Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Adrianus VI (kwiki): verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(nog een paar titels weg. zin aangepast)
Geen bewerkingssamenvatting
 
(6 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{kwiki begin}}
{{kwiki begin}}
{{zie het artikel|Zie het uitgebreidere artikel over '''[[Adrianus VI]]'''}}
[[Bestand:Hadrian VI.jpg|rechts|thumb|250px|Adrianus VI]]
[[Bestand:Hadrian VI.jpg|rechts|thumb|250px|Adrianus VI]]
'''Adriaan Floriszoon Boeyens''' was als paus '''Adrianus VI''' (of '''Hadrianus VI'''), de enige paus die ooit afkomstig was uit de [[Lage Landen|Nederlanden]] en de laatste niet-[[Italië|Italiaanse]] paus tot Karol Wojtyła uit [[Polen]] ongeveer 450 jaar later paus [[Johannes Paulus II]] werd.
'''Adriaan Floriszoon Boeyens''' was als paus '''Adrianus VI''' (of '''Hadrianus VI'''), de enige paus die ooit afkomstig was uit de [[Lage Landen|Nederlanden]] en de laatste niet-[[Italië|Italiaanse]] paus tot Karol Wojtyła uit [[Polen]] ongeveer 450 jaar later paus [[Johannes Paulus II]] werd.


==Levensloop==
==Levensloop==
Adriaan werd geboren op [[2 maart]] [[1459]] in Utrecht, als zoon van de scheepstimmerman Floris Boeyenszoon Dedel en zijn vrouw en Geertruid.
Adriaan werd geboren op [[2 maart]] [[1459]] in [[Utrecht]], als zoon van de scheepstimmerman Floris Boeyenszoon Dedel en zijn vrouw Geertruid.


Adriaan studeerde in theologie en filosofie in [[Zwolle]] en [[Leuven]]. In 1490 werd hij tot [[priesterwijding|priester gewijd]] en in 1491 werd hij zelf doctor in de theologie. Enkele jaren later werd hij universiteitsrector.
Adriaan studeerde [[theologie]] en [[filosofie]] in [[Zwolle]] en [[Leuven]]. In 1490 werd hij tot priester gewijd. Het jaar daarop werd hij doctor in de theologie en nog enkele jaren later was hij rector en vervolgens kanselier van de universiteit.


Onder keizer [[Maximiliaan van Oostenrijk|Maximiliaan]] werd hij een opvoeder van Maximiliaans kleinzoon, de latere keizer [[Karel V]].<ref name=rkk>[http://www.rkk.nl/abc/detail_objectID684602.html Adrianus VI] op RKK Encyclopedie</ref>
Keizer [[Maximiliaan van Oostenrijk|Maximiliaan]] stelde hem in 1507 aan als opvoeder van zijn kleinzoon, de latere keizer [[Karel V]].


In 1515 werd Adrianus bisschop in Spanje, en twee jaar later werd hij kardinaal.
In 1515 werd Adrianus bisschop in Spanje; twee jaar later werd hij kardinaal. Hij was ook regent en grootinquisiteur van Spanje.


In afwezigheid van keizer Karel was hij gouverneur van Spanje.<ref name=rkk />
Nadat Karel V in 1520 tot ’Rooms koning’ werd gekroond, was Adrianus in Karels afwezigheid gouverneur van Spanje.


===Pontificaat===
===Pontificaat===
Na de dood van paus [[Leo X]], werden de kardinalen het moeilijk eens over de pauskeuze, en stelden uiteindelijk Adrianus voor. Het kwam voor Adrianus als een verrassing. Hij was de laatste paus die zijn doopnaam behield als pausnaam.
Na de dood van paus [[Leo X]] konden de kardinalen moeilijk overeenstemming vinden over de pauskeuze. Uiteindelijk stelden ze Adrianus voor. Het kwam voor Adrianus als een verrassing. Hij was de laatste paus die zijn doopnaam behield als pausnaam.


Adrianus VI had tijdens zijn pontificaat te maken met heel wat moeilijkheden. Hij werd door de Italiaanse bevolking niet altijd zo gewaardeerd en begrepen. Hij probeerde misstanden op te lossen en de schulden van zijn voorgangers te betalen, maar maakte op de bevolking de indruk van een gierige cultuurbarbaar. Hij probeerde de uitwerking van de protestantse [[reformatie]] tegen te houden door grondige kerkhervormingen, maar slaagde hier niet in. De voortdurende onenigheid tussen de [[Habsburg]]ers en de Fransen leken wel een dreigend nieuw schisma. Ook de invallen van de Turkse legers vroegen om aandacht. Daarnaast droegen ook pestepidemieën ertoe bij dat de relatie tussen Adrianus en de bevolking verslechterde.
Adrianus VI had tijdens zijn [[pontificaat]] met heel wat moeilijkheden te maken. Hij werd door de Italiaanse bevolking niet altijd zo gewaardeerd en begrepen. Hij probeerde misstanden op te lossen en de schulden van zijn voorgangers te betalen, maar maakte op de bevolking de indruk van een gierige cultuurbarbaar. Hij zette zich in om de uitwerking van de protestantse [[reformatie]] door grondige kerkhervormingen tegen te houden, maar slaagde hier niet in. Door de voortdurende onenigheid tussen de [[Habsburg]]ers en de Fransen leek een nieuw schisma te dreigen, iets wat men na de ervaring met [[Maarten Luther|Luther]] zeker wou vermijden. Ook de invallen van de Turkse legers vroegen om aandacht. Daarnaast droegen ook [[pest]]epidemieën ertoe bij dat de relatie tussen Adrianus en de bevolking verslechterde.


===Ziekte en overlijden===
===Ziekte en overlijden===
Begin augustus 1523 werd Adrianus ernstig ziek. Een maand later verscheen hij voor het laatst in het openbaar. Op 14 september 1523 overleed hij. Giulio de Medici werd verkozen als opvolger en koos de naam [[Clemens VII]]
Begin augustus 1523 werd Adrianus ernstig ziek. Een maand later verscheen hij voor het laatst in het openbaar. Op 14 september 1523 overleed hij. Giulio de Medici werd verkozen als opvolger en koos de naam [[Clemens VII]].


De eerste jaren kreeg Adrianus een graf tussen de pausen [[Pius II]] en [[Pius III]], waar de Romeinen een Latijns woordspelletje op aanbrachten: dat hier een ''onvrome'' tussen ’''Piussen''’ (vertaald: ’''vromen''’) lag.
De eerste jaren kreeg Adrianus een graf tussen de pausen [[Pius II]] en [[Pius III]], waar de Romeinen een Latijns woordspelletje op aanbrachten: dat hier een ''onvrome'' tussen ’''Piussen''’ (vertaald: ’''vromen''’) lag.


Zijn Utrechtse vriend, bisschop Willem van Enckenvoirt, werd enkele dagen voor Adrianus’ overlijden tot kardinaal benoemd en zorgde er later voor dat Adrianus een groot grafmonument kreeg. Daarop staat Adrianus afgebeeld terwijl hij zijn blijkbaar vermoeide hoofd ondersteund. Een Latijnse spreuk lijkt het verhaal van zijn pontificaat samen te vatten: ''’Ach wat jammer! Hoeveel maakt het uit in wat voor tijd deugdzaamheid wordt betoond!’''
Zijn Utrechtse vriend, bisschop Willem van Enckenvoirt, werd enkele dagen voor Adrianus’ overlijden tot kardinaal benoemd en zorgde er later voor dat Adrianus een groot grafmonument kreeg. Adrianus staat erop afgebeeld terwijl hij zijn blijkbaar vermoeide hoofd ondersteunt. Een Latijnse spreuk lijkt het verhaal van zijn pontificaat samen te vatten: ''’Ach wat jammer! Hoeveel maakt het uit in wat voor tijd deugdzaamheid wordt betoond!’''


==Bouwwerken==
==Bouwwerken==
Regel 31: Regel 32:
==Zie ook==
==Zie ook==
* [[Adrianus VI]]: een uitgebreider artikel
* [[Adrianus VI]]: een uitgebreider artikel
==Links==
{{CathEn|01159b|Pope Adrian VI}}
{{EB|6520|Adrian VI}}
{{Catholic-hierarchy|type=bishop|ID=bflo|artikel=Pope Hadrian VI, Adriaan Florenszoon Dedel }}
{{Externe link
|http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/2687876/1998/11/17/ROMEINSE-BRIEVEN-6.dhtml |Romeinse brieven, 6 |voor={{Aut|Antoine Bodar}}, in: {{ts.|Trouw}}, 17 november 1998 |icon=Newspapers-2-icon.png}}
{{Commonscat|Hadrianus VI}}
==Bronverwijzingen==
<references/>


{{Navigatie pausen}}
{{Navigatie pausen}}

Huidige versie van 27 apr 2016 om 17:20

Zie het uitgebreidere artikel over Adrianus VI
Adrianus VI

Adriaan Floriszoon Boeyens was als paus Adrianus VI (of Hadrianus VI), de enige paus die ooit afkomstig was uit de Nederlanden en de laatste niet-Italiaanse paus tot Karol Wojtyła uit Polen ongeveer 450 jaar later paus Johannes Paulus II werd.

Levensloop

Adriaan werd geboren op 2 maart 1459 in Utrecht, als zoon van de scheepstimmerman Floris Boeyenszoon Dedel en zijn vrouw Geertruid.

Adriaan studeerde theologie en filosofie in Zwolle en Leuven. In 1490 werd hij tot priester gewijd. Het jaar daarop werd hij doctor in de theologie en nog enkele jaren later was hij rector en vervolgens kanselier van de universiteit.

Keizer Maximiliaan stelde hem in 1507 aan als opvoeder van zijn kleinzoon, de latere keizer Karel V.

In 1515 werd Adrianus bisschop in Spanje; twee jaar later werd hij kardinaal. Hij was ook regent en grootinquisiteur van Spanje.

Nadat Karel V in 1520 tot ’Rooms koning’ werd gekroond, was Adrianus in Karels afwezigheid gouverneur van Spanje.

Pontificaat

Na de dood van paus Leo X konden de kardinalen moeilijk overeenstemming vinden over de pauskeuze. Uiteindelijk stelden ze Adrianus voor. Het kwam voor Adrianus als een verrassing. Hij was de laatste paus die zijn doopnaam behield als pausnaam.

Adrianus VI had tijdens zijn pontificaat met heel wat moeilijkheden te maken. Hij werd door de Italiaanse bevolking niet altijd zo gewaardeerd en begrepen. Hij probeerde misstanden op te lossen en de schulden van zijn voorgangers te betalen, maar maakte op de bevolking de indruk van een gierige cultuurbarbaar. Hij zette zich in om de uitwerking van de protestantse reformatie door grondige kerkhervormingen tegen te houden, maar slaagde hier niet in. Door de voortdurende onenigheid tussen de Habsburgers en de Fransen leek een nieuw schisma te dreigen, iets wat men na de ervaring met Luther zeker wou vermijden. Ook de invallen van de Turkse legers vroegen om aandacht. Daarnaast droegen ook pestepidemieën ertoe bij dat de relatie tussen Adrianus en de bevolking verslechterde.

Ziekte en overlijden

Begin augustus 1523 werd Adrianus ernstig ziek. Een maand later verscheen hij voor het laatst in het openbaar. Op 14 september 1523 overleed hij. Giulio de Medici werd verkozen als opvolger en koos de naam Clemens VII.

De eerste jaren kreeg Adrianus een graf tussen de pausen Pius II en Pius III, waar de Romeinen een Latijns woordspelletje op aanbrachten: dat hier een onvrome tussen ’Piussen’ (vertaald: ’vromen’) lag.

Zijn Utrechtse vriend, bisschop Willem van Enckenvoirt, werd enkele dagen voor Adrianus’ overlijden tot kardinaal benoemd en zorgde er later voor dat Adrianus een groot grafmonument kreeg. Adrianus staat erop afgebeeld terwijl hij zijn blijkbaar vermoeide hoofd ondersteunt. Een Latijnse spreuk lijkt het verhaal van zijn pontificaat samen te vatten: ’Ach wat jammer! Hoeveel maakt het uit in wat voor tijd deugdzaamheid wordt betoond!’

Bouwwerken

Adrianus liet in Utrecht het Paushuize bouwen, omdat hij hoopte ooit terug te keren naar Utrecht, maar overleed na een jaar in Rome. Zijn woning in Leuven kreeg de naam ’Paus Adrianus VI-college’, (het ’Pauscollege’).

Zie ook

Officiële Pausenlijst van de Katholieke Kerk

Namen van de in het „Annuario Pontifico” als tegenpaus genoemde pausen staan cursief tussen haakjes.
PetrusLinusAnacletus IClemens IEvaristusAlexander ISixtus ITelesforusHyginusPius IAnicetusSoterEleutherusVictor IZefyrinusCalixtus I(Hippolytus)Urbanus IPontianusAnterusFabianusCornelius(Novatianus)Lucius IStefanus ISixtus IIDionysiusFelix IEutychianusCajusMarcellinusMarcellus IEusebiusMiltiadesSilvester IMarcusJulius ILiberius(Felix (II))Damasus I(Ursinus)SiriciusAnastasius IInnocentius IZosimusBonifatius I(Eulalius)Celestinus ISixtus IIILeo IHilariusSimpliciusFelix IIGelasius IAnastasius IISymmachus(Laurentius)HormisdasJohannes IFelix IIIBonifatius II(Dioscurus)Johannes IIAgapetus ISilveriusVigiliusPelagius IJohannes IIIBenedictus IPelagius IIGregorius ISabinianusBonifatius IIIBonifatius IVDeusdedit (Adeodatus I)Bonifatius VHonorius ISeverinusJohannes IVTheodorus IMartinus I(Eugenius I)Eugenius IVitalianusAdeodatus IIDonusAgathoLeo IIBenedictus IIJohannes VConon(Theodorus (II))(Paschalis (I))Sergius IJohannes VIJohannes VIISisinniusConstantinus IGregorius IIGregorius IIIZachariasStefanus (II)Stefanus II (III)Paulus I(Constantinus II)(Filippus)Stefanus III (IV)Hadrianus ILeo IIIStefanus IV (V)Paschalis IEugenius IIValentinusGregorius IV(Johannes (VIII))Sergius IILeo IVBenedictus III(Anastasius (III))Nicolaas IHadrianus IIJohannes VIIIMarinus IHadrianus IIIStefanus V (VI)FormosusBonifatius VIStefanus VI (VII)RomanusTheodorus IIJohannes IXBenedictus IVLeo V(Christoforus)(Sergius III)Sergius IIIAnastasius IIILandoJohannes XLeo VIStefanus VII (VIII)Johannes XILeo VIIStefanus VIII (IX)Marinus IIAgapetus IIJohannes XIILeo VIII(Benedictus V)Johannes XIIIBenedictus VI(Bonifatius VII)Benedictus VIIJohannes XIVJohannes XVGregorius V(Johannes XVI)Silvester IIJohannes XVIIJohannes XVIIISergius IVBenedictus VIII(Gregorius (VI))Johannes XIXBenedictus IXSilvester IIIBenedictus IXGregorius VIClemens IIBenedictus IXDamasus IILeo IXVictor IIStefanus IX(Benedictus X)Nicolaas IIAlexander II(Honorius II)Gregorius VII(Clemens (III))Victor IIIUrbanus IIPaschalis II(Theodoricus)(Albertus)(Silvester (IV))Gelasius II(Gregorius (VIII))Calixtus IIHonorius II(Celestinus (II))Innocentius II(Anacletus II)(Victor (IV) (Gregorius))Celestinus IILucius IIEugenius IIIAnastasius IVHadrianus IVAlexander III(Victor (IV) (Octavianus))(Paschalis (III))(Calixtus (III))(Innocentius (III))Lucius IIIUrbanus IIIGregorius VIIIClemens IIICelestinus IIIInnocentius IIIHonorius IIIGregorius IXCelestinus IVInnocentius IVAlexander IVUrbanus IVClemens IVGregorius XInnocentius VHadrianus VJohannes XXINicolaas IIIMartinus IVHonorius IVNicolaas IVCelestinus VBonifatius VIIIBenedictus XIClemens VJohannes XXII(Nicolaas (V))Benedictus XIIClemens VIInnocentius VIUrbanus VGregorius XIUrbanus VI(Clemens VII van Avignon)Bonifatius IX(Benedictus XIII van Avignon)Innocentius VIIGregorius XII(Alexander V)(Johannes (XXIII))Martinus V(Clemens VIII van Avignon)(Benedictus XIV van Avignon)Eugenius IV(Felix V)Nicolaas VCalixtus IIIPius IIPaulus IISixtus IVInnocentius VIIIAlexander VIPius IIIJulius IILeo XHadrianus VIClemens VIIPaulus IIIJulius IIIMarcellus IIPaulus IVPius IVPius VGregorius XIIISixtus VUrbanus VIIGregorius XIVInnocentius IXClemens VIIILeo XIPaulus VGregorius XVUrbanus VIIIInnocentius XAlexander VIIClemens IXClemens XInnocentius XIAlexander VIIIInnocentius XIIClemens XIInnocentius XIIIBenedictus XIIIClemens XIIBenedictus XIVClemens XIIIClemens XIVPius VIPius VIILeo XIIPius VIIIGregorius XVIPius IXLeo XIIIPius XBenedictus XVPius XIPius XIIJohannes XXIIIPaulus VIJohannes Paulus IJohannes Paulus IIBenedictus XVIFranciscus I