Taalgrens in België

De taalgrens in België is de officiële, taalkundige grens tussen de Nederlandstalige gebieden in Vlaanderen en de Franstalige en Duitstalige gebieden in Wallonië. De grens valt ruwweg samen met de breedtegraad 50°43'. In het westen van België komt de grens tot aan Frankrijk, in het oosten tot aan Nederland.

Bestand:Taalgebieden in Belgie.svg

De taalgebieden van België

██ Nederlands

██ Frans

██ Duits

██ Brussel-Hoofdstad (Nederlands en Frans)

Geschiedenis

Gallia Belgica

Bestand:Via Belgica-kaart.png

Op de kaart staan langs de Via Belgica vanaf het Kanaal (links) tot aan de Rijn (rechts) met een letter aangegeven: Boulogne-sur-Mer, Therouanne (Terwaan), Arras (Atrecht), Cambrai (Kamerijk), Bavay (Bavik), Liberchies, Tongeren, Maastricht, Heerlen, Jülich (Gulik) en Keulen. Ten noorden daarvan de meer directe heirbaan Tongeren-Boulogne, die vrijwel parallel loopt aan de huidige taalgrens.

De volkeren die in het huidige België een rol zouden gaan spelen bij de latere vorming van de taalgrens manifesteerden zich vanaf het einde van de 3e eeuw toen het West-Romeinse Rijk de controle over zijn grenzen ging verliezen. Gallo-Romeinen uit de onveilig geworden Romeinse grensgebieden begonnen toen naar het zuiden uit te wijken. De lokale Romeinse legereenheden waren ten onder gegaan tijdens de slag bij Châlons en, belangrijker, zij werden gedurende twintig jaar niet vervangen. Dit maakte de weg vrij voor de vestiging van Germaans sprekende Franken in het ontvolkte gebied ten noorden van de strategisch belangrijke heirweg van Boulogne naar Keulen (zie plaatje hiernaast). Deze heirweg was geen rechte weg maar boog iets naar het zuiden af. De reden was dat zij een aantal belangrijke löss-gebieden verbond. In die tijd waren deze dichtbevolkte gebieden centra van de voedselproductie. De Franken werden in kleinere stamverbanden toegelaten als federati die zich formeel onder Romeins gezag stelden maar hun woongebieden volgens eigen recht bestuurden, te beginnen met de Salische Franken die zich op 'uitnodiging' van Julianus Apostata rond het midden van de vierde eeuw) vestigden in Toxandrië, het huidige Brabant en Vlaanderen. Na de definitieve terugtrekking rond 400 van het Romeinse gezag voegden de Salische Franken geleidelijk ook gebieden ten zuiden van deze heirweg aan hun gebied toe. Verreweg het succesvolst waren in de tweede helft van de vijfde eeuw de Frankische leiders die in het huidige Doornik hun hoofdstad hadden gevestigd. Zij legden de basis voor het Merovingische Rijk dat in het begin van de zesde eeuw nagenoeg geheel Frankrijk omvatte. In die tijd werd er zelfs tot aan de Seine Frankisch gesproken, zij het als minderheidstaal van een nieuwe feodale elite en hun dienstpersoneel.

Tegen de 9de eeuw, toen het oud-Frans uit het Latijn, onder invloed van het Frankisch, als algemene volkstaal vorm had aangenomen, verdween het Frankisch weer uit deze streken. Het laatst in een zone grenzend aan de huidige taalgrens. Daar was het Frankische bevolkingsaandeel het grootst maar niettemin zou er het nieuwe Frans ook gaan overwegen. Alleen in plaatsnamen kan men de toenmalige Frankische invloed nog ontwaren.

Belangrijk was dat de Frankische elite zich tot het Christendom had bekeerd en voor een effectief bestuur nauw samenwerkte met de Rooms-katholieke kerk en dus ook niet per se vijandig stond tegen de Romeinse cultuur. Zij had bovendien de expertise nodig van een autochtone bovenlaag die zijn vorming in het Romeinse bestuur had ontvangen en daarmee de problemen van de toenmalige samenleving rationeler en effectiever kon aanpakken dan de Germaanse adel gewend en bij machte was te doen.

Na de 10de eeuw heeft de huidige taalgrens zich vastgelegd. De tweetalige zone ten zuiden werd Frans van taal. Alleen in het uiterste zuidwesten, het hedendaagse Frans-Vlaanderen werd een groot gebied van Boulogne (Boonen) tot Duinkerke pas in de latere middeleeuwen Franstalig, en in de Westhoek tussen Duinkerke en Bailleul (Belle) bleef men Vlaams spreken tot in de 20ste eeuw. Langs de taalgrens in het huidige België zijn in de afgelopen eeuwen nog wel een klein aantal Vlaams- en Brabantssprekende dorpen op het Frans overgegaan.

