Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Week: verschil tussen versies
(Bron: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Week&oldid=20045532) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Een '''week''' is in | Een '''week''' is tegenwoordig een in vrijwel alle culturen gebruikelijke tijdsperiode van zeven [[dag]]en. In de meeste landen is het geen wettelijk vastgelegde tijdseenheid of natuurkundige maateenheid. In 1975 deed de [[Internationale Organisatie voor Standaardisatie]] de aanbeveling om de week te beschouwen als lopend van [[maandag]] tot [[zondag]]. | ||
In België en Nederland geldt tegenwoordig [[maandag]] wettelijk als de eerste dag van de week, zoals beschreven in [[ISO 8601]] en [[NEN 2772]]. In de joodse en christelijke traditie geldt de [[zondag]] als de eerste dag van de week. In de [[Verenigde Staten]], [[Israël]], Arabische landen, [[Japan]] en [[China]], en in de christelijke en islamitische [[kalender]]s wordt dit nog gehandhaafd. | |||
==Oorsprong== | |||
Dat zeven dagen gegroepeerd werden tot een week, houdt er volgens een theorie mogelijk verband mee dat een maanmaand iets meer dan 28 dagen telt. De vier maanfasen (nieuwe maan, toenemende (wassende) halve maan, volle maan en afnemende halve maan) zijn een voor de hand liggende indeling van de maanmaand in periodes van bij benadering zeven dagen. De dagen van de week kregen in Babylon en Egypte reeds in het Oude Rijk (derde millennium v. Chr.) een naam. Elke dag was gewijd aan een andere godheid en deze godheden waren geassocieerd met de toen bekende, met het blote oog zichtbare, bewegende hemellichamen (Zon, Maan, Mars, Mercurius, Jupiter, Venus en Saturnus). | |||
In Semitische talen is het woord voor ’week’ (Hebreeuws: {{Heb|שבוע}} ''sjavoea'', Arabisch: أسبوع) afkomstig van dezelfde woordstam als het getal ’zeven’. | |||
Het belang van het getal 7 komt ook voor in de Vedische astronomie. | |||
Ook het [[Oude Testament]] van de Bijbel laat een week bestaande uit zeven dagen zien. De wereld werd geschapen in zes dagen. Op de zevende dag rustte God uit. In de joodse religie is dat de [[sabbat (jodendom)|sabbat]]. In het christendom verschoof het belang van de sabbat-rustdag naar de eerste dag, de dag waarop [[Jezus Christus|Jezus]] uit de dood was opgestaan. Een klein deel van het christendom (met de [[zevendedagsadventisten]] als mogelijk bekendste vertegenwoordigers), bleef vasthouden aan de zevende dag als rustdag. Deze dag komt grotendeels overeen met onze zaterdag, maar begon in de Hebreeuwse cultuur met de zonsondergang op vrijdagavond en eindigde met de zonsondergang op zaterdagavond. | |||
== Weeknummering == | == Weeknummering == | ||
{{Hoofdartikel|weeknummer}} | {{Hoofdartikel|weeknummer}} | ||
Om administratieve redenen wordt soms de voorkeur gegeven aan een doorlopende nummering van weken, in plaats van het onregelmatige systeem van datum en maand. In tegenstelling tot Europa, wordt weeknummering zelden gebruikt in de [[Verenigde Staten]]. Om een specifieke week in het jaar aan te duiden gebruikt men er uitdrukkingen als | Om administratieve redenen wordt soms de voorkeur gegeven aan een doorlopende nummering van weken, in plaats van het onregelmatige systeem van datum en maand. In tegenstelling tot Europa, wordt weeknummering zelden gebruikt in de [[Verenigde Staten]]. Om een specifieke week in het jaar aan te duiden gebruikt men er uitdrukkingen als ’''the week beginning September 1''’. | ||
In [[Nederland]] en [[België]] begint de nummering met de week die vier of meer dagen van het nieuwe jaar bevat. Hierbij gaat men ervan uit dat een week begint op maandag. Dit houdt in dat week 1 die week is waarin de eerste donderdag van januari valt, én verder dat 4 januari altijd in week 1 valt. | In [[Nederland]] en [[België]] begint de nummering met de week die vier of meer dagen van het nieuwe jaar bevat. Hierbij gaat men ervan uit dat een week begint op maandag. Dit houdt in dat week 1 die week is waarin de eerste donderdag van januari valt, én verder dat 4 januari altijd in week 1 valt. | ||
