)
- Aleksandr Zgoeridi, Gleb Trojanski en Boris Dolin voor de documentaire In de diepten der zee (1938)
- Aleksandr Zgoeridi en Gleb Trojanski voor de documentaire Levenskracht (1940)
- Ilja Kopalin voor de documentaire Op de Donau (1940)
- Oezejir Chajibejov voor de opera Ker oghlu
- Aram Chatsjatoerjan voor het vioolconcert dat hij componeerde
- Nikolaj Mjaskovski voor zijn 21e symphonie
- Mark Reizen was een bas en zong in opera's
- Sergej Sergejev-Tsenski voor literatuur
- Joeri Sjaporin voor zijn cantate Op het veld van Kulikovo
- Dmitri Sjostakovitsj voor zijn pianokwintet
- Aleksej Sjtsjoesev voor architectuur
- Michail Aleksandrovitsj Sjolochov voor literatuur
- Aleksej Nikolajevitsj Tolstoj voor zijn roman over Peter I
- Aleksandr Tvardovski voor literatuur
- Olga Lepesjinskaja was een ballerina
- Vera Moechina was een beeldhouwster
- Samad Vergoen ontving de 2e Klasse voor literatuur, meer in het bijzonder voor het toneelstuk Vagif
1942
- Tichon Chrennikov voor de filmmuziek bij De zwijnenhoeder en de herderin
- Dmitri Sjostakovitsj voor zijn Zevende symphonie
- Ilja Ehrenburg voor literatuur
- David Fjodorovitsj Ojstrach voor zijn vioolspel
- Samad Vergoen ontving wederom de 2e Klasse voor literatuur, meer in het bijzonder voor
- Samad Vergoen ontving de 2e Klasse voor literatuur, meer in het bijzonder voor het toneelstuk Farchad en Sjirin
1943
- Wanda Wasilewska voor haar roman De regenboog
- Moechtar Asjrafi voor zijn symphonie No. 1 Heldendom
- Aram Chatsjatoerjan voor de balletmuziek voor Gajanech
- Sergej Prokofjev voor zijn Piano Sonata No. 7
- Vissarion Sjebalin voor zijn Vioolkwartet No. 5
- Aleksej Nikolajevitsj Tolstoj voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman De weg naar Kalvarië
- Pavel Bazjov voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Het kistje van malachiet
1944
De namen van de laureaten werden in 1946 bekend gemaakt en de prijs werd ook in dat jaar uitgereikt.
1945
De namen van de laureaten werden in 1946 bekend gemaakt en de prijs werd ook in dat jaar uitgereikt.
1946
- Arnold Azrikan was een dramatische tenor en kreeg de prijs voor zijn optreden in Otello van Giuseppe Verdi
- Sergej Aslamazjan was een cellist
- Mikola Bazjan voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman In oorlogsdagen
- Sergej Eisenstein voor het eerste deel van de beroemd geworden speelfilm Ivan de Verschrikkelijke,
- Aleksandr Fadejev voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman De jonge gardist (verschenen in 1945)
- Samoeil Feinberg voor zijn Pianoconcert No. 2
- Emil Gilels was een pianist
- Reinhold Glièrevoor zijn Concerto voor stem en orkest
- Dmitri Kabalevski voor zijn Strijkkwartet No. 2
- Gara Garajev voor de opera Het moederland
- Jovdat Chajijev voor de opera Het moederland
- Veniamin Kaverin voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman De twee kapiteins
- Aram Chatsjatoerjan voor de Symphonie No. 2
- Tichon Chrennikov voor de filmmuziek bij de film Om zes uur 's-middags na de oorlog
- Boris Ljatosjinski voor zijn Oekraïens kwintet
- Samoeil Marsjak voor literatuur, meer in het bijzonder voor zijn gedichtenbundel Twaalf maanden
- Peretz Markisj voor literatuur
- Vera Inber voor poëzie
- Sulamith Messerer voor choreografie
- Nikolaj Mjaskovski voor zijn Strijkkwartet No. 9 en zijn celloconcert
- Vano Moeradeli voor zijn Symphonie No. 2
- Vera Panova voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Spoetniki
- Gavriil Nikolajevitsj Popov voor zijn Symphonie No. 2
- Sergej Prokofjev voor zijn Symphonie No. 5, zijn Pianosonate No. 8 en zijn balletmuziek bij Cinderella
- Aleksandr Prokofjev voor literatuur, meer in het bijzonder voor de poëziebundel "Rossija"
- Joeri Sjaporin voor zijn Verhaal van het gevecht voor het Russische land
- Andrej Sjtogarenko voor zijn symphonie Mijn Oekraine
- Georgi Sviridov voor zijn pianotrio
- Aleksej Sjtsjoesev voor architectuur
- Vikenti Veresajev voor literatuur