Heden

Bestand:Kluisbos 48.jpg

De taalgrens tussen Oost-Vlaanderen en Henegouwen in het Kluisbos

In het huidige België wonen ten noorden van de taalgrens de Vlamingen, die Nederlands spreken, en ten zuiden van de taalgrens wonen de Walen, die Frans spreken. De Duitstalige bewoners van de Oostkantons (in het oosten van Wallonië) behoren tot de Duitstalige Gemeenschap.

In de periode 1961-1963 werd de taalgrens wettelijk en definitief vastgelegd na een lange periode van taalstrijd. Sinds 1921 was het zo dat het taalregime van een gemeente kon worden aangepast op basis van de resultaten van de tienjaarlijkse talentelling. Zodra een minderheidstaalgroep meer dan 20% (en vanaf 1932, meer dan 30%) van de bevolking uitmaakte konden taalfaciliteiten afgedwongen worden. Een gemeente kon zelfs van taalregime veranderen indien de vroegere minderheidsgroep volgens de telling een meerderheid was geworden. De resultaten van een aantal talentellingen en vooral dan deze van 1947, de laatste die werd gehouden, gaven meermaals aanleiding tot politieke heibel. Vooral aan Vlaamse zijde werd een aantal resultaten betwist, en de volgende telling die zou doorgaan in de jaren 50 kwam er niet meer nadat een aantal Vlaamse burgemeesters weigerde ze uit te voeren. De evolutie van de cijfers tussen 1930 en 1947 (de telling van 1940 ging niet door als gevolg van W.O. II), was voor sommige gemeenten dan ook bepaald opmerkelijk te noemen, zo telde het stadje Edingen in 1930 nog 51% Nederlandstaligen, en in 1947 nog slechts 11%, een verschil dat niet door migratie te verklaren is; wel is duidelijk dat de ontwikkelingen tijdens de oorlog een grote invloed hadden op de naoorlogse stemming. In de zes dorpen van de Voerstreek deed zich een vergelijkbaar fenomeen voor, waren er in 1930 nog 81,2% Nederlandstaligen dan was dit aantal in 1947 tot 42,9% geslonken. Het is duidelijk dat de ambtelijke talentelling niet de moedertaal of de meest gebruikte omgangstaal registreerde maar de taal-gezindheid. Steeds meer tweetaligen en zelfs nauwelijks Franssprekenden gaven zich uit politieke overwegingen op als Franstalig met de bedoeling het bestuur en het onderwijs in hun gemeente te verfransen. Deze Fransgezindheid was vooral groot na de beide wereldoorlogen waarin de Duitse bezetter zich pro-Vlaams had betoond en steun had gekregen van een deel van de Vlaamse Beweging.

Bij de wettelijke vastlegging van de taalgrens werd daarom meteen ook besloten dat de officiële tienjaarlijkse talentelling afgeschaft werd en dat daarmee de grens een blijvende zou zijn de niet meer ter discussie zou komen. Dat zou later alleen in de Voerstreek en in de Brusselse randgemeenten (Brusselse Rand) nog tot taalstrijd aanleiding geven.

Het bepalen van de taalgrens zelf maakte deel uit van de werkzaamheden van het zogenaamde Centrum Harmel dat bij wet opgericht werd in 1948. Binnen de politieke commissie van het centrum kregen twee leden, de Vlaming Jan Verroken en de Waal Jean Van Crombrugge, elk afzonderlijk de opdracht een kaart uit te tekenen. Beide kaarten bleken vrijwel identiek, en na enkele kleine aanpassingen werd de kaart van Van Crombrugge aangenomen door de commissie en werd ze op 10 juni 1952 eenparig goedgekeurd door de algemene vergadering van het centrum. Toch zou het wetsontwerp ter zake dat in 1961 ingediend werd door minister Arthur Gilson, belangrijke verschillen met deze kaart vertonen, zo werd Edingen door het centrum als Nederlandstalig beschouwd, met een Franstalige minderheid die in aanmerking kon komen voor faciliteiten, en was het in het wetsontwerp net andersom. Finaal zou Edingen (Frans: Enghien) Waals worden met faciliteiten voor de Nederlandstaligen. Het wetsontwerp zelf zou op zijn beurt nog gewijzigd worden tijdens de parlementaire bespreking. De uiteindelijke goedkeuring door de Kamer van volksvertegenwoordigers kwam er op 31 oktober 1962. Deze wet werd gestemd met 130 stemmen voor (waarvan 96 Vlaamse en 34 Franstalige stemmen) en 56 tegen (waarvan 54 Franstalige en 2 liberale Vlaamse stemmen). Daarbij was er een tweespalt binnen de Franstalige socialistische en christendemocratische fracties die op dat moment in de regering zaten: 22 Franstalige socialisten waren voor, 23 tegen; bij de Franstalige christendemocraten waren er 12 pro en 13 contra. De taalgrens zou wettelijk van kracht worden op 1 september 1963.