| Regel 19: | Regel 30: | ||
|- | |- | ||
![[zondag]] | ![[zondag]] | ||
|[[God]] | |[[God]] (de Heer, ’Dominus’) | ||
|[[zon]] | |[[zon]] (Sol) | ||
|- | |- | ||
![[maandag]] | ![[maandag]] | ||
|[[maan]] | |[[maan]] (Luna) | ||
|maan | |maan | ||
|- | |- | ||
![[dinsdag]] | ![[dinsdag]] | ||
|planeet of god [[Mars (planeet)|Mars]] | |planeet of god [[Mars (planeet)|Mars]] | ||
|[[Germaanse mythologie|Germaanse]] god [[Tiwaz]] | |[[Germaanse mythologie|Germaanse]] god [[Tiwaz]]/Thingsus | ||
|- | |- | ||
![[woensdag]] | ![[woensdag]] | ||
|planeet of god [[Mercurius (planeet)|Mercurius]] | |planeet of god [[Mercurius (planeet)|Mercurius]] | ||
|Germaanse god [[Wodan]] | |Germaanse god [[Wodan]]/Odin | ||
|- | |- | ||
![[donderdag]] | ![[donderdag]] | ||
| Regel 43: | Regel 54: | ||
|- | |- | ||
![[zaterdag]] | ![[zaterdag]] | ||
| | |sabbat | ||
|planeet [[Saturnus (planeet)|Saturnus]] | |planeet of god [[Saturnus (planeet)|Saturnus]] (komt overeen met de Scandinavische god Loki/Lodur) | ||
|} | |} | ||
| Regel 107: | Regel 118: | ||
|baddag (uit Oud-Germaans)<!--bron: fi:Lauantai--> | |baddag (uit Oud-Germaans)<!--bron: fi:Lauantai--> | ||
|} | |} | ||
== Culturen zonder weken van zeven dagen == | == Culturen zonder weken van zeven dagen == | ||
* De [[maya (volk)| | * De [[maya (volk)|Maya]]’s hanteerden 20 weken van 13 dagen. Hun Tzolkinjaar duurde dan ook maar 260 dagen en was een astrologisch jaar. Het [[Gregoriaanse kalender|Gregoriaans]] jaar (Haab) van 365 dagen was voor de Maya’s minder belangrijk maar werd evenwel gebruikt voor de landbouw. Ze hadden ook nog een jaar van 360 dagen ([[Mayakalender]], [[Tun]] kalender). | ||
* De week in [[Bali (eiland)|Bali]] varieerde van een tot tien dagen. | * De week in [[Bali (eiland)|Bali]] varieerde van een tot tien dagen. | ||
* Op [[Java (eiland)|Java]] bestaat de traditionele week uit vijf marktdagen. Dit stelsel wordt nog steeds gehanteerd, maar ook het westerse is in gebruik. Daardoor ontstaan 5 x 7 = 35 weekdagcombinaties, die onder meer worden gebruikt bij het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Dit gebruik zou men kunnen vergelijken met onze astrologie. | * Op [[Java (eiland)|Java]] bestaat de traditionele week uit vijf marktdagen. Dit stelsel wordt nog steeds gehanteerd, maar ook het westerse is in gebruik. Daardoor ontstaan 5 x 7 = 35 weekdagcombinaties, die onder meer worden gebruikt bij het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Dit gebruik zou men kunnen vergelijken met onze astrologie. | ||
* Het prechristelijke [[Litouwen]] kende weken van negen dagen. | * Het prechristelijke [[Litouwen]] kende weken van negen dagen. | ||
* [[Romeinse Rijk|Rome]] kende tot in de vierde eeuw, toen Keizer [[Constantijn de Grote|Constantijn]] het [[Romeinse Rijk]] tot het christendom bekeerde en de zevendaagse week verplicht maakte, de achtdaagse week. | * [[Romeinse Rijk|Rome]] kende tot in de vierde eeuw, toen Keizer [[Constantijn de Grote|Constantijn]] het [[Romeinse Rijk]] tot het christendom bekeerde en de zevendaagse week verplicht maakte, de achtdaagse week. | ||
* Na de [[Franse revolutie]] werd in [[1793]] een | * Na de [[Franse revolutie]] werd in [[1793]] een tiendagen-’week’ ingevoerd, (''décade'') (zie: [[Franse Republikeinse Kalender]]). Deze werd echter in [[1806]] weer afgeschaft. | ||
* De | * De Sovjetische kalender van de oktoberrevolutie, die van 1929 tot 1940 in gebruik was, had eerst een ’week’ van vijf dagen en maanden met zes van deze weken, en vanaf 1931 een zesdagenweek. In 1940 werd dit afgeschaft en werd weer de zevendagenweek gebruikt. | ||
== 1 week == | == 1 week == | ||
Huidige versie van 22 nov 2021 om 14:03
Een week is tegenwoordig een in vrijwel alle culturen gebruikelijke tijdsperiode van zeven dagen. In de meeste landen is het geen wettelijk vastgelegde tijdseenheid of natuurkundige maateenheid. In 1975 deed de Internationale Organisatie voor Standaardisatie de aanbeveling om de week te beschouwen als lopend van maandag tot zondag.
In België en Nederland geldt tegenwoordig maandag wettelijk als de eerste dag van de week, zoals beschreven in ISO 8601 en NEN 2772. In de joodse en christelijke traditie geldt de zondag als de eerste dag van de week. In de Verenigde Staten, Israël, Arabische landen, Japan en China, en in de christelijke en islamitische kalenders wordt dit nog gehandhaafd.
Oorsprong
Dat zeven dagen gegroepeerd werden tot een week, houdt er volgens een theorie mogelijk verband mee dat een maanmaand iets meer dan 28 dagen telt. De vier maanfasen (nieuwe maan, toenemende (wassende) halve maan, volle maan en afnemende halve maan) zijn een voor de hand liggende indeling van de maanmaand in periodes van bij benadering zeven dagen. De dagen van de week kregen in Babylon en Egypte reeds in het Oude Rijk (derde millennium v. Chr.) een naam. Elke dag was gewijd aan een andere godheid en deze godheden waren geassocieerd met de toen bekende, met het blote oog zichtbare, bewegende hemellichamen (Zon, Maan, Mars, Mercurius, Jupiter, Venus en Saturnus).
In Semitische talen is het woord voor ’week’ (Hebreeuws: שבוע sjavoea, Arabisch: أسبوع) afkomstig van dezelfde woordstam als het getal ’zeven’.
Het belang van het getal 7 komt ook voor in de Vedische astronomie.
Ook het Oude Testament van de Bijbel laat een week bestaande uit zeven dagen zien. De wereld werd geschapen in zes dagen. Op de zevende dag rustte God uit. In de joodse religie is dat de sabbat. In het christendom verschoof het belang van de sabbat-rustdag naar de eerste dag, de dag waarop Jezus uit de dood was opgestaan. Een klein deel van het christendom (met de zevendedagsadventisten als mogelijk bekendste vertegenwoordigers), bleef vasthouden aan de zevende dag als rustdag. Deze dag komt grotendeels overeen met onze zaterdag, maar begon in de Hebreeuwse cultuur met de zonsondergang op vrijdagavond en eindigde met de zonsondergang op zaterdagavond.
Weeknummering
 Zie weeknummer voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Om administratieve redenen wordt soms de voorkeur gegeven aan een doorlopende nummering van weken, in plaats van het onregelmatige systeem van datum en maand. In tegenstelling tot Europa, wordt weeknummering zelden gebruikt in de Verenigde Staten. Om een specifieke week in het jaar aan te duiden gebruikt men er uitdrukkingen als ’the week beginning September 1’.
In Nederland en België begint de nummering met de week die vier of meer dagen van het nieuwe jaar bevat. Hierbij gaat men ervan uit dat een week begint op maandag. Dit houdt in dat week 1 die week is waarin de eerste donderdag van januari valt, én verder dat 4 januari altijd in week 1 valt.
Bij deze weeknummering moet men erop letten dat de eerste week van een jaar soms dagen bevat die nog tot het vorige jaar behoren. Zo valt bijvoorbeeld 31 december 2007 in week 1 van het jaar 2008.
Weekdagen
In de meeste talen hebben de weekdagen een naam, maar in sommige talen worden de dagen genummerd. Het laatste kan tot verwarring leiden omdat in niet alle betreffende talen de telling met dezelfde dag van de week begint. Zo is bijvoorbeeld de dinsdag in het Russisch вторник (letterlijk: tweede dag) en in het Portugees terça-feira (letterlijk: derde dag).
In Romaanse talen en Germaanse talen zijn de zeven dagen van de week in het algemeen genoemd naar:
| Genoemd naar | ||
|---|---|---|
| Nederlandse naam | in Romaanse talen | in Germaanse talen |
| zondag | God (de Heer, ’Dominus’) | zon (Sol) |
| maandag | maan (Luna) | maan |
| dinsdag | planeet of god Mars | Germaanse god Tiwaz/Thingsus |
| woensdag | planeet of god Mercurius | Germaanse god Wodan/Odin |
| donderdag | planeet of god Jupiter | Germaanse god Donar |
| vrijdag | planeet of godin Venus | Germaanse godin Friia |
| zaterdag | sabbat | planeet of god Saturnus (komt overeen met de Scandinavische god Loki/Lodur) |
Enkele uitzonderingen
| Betekenis van de naam in het | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nederlandse naam | Arabisch | Hebreeuws | Spaans | Portugees | Russisch | Fries | Duits | IJslands | Fins |
| zondag | eerste dag | eerste dag | verrijzenis | ||||||
| maandag | tweede dag | tweede dag | tweede dag | dag na zondag / dag na geen-activiteitendag |
|||||
| dinsdag | derde dag | derde dag | derde dag | tweede dag | derde dag | ||||
| woensdag | vierde dag | vierde dag | vierde dag | midden (van de week) | midweek | midweek | midweek | ||
| donderdag | vijfde dag | vijfde dag | vijfde dag | vierde dag | vijfde dag | ||||
| vrijdag | dag van de samenkomst | zesde dag | zesde dag | vijfde dag | vastendag | ||||
| zaterdag | dag van de sabbat | dag van de sabbat | sabbat | sabbat | (dag van de) sabbat | zonavond | sabbatdag of zonavond | baddag | baddag (uit Oud-Germaans) |
Culturen zonder weken van zeven dagen
- De Maya’s hanteerden 20 weken van 13 dagen. Hun Tzolkinjaar duurde dan ook maar 260 dagen en was een astrologisch jaar. Het Gregoriaans jaar (Haab) van 365 dagen was voor de Maya’s minder belangrijk maar werd evenwel gebruikt voor de landbouw. Ze hadden ook nog een jaar van 360 dagen (Mayakalender, Tun kalender).
- De week in Bali varieerde van een tot tien dagen.
- Op Java bestaat de traditionele week uit vijf marktdagen. Dit stelsel wordt nog steeds gehanteerd, maar ook het westerse is in gebruik. Daardoor ontstaan 5 x 7 = 35 weekdagcombinaties, die onder meer worden gebruikt bij het bepalen van gunstige of ongunstige dagen. Dit gebruik zou men kunnen vergelijken met onze astrologie.
- Het prechristelijke Litouwen kende weken van negen dagen.
- Rome kende tot in de vierde eeuw, toen Keizer Constantijn het Romeinse Rijk tot het christendom bekeerde en de zevendaagse week verplicht maakte, de achtdaagse week.
- Na de Franse revolutie werd in 1793 een tiendagen-’week’ ingevoerd, (décade) (zie: Franse Republikeinse Kalender). Deze werd echter in 1806 weer afgeschaft.
- De Sovjetische kalender van de oktoberrevolutie, die van 1929 tot 1940 in gebruik was, had eerst een ’week’ van vijf dagen en maanden met zes van deze weken, en vanaf 1931 een zesdagenweek. In 1940 werd dit afgeschaft en werd weer de zevendagenweek gebruikt.
1 week
- 7 dagen
- 168 uur
- 10 080 minuten
- 604 800 seconden
- 23,00% van een gemiddelde maand
- 1,92% van een gemiddeld jaar