- Jevgeni Voetsjetitsj voor beeldhouwkunst
- Stepan Malchasjants voor filologie en meer in het bijzonder zijn Armeense verklarende woordenboek
1947
- Salomėja Nėris werd postuum geëerd voor haar poëzie
- Sergej Prokofjev voor zijn Sonata No. 1 voor viool en piano
- Vissarion Sjebalin voor zijn cantate "Moskou"
- Sergej Nikiforovitsj Vasilenko voor zijn Mirandoline Suite
- Vera Panova voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Kroezjilicha
- Aleksandr Tvardovski voor literatuur
- Jevgeni Voetsjetitsj voor beeldhouwkunst
- Andrej Vysjinski voor zijn bijdrage aan de rechtswetenschap die onder de titel Theorie van het juridisch bewijs verscheen
1948
- Boris Asafjev voor zijn monografie over Glinka
- Reinhold Glière voor zijn Strijkkwartet No. 4
- Gara Garajev voor zijn symphonisch gedicht Lejli en Majnoen
- Ilja Ehrenburg voor literatuur
- Anatoli Rybakov voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman De dolk
- Aleksej Sjtsjoesev voor architectuur
- Volodymyr Sosjoera voor poëzie
- Nikolaj Virta
- Jevgeni Voetsjetitsj van de speelfilm Geheim agent
- Zinovi Moisejevitsj Vilenski voor beeldhouwkunst
1949
- Fikret Amirov voor zijn Symphonic Mughams
- Aleksandr Aroetjoenjan voor zijn cantate Het Moederland
- Vasili Nikolajevitsj Azjajev voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Ver van Moskou die in 1949 verscheen
- Dmitri Kabalevski voor zijn vioolconcert
- Feodor Vasiljevitsj Gladkov voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Verhaal van mijn jeugd
- Sergej Gerasimov, Vladimir Rapoport, Vladimir Ivanov, Inna Makarova, Nonna Mordjoekova, Sergej Goerzo, Ljoedmila Sjagalova en Viktor Chochrjakov voor de speelfilm De jonge gardist uit 1948
- Vera Panova voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman De lichte kust
- Faina Ranevskaja voor haar acteerprestaties
- Fjodor Pavlovitsj Resjetnikov voor de kunsten
- Jevgeni Voetsjetitsj voor beeldhouwerk
- Ivan Vasilenko voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman De kleine ster
- Fjodor Fjodorovski voor zijn decorbouw
- Sandro Sansjasjvili voor zijn literatuur en poëzie
1950
- Leonid Baratov een dirigent die opera's dirigeerde
- Reinhold Glière voor zijn De bronzen ruiter
- Nikolaj Mjaskovski voor zijn Sonata No. 2 voor cello en piano
- Dmitri Sjostakovitsj voor twee composities voor koren; Lied van de bossen en De val van Berlijn
- Mstislav Rostropovitsj was een vermaard cellist
- Jevgeni Voetsjetitsj voor beeldhouwkunst
- Dimitri Arakisjvili was een componist
- Vadim Sobko voor zijn novelle Garantie voor de vrede
- Vasili Jefanov was een schilder
1951
- Osip Abdoelov, Tweede Klasse, was een acteur
- Arno Babadzjanjan voor zijn Heroische ballade
- Vladimir Beljajev voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Het oude fort, een trilogie
- Sergej Bondartsjoek voor zijn Taras Sjevtsjenko
- Nikolaj Tsjerkasov voor het spelen van de rol van Aleksandr Stepanovitsj Popov in de speelfilm Aleksandr Popov
- Isaak Doenajevski voor de filmmuziek bij De kozakken van de Koeban
- Gevorg Emin voor zijn bundel poëzie Nieuwe weg
- German Galynin voor zijn Episch gedicht
- Edoeard Grikoerov was een dirigent
- Aleksandras Gudaitis-Guzevičius voor zijn roman Kalvio Ignoto teisybė (De waarheid volgens de edelsmid Ignotas)
- Bruno Freindlich voor het spelen van de rol van Guglielmo Marconi) in de speelfilm Aleksandr Popov
- Dmitri Kabalevski voor zijn opera Taras's familie
- Jan Kapr voor de filmmuziek bij Nieuw Tsjechoslowakije
- Nikolaj Mjaskovski voor zijn Symphonie No. 27 en zijn strijkkwartet No. 13
- Sergej Prokofjev voor zijn oratorium Op wacht voor de vrede
- Vsevolod Poedovkin, Anatoli Golovnja, Vissarion Sjebalin en Vladimir Belokoerov voor de speelfilm Zjoekovski (1950)
- Faina Ranevskaja voor de speelfilm Oe nich jest Rodina (Zij hebben hun Moederland)
- Fjodor Pavlovitsj Resjetnikov: kreeg de Stalinprijs vor de tweede maal, ook nu voor de kunsten.
- Anatoli Rybakov: literatuur
- Otar Taktakisjvili voor zijn Symphonie No. 1
- Teofilis Tilvytis voor het gedicht Usnynė
- Joeri Trifonov voor literatuur, meer in het bijzonder voor de roman Studenten
- Soeleiman Joedakov was een componist en muzikant. Hij componeerde het volkslied van Tadzjikistan.
1952
- Asjot Satjan voor zijn vocaal-symphonisch gedicht "Liederen van de Araratvalei" (1950)
- Jovdat Chajijev voor het symphonische gedicht Voor vrede
- Soltan Chajibejov
- Moechtar Asjrafi
- Pavel Netsjeporenko voor zijn zeer verdienstelijke spel op de balalaika
- Joeri Sjaporin voor zijn Romances voor zangstem en piano
- Dmitri Sjostakovitsj voor zijn Tien gedichten voor koormuziek opus 88
- Andrej Sjtogarenko voor zijn symphonische suite Ter nagedachtenis aan Lesja Oekrainka
- Juhan Smuul voor literatuur
- Otar Taktakisjvili voor zijn Piano Concerto no 1
- Aleksej Sjtsjoesev voor architectuur
- Antanas Venclova voor literatuur, meer in het bijzonder voor zijn onder de titel Rinktinė verschenen werken
Laureaten van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie voor Wetenschap en Techniek
1963
- Vladimir Veksler voor natuurkunde
1964
1967
- Vladimir Tsjelomej voor het ontwerpen van raketten
1968
- Pavel Solovjov voor het ontwerpen van machines
- Birutė Kasperavičienė, Bronislovas Krūminis, Vaclovas Zubras en Ṧmuelis Liubecki voor hun ontwerp van het residentieel microdistrict Žirmūnai
1969
- Lev Koroljov voor computerwetenschap
- Jevgeni Abramjan was een kernfysicus
- Nikolaj Ryzjkov. Hij zou later premier van de Sovjet-Unie worden.
1970
- Dmitri Jevgenjevitsj Ochotsimski voor ruimtevaarttechnologie
- Aleksandr Jakovlevitsj Bereznjak voor rakettechnologie waaronder hun werk aan de (KSR-5 en de Ch-28)
1971
- Aleksandr Jakovlevitsj Bereznjak voor rakettechnologie waaronder zijn werk aan de (Kh-22M)
- Sergej Iljoesjin voor ruimtevaarttechnologie
1972
- Andrej Kapitsa was een geograaf
1974
- Boris Babajan
- Vladimir Tsjelomej voor raketontwerpen
1975
- Igor Sergejevitsj Seleznjov voor rakettechnologie waaronder zijn werk aan de (Kh-22MA)
- Sergej Vonsovski voor natuurkunde
1977
- Pavel Aleksejevitsj Tsjerenkov voor natuurkunde
- Joeri Valentinovitsj Knorozov voor zijn linguïstisch onderzoek
- Igor Sergejevitsj Seleznjov voor rakettechnologie waaronder zijn werk aan de (KSR-5P)
- Aleksandr Sergejevitsj Jakovlev voor vliegtuigbouw
1979
1980
1981
- Valentin Panteleimonovitsj Smirnov
- Fjodor Andrejevitsj Koeznetsov voor materiaalonderzoek
1982
- Aleksej Abrikosov voor natuurkunde
- Vladimir Tsjelomej voor rakettechnologie
- Sergej Vonsovski voor natuurkunde
1983
1984
- Zjores Alferov voor natuurkunde
- Nikolaj Bogoljoebov voor natuurkunde
- Igor Sergejevitsj Seleznjov voor rakettechnologie waaronder zijn werk aan de (Ch-59)
- Ilja Vekoea
- Joeri Gleba voor biologie
- Een geheim gehouden laureaat of meerdere laureaten voor werk aan het geheime project 877 oftewel de Varsjavjanka. Het ging om een onderzeeër.
- Algis Petras Piskarskas voor zijn werk op het gebied van nonlineare optica
1985
- Anatoli Morozov voor de ontwikkeling van het flexibele "Oeljanovsk" productiesysteem[7].
- Volodymyr Nemosjkalenko voor de ontwikkeling van photoelectronische spectroscopie en de toepassing daarvan in wetenschap en technologie[8].
1987
- Nail Ibragimov voor wiskunde
- Aleksandr Nadiradze voor rakettechnologie
1989
- Nikolaj Basov voor natuurkunde
- Aleksej Fridman en Nikolaj Gorkavi voor hun bijdrage aan wetenschap en technologie. Zij ontwikkelden een methode waarmee de baan van de manen van de planeet Uranus kon worden berekend. De methode was gebaseerd op een theorie over samenhang en botsingen binnen de ring rond een planeet.
1992
- Anatoli O. Morozov voor zijn werk in de industriële instrumentenbouw
1998
- Anatoli O. Morozov voor het "RADA" systeem
Laureaten van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie voor Literatuur en Kunst
1946
- Vera Inber voor poëzie
1948
- Arkadi Filippenko voor zijn "Tweede strijkkwartet"
1950
- Alykoel Osmonov voor poëzie, meer in het bijzonder voor zijn inzet bij het vernieuwen van de Kirgizische literatuur.
1951
- Ding Ling voor literatuur
1961
- Ladislav Mráz een operazanger
1966
- Gustáv Papp een operazanger
1967
- Anatoli Poljanski, D.S. Vitoechin, Joe.V. Ratskevitsj en anderen voor architectuur, meer in het bijzonder het "Pribrezjny" complex in het kamp Artek
- Sergej Joetkevitsj en Jevgeni Gabrilovitsj voor de speelfilm Lenin in Polen
- Vytautas Žalakevičius, Donatas Banionis en Jonas Gricius voor de speelfilm Niemand wilde sterven
1968
- Mark Donskoj voor de speelfilm Een moederhart
1970
- Stanislav Rostotski, Boris Doelenkov, Vjatsjeslav Sjoemski, Nina Mensjikova, Georgi Polonski en Vjatsjeslav Tichonov voor de speelfilm We zullen Leven tot maandag
1986
- Aleksej Losev voor zijn Geschiedenis van de klassieke esthetiek
1971
- Aleksandr Tvardovski voor literatuur
- Sergej Gerasimov, Vladimir Rapoport, Pjotr Galadzjev, Oleg Zjakov, Vasili Sjoeksjin en Natalja Belochvostikova voor de speelfilm Bij het meer
1974
- Qaysin Quli voor literatuur
1976
- Sergej Michailjan voor verdiensten voor de cinematografie
- Aleksandr Isaakovitsj Gelman voor verdiensten voor de cinematografie
- Gevorg Emin voor literatuur
1977
1978
- Andrej Voznesenski
- Jevgeni Beljajev was een verdienstelijk tenor
1979
- Joeri Norstein voor de kunsten
1981
1983
- Jevgeni Gabrilovitsj, Sergej Joetkevitsj, Nikolaj Nemoljajev en Ljoedmila Koesakova voor de speelfilm Lenin in Parijs
- Valeri Gavrilin voor zijn Koorsymphonie
1986
1987
1988
1991
- Boelat Okoedzjava en
- Dmitri Chvorostovski waren de laatste laureaten.
Toen de Sovjet-Unie uiteenviel, kwam er ook een einde aan de verlening van de Staatsprijs van de Sovjet-Unie.
Bronnen, noten en/of referenties
|