Haagse stoomtram

Haagse stoomtram omvat vijf stoomtramlijnen in de regio Haaglanden.

Historie

Nadat Den Haag al in 1864 de primeur had gehad van de eerste stadstramlijn in de Benelux, en in 1866 de eerste streektramlijn in de Benelux, was het in 1879 opnieuw raak met de eerste stoomtramlijn in de Benelux. In 1878 waren er reeds proefritten geweest.

Deze reed tussen het Rhijnspoorstation en Scheveningen (waar nog geen Kurhaus was). Exploitant was de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij (NRS). Tussen 1922 en 1924 werd de lijn geëlektrificeerd, gekoppeld aan de IJSM-lijn, en in 1924 ging hier de nog altijd beroemde Blauwe Tram rijden, tot de opheffing in 1961.

In 1882 ging de Westlandsche Stoomtram Maatschappij de 2e lijn in de regio exploiteren, naar Loosduinen, en daarna, niet verwonderlijk, naar het Westland. Met als uiterste punten Hoek van Holland, Maassluis, en Delft. De huidige tramlijn 2 volgt ongeveer dit traject tot Loosduinen. Het passagiersvervoer werd in 1932 opgeheven, maar het goederenvervoer tussen Loosduinen en Delft bleef tot 1968 bestaan. Tot 1956 reden er stoomlocomotieven.

In 1885 opende de IJssel Stoomtram Maatschappij de 3e stoomtramlijn. Deze ging van het Rhijnspoorstation, later Staatsspoor, naar Leiden, via Voorburg en Voorschoten. In 1924 werd de lijn deels verlegd, verdubbeld, geëlektrificeerd, en gekoppeld aan de voormalige NRS-stoomtram, die ook elektrisch werd. Op deze nu doorgaande lijn gingen de nog steeds legendarische Blauwe Trams rijden, tot de opheffing in 1961.

In 1886 opende de HIJSM de 4e lijn in de regio. Deze ging van Station HS naar Scheveningen Haven (Zeerust), bijna zoals nu tramlijn 11 rijdt. Maar er was ook een zijlijn tussen de Conradkade en de Anna Paulownastraat. Vanuit beide richtingen was die te bereiken, en daarom was er bij de Laan van Meerdervoort een dubbelsporige spoordriehoek met in het midden een seinhuis. Deze zijlijn werd in 1915 opgeheven; het stationsgebouw naast het Vredespaleis bestaat nog; de hoofdlijn sloot in 1925. De HTM legde de baan compleet opnieuw aan. In 1927 werd dit de elektrische lijn 11, de eerste sneltram in Nederland. Vanaf toen nam de HTM bij de Delftselaan de goederenwagens naar Scheveningen over van de NS. Dit vervoer bestond tot 1974.

In 1887 werd de paardentramlijn naar Delft vervangen door stoomtrams. In 1924 werd dit de elektrische lijn I - 1.

In 1888 opende de WSM de zomerlijn Loosduinen - Kijkduin, die tot 1928 zou bestaan. (Loosduinen werd in 1923 bij Den Haag gevoegd).

Bron

• Railatlas tramlijnen Den Haag en omstreken vanaf 1864, J. Blok & D.v.d. Spek, uitgeverij de Alk, 2009.

Haagse tramlijnen