Bij het vastleggen van de taalgrens was het de bedoeling om de provincies zo veel mogelijk eentalig te maken, om tot een administratieve vereenvoudiging te komen. Als gevolg hiervan werd een aantal grenzen hertekend en werd een aantal gemeenten overgeheveld van de ene naar de andere provincie, beide grenzen vallen nu samen. Enige uitzondering hierop was destijds de provincie Brabant die doormidden gesneden werd door de taalgrens en pas op 1 januari 1995 gesplitst werd in resp. Vlaams-Brabant en Waals-Brabant. Door de taalgrenzen worden ook de vier officiële taalgebieden begrensd: het eentalige Nederlandse taalgebied (dat nu samenvalt met het Vlaams Gewest), het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad (het Brussels Hoofdstedelijk Gewest), het Franse taalgebied en het Duitse taalgebied. Deze laatste twee vormen samen het huidige Waals Gewest. Opmerkelijk is dat alle gemeenten in het Duitse taalgebied faciliteitengemeenten zijn, ook al bedraagt het aantal Franstaligen in deze regio slechts circa 10%.

Sommige gemeenten met een belangrijke anderstalige minderheid (meer dan 30% bij de laatste talentelling) werden faciliteitengemeenten. Deze dorpen en steden bieden de lokale gemeentelijke dienstverlening en de diensten van bijvoorbeeld de NMBS ook aan in de minderheidstaal. In veel faciliteitengemeenten wordt ook onderwijs in de minderheidstaal aangeboden. Voor de dienstverlening door de intermediaire en hogere overheden (provincie en Vlaamse overheid) gelden geen taalfaciliteiten.

Overgehevelde gemeenten bij vastleggen van de taalgrens in 1962

Van west naar oost:

Van West-Vlaanderen naar Henegouwen

Ploegsteert - Waasten (Warneton) - Neerwaasten (Bas-Warneton) - Houthem - Komen (Comines) - Moeskroen (Mouscron) - Lowingen (Luingne) - Herzeeuw (Herseaux) - Dottenijs (Dottignies)

Van Oost-Vlaanderen naar Henegouwen

Orroir - Amengijs (Amougies) - Rozenaken (Russeignies)

Van Henegouwen naar Oost-Vlaanderen

Everbeek

Van Henegouwen naar Brabant

Bever - Sint-Pieters-Kapelle

Van Brabant arrondissement Brussel naar Brabant arrondissement Nijvel

Bierk (Bierghes) - Sint-Renelde (Saintes)

Van Brabant arrondissement Leuven naar Brabant arrondissement Nijvel

Sluizen (l'Écluse) - Zittert-Lummen (Zétrud-Lumay) - Opheylissem - Neerheylissem

Van Luik naar Brabant

Attenhoven - Eliksem - Laar - Landen - Neerhespen - Neerlanden - Neerwinden - Overhespen - Overwinden - Rumsdorp - Waasmont - Walsbets - Walshoutem - Wange - Wezeren

Van Limburg naar Luik

Corswarem - Wouteringen (Otrange) - Rukkelingen-aan-de-Jeker (Roclenge-sur-Geer) - Bitsingen (Bassenge) - Wonck - Eben-Emael - Ternaaien (Lanaye)

Van Luik naar Limburg

Moelingen - 's-Gravenvoeren - Sint-Martens-Voeren - Sint-Pieters-Voeren - Teuven - Remersdaal

De taalgrensgemeenten bij de bepaling van de taalgrens

Onderstaande tabel geeft per gemeente gelegen aan de taalgrens een overzicht van de resultaten van de eerste (1846) en van de laatste twee talentellingen voorafgaand aan het vastleggen van de taalgrens (1930 en 1947), het voorstel van het Centrum Harmel, het wetsontwerp van minister van Binnenlandse Zaken Gilson, en de eindbeslissing goedgekeurd bij wet door het parlement. De gemeenten zijn weergegeven van west naar oost.

Nederlands/Frans

Gemeente	Telling 1846		Telling 1930		Telling 1947		Voorstel Centrum Harmel	Wetsontwerp Gilson	Eindbeslissing
	NL	FR	NL	FR	NL	FR
Nieuwkerke	1958	648	1617	600	1471	723	Nederlandstalig uitgezonