Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zilver (element)
Zie ook : zilver (doorverwijzing), voor andere betekenissen en toebehoren van "zilver".
Zilver oftewel Argentum is een scheikundig element met symbool Ag en atoomnummer 47, en is een zilverkleurig overgangsmetaal.
Ontdekking
Zilver wordt al voor het begin van onze jaartelling gebruikt voor versiersels en als betaalmiddel. Uit opgravingen blijkt dat al 4000-3500 v.Chr. zilver werd gescheiden van lood op eilanden in de Egeïsche Zee en Anatolië. Vaak werd zilver geassocieërd met de maan, de zee en verschillende goden. In de alchemie werd voor zilver het symbool van een halve maan gebruikt en alchemisten noemden het Luna. Van het metaal kwik werd gedacht dat het een soort zilver was. In sommige talen blijkt dat nog uit de naam die kwik heeft zoals quicksilver in het Engels of kwikzilver (= levend zilver) in wat ouder Nederlands. Veel later bleek het om twee volstrekt verschillende elementen te gaan.
De naam zilver leidt via het Oudhoogduits silabar van de germaanse wortel silubra. In het Latijn heet zilver argentum, waar zilver het symbool Ag aan dankt.
Zilver staat tegenwoordig symbool voor de tweede plaats in wedstrijden en voor 25-jarige jubilea.
Toepassingen
Tegenwoordig wordt zilver vooral als zilverhalogeniden in de fotografie gebruikt. Andere toepassingen van zilver zijn:
- De goede elektrische geleiding van zilver maakt het een zeer geschikt materiaal in elektrische en elektronische producten. In circuits wordt zilver (of zilverlegeringen) gebruikt om componenten met elkaar te verbinden. Voor langere verbindingen is zilver te duur.
- Voor spiegels van zeer hoge kwaliteit is zilver geschikt omdat het over goede licht reflecterende eigenschappen bezit. Maar meestal wordt hiervoor aluminium gebruikt omdat het veel goedkoper is.
- In sommige landen bevat muntgeld nog zilver, maar hiervoor worden steeds vaker andere metalen gebruikt. Er zijn minstens 14 talen waarin voor zilver en geld hetzelfde woord wordt gebruikt.
- De glans van zilver maakt het een gewild metaal voor sieraden. In Europa wordt zilver gebruikt voor bestek, schalen, kandelaars en dienbladen. Momenteel bestaat er zowel verzilverd als massief zilver. Meestal wordt hiervoor eerste en tweede gehalte zilver gebruikt. Eerste gehalte (925/1000) is een legering is van 92,5% zilver en 7,5% koper. In sommige Engelstalige landen wordt de term "Sterling" gebruikt.
- In de tandheelkunde wordt zilver inmiddels niet meer gebruikt omdat het weliswaar relatief makkelijk in de juiste vorm te maken is, maar toch enigszins toxische eigenschappen heeft.
- Vanwege de desinfecterende eigenschappen wordt zilver tegenwoordig ook weer gebruikt voor het zuiveren of zuiver houden van drinkwater. Speciaal voor kleine hoeveelheden water (100 liter - 100 x 100 x 10 cm) is zilver (als zilvernitraat, eenvoudiger te doseren en toe te passen dan chloor. In de geneeskunde werd colloïdaal zilver vroeger als antibioticum gebruikt, in de alternatieve geneeskunde wordt het nog steeds voor deze toepassing gebruikt.
- Als katalysator wordt zilver in de industrie gebruikt voor bijvoorbeeld de productie van formaldehyde en etheenoxide
Een zeer opmerkelijke toepassing van zilver is als zilverjodide dat fijn verneveld wordt gebruikt om mist te reduceren rondom vliegvelden.
- In het laboratorium wordt zilvernitraat veel toegepast als reagens in chloride bepalingen.
- Tot diep in de 19e eeuw waren munten van zilver en goud de belangrijkste betaalmiddelen van de mensheid.
Opmerkelijke eigenschappen
Zilver is een eenvoudig te bewerken metaal dat iets harder is dan goud en beschikt over een zilverwitte glans. Zilver heeft van alle metalen de beste elektrische geleidbaarheid. Zilver geleidt zelfs beter dan goud of koper. Goud wordt daarentegen vaker gebruikt omdat het niet corrodeert. Daarnaast geleidt zilver van alle metalen warmte het best en heeft het de hoogste optische reflectie (tenminste als het zichtbaar licht betreft; ultraviolet licht reflecteert het slecht). Zilverhalogeniden zijn gevoelig voor licht. Als zilver wordt bloot gesteld aan water of lucht, dat Ozon of Waterstofsulfide bevat, vormt zich een zwarte laag van Zilver-sulfide.
Temperaturen
- Het smeltpunt van zilver is 961,78 °C (1234,93 K) of 1763,2 °F.
- Het kookpunt van zilver is 2162 °C (2434 K) of 3924 °F.
Verschijning
In de natuur komt zilver zowel ongebonden als in combinatie met lood, zwavel, arsenicum, chloor en andere elementen voor. De belangrijkste bronnen zijn te vinden in Mexico, Canada, Peru en de Verenigde Staten.
In het verleden kon de ontdekking van zilver de start zijn van een opstoot van Zilverkoorts.
Isotopen
| Meest stabiele isotopen | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Iso | RA (%) | Halveringstijd | VV | VE (MeV) | VP |
| 107Ag | 51,839 | stabiel met 60 neutronen | |||
| 108Ag | syn | 418 j | EV | 2,027 | 108Pd |
| 109Ag | 48,161 | stabiel met 62 neutronen | |||
Van zilver komen er in de natuur twee stabiele isotopen (107Ag en 109Ag) voor in ongeveer gelijke verhouding. Daarnaast zijn er ongeveer 28 radioactieve isotopen bekend met halveringstijden variërend van enkele honderden jaren tot enkele minuten.
Chemie
Zilver staat in het periodiek systeem in de zelfde groep als koper. Net als koper heeft ook zilver de valenties 1+ en 2+, naast metallisch zilver. In tegenstelling tot koper, dat standaard als tweewaardig ion voorkomt, is het meest voorkomende zilver-ion de éénwaardige vorm. De tweewaardige vorm is alleen stabiel naast zeer sterke oxidatoren, bijvoorbeeld in zilver(II)fluoride. In de complexometrie is zilver een metaal dat twee liganden kan binden, bijvoorbeeld in AgCl2–.
In de analytische chemie wordt zilver, in de vorm van zilvernitraat toegepast in de kwalitatieve- en kwantitatieve analyse van halogeniden, met name chloride.
Toxicologie en veiligheid
Metallisch zilver is niet schadelijk maar veel zilver bevattende verbindingen zijn wel giftig en kunnen kankerverwekkend zijn. Sommige zilververbindingen kunnen de ziekte argyrie veroorzaken die permanente grijze of zwarte vlekken veroorzaakt op de huid. Hoewel dat niet schadelijk is, wordt een lijder hier niet aantrekkelijker op.
Taal
In de taal wordt zilver ook gebruikt als aanduiding voor "waardevol" en/of "duurzaam", zoals:
- een zilveren huwelijk, zie huwelijksverjaardag
- een zilveren jubileum, zie jubileum
Externe links
- PeriodiekSysteem.com over: Zilver (element)
- Lenntech over: Zilver (element)
- (en) EnvironmentalChemistry.com over: Zilver (element)
- (en) WebElements.com over: Zilver (element)
| Chemische elementen en isotopen |
|---|
|
Periodiek systeem: Standaard · Alternatief · Elektronenconfiguratie |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Silver op Wikimedia Commons.