Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Joodse filosofie
Joodse filosofie is de filosofische studie van het jodendom, dan wel filosofische activiteit door Joden.
Joodse filosofie in de oudheid
Het begin van de joodse filosofie is een controversieel onderwerp. Aan de ene kant stellen geleerden zoals Eliezer Bead en Julius Guttmann dat de filosofie niet in de joodse cultuur is ontstaan, maar als geheel een gevolg is van invloeden van buitenaf, die teruggaan tot de contacten tussen de Joodse cultuur met de Griekse filosofie in periode van de Tweede Tempel. Andere onderzoekers, zoals Israël Efrat, stellen dat er er reeds in de vroege dagen van het monotheïsme sprake was van een duidelijke joodse filosofie.
Bijbelse wijsheidsliteratuur
Een aantal Bijbelboeken behoren tot de wijsheidsliteratuur, met name Misjlei (Spreuken), Qohelet (Prediker) en Job.
Er kwam een genre van wijsheidsliteratuur tot ontwikkeling.
Griekse invloeden
De eerste duidelijke sporen van Griekse filosofie in het jodendom kunnen worden opgemerkt in de apocriefe geschriften, zoals de Wijsheid van Jezus Sirach, het pseudepigrafische Boek der Wijsheid en 4 Makkabeeën.
De eerste filosofische denker van het klassieke jodendom was Philo van Alexandrië (20 v.Chr. – 40) was een hellenistische jood uit Alexandrië. In zijn filosofie omvatte hij zowel de wijsheden van het oude Griekenland als die van het jodendom. Zijn werk werd onder de joden niet algemeen geaccepteerd, maar werd later van belang voor christelijke theologen. Hij ontwikkelde een filosofische hermeneutiek die Bijbelse personen en plaatsen omvormde tot universele symbolen en waarden. Hij behield de opvatting van de Hebreeuwse Bijbel van een transcendente God en identificeerde Plato’s ideeën met de Geest of het Woord van God.
Middeleeuwse joodse filosofie
Middeleeuwse joodse filosofie is sterk beïnvloed door Plato, Aristoteles en islamitische filosofie. Met name de vroege sefardisch-joodse filosofen werden sterk beïnvloed door de islamitische filosofische stroming bekend als ’Moetazili’, waarbij onder andere ieder beperkend aspect aan God ontkend werd en God omschreven werd als de ultieme eenheid en rechtvaardigheid.
- Jitschak Abarbanel
- Jehoeda Halevi
- Avraham Ibn Ezra
- Avicebron (Salomo Ben Jehoeda Ben Gabirol / Shlomo Ibn Gvirol)
- Maimonides (Rambam, Mosje Ben Maimon)
- Nachmanides (Ramban, Mosje Ben Nachman)
- Bachya ben Josef ibn Paquda
- Saadia Gaon
Andre joodse middeleeuwse filosofen na Maimonides
- Jedaja ben Abraham Bedersi
- Nissim van Gerona
- Jakob ben Machir ibn Tibbon
- Isaäk Nathan ben Kalonymus
- Juda Messer Leon
- David ben Judah Messer Leon
- Obadja ben Jacob Sforno
- Juda Moscato
- Azariah dei Rossi
- Isaäk Aboab I
- Isaäk Campanton
- Isaäk ben Moses Arama
- Profiat Duran
Renaissance
Verlichting
Reform-jodendom
Orthodox jodendom
Moderne joodse filosofie
Moderne joodse filosofie begint in Duitsland met Moses Mendelsohn (1729-1786), die trachtte de dwingend theocratische dimensie uit het judaïsme te verwijderen. Hermann Cohen (1842-1918) benadrukte, onder invloed van Kant en Hegel, vooral wat hij beschouwde als de essentieel ethische en universele rationele leringen van het judaïsme. Martin Buber (1878-1965) introduceerde een soort existentieel personalisme in deze ethische lezing van het judaïsme, terwijl ook Franz Rosenzweig (1868-1929) als reactie tegen de abstracte beschouwingen van Hegel over de mens een meer existentiële filosofie voorstond. De optimistische en universele oriëntatie van deze filosofen werd door de Tweede Wereldoorlog echter zwaar op de proef gesteld, en na dit conflict neigden joodse denkers meer naar een nationalistische en assertieve vorm van filosofie.
Orthodox-joodse filosofie
Filosofen, bekend voor hun Joodse achtergrond
- Theodor Adorno
- Hannah Arendt
- Walter Benjamin
- Constantin Brunner
- Hermann Cohen
- Jacques Derrida
- Erich Fromm
- Nachman Krochmal
- Max Horkheimer
- Emmanuel Lévinas
- Leo Strauss
- Claude Lévi-Strauss
- Moses Mendelssohn
- Yuri Lotman
- Karl Marx
- Lev Trotski
- Elie Wiesel
- Elias Canetti
- Sigmund Freud
Zie ook
Weblinks
(en) Alexandrian philosophy, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: 
)
(en) Arabic-Jewish philosophy, General view of, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )
| Jodendom |  |
|---|
|
Algemeen: Joden • Geschriften: Thora • Tenach • Misjna • Talmoed • Tosefta • Literatuur • Halacha • Ketoeba • Religieuze plichten en gebruiken: Kasjroet • Briet • Gebed • Mitswa • Sjabbat • Tsedaka • Tijd en kalender: Feestdagen • Maanden • Jaartelling • Geschiedenis • Gebouwen: Tempel • Synagoge • Personen: Rabbijn • Chazan • Andere: Mystiek • Kabbala • Mythologie • A tot Z |
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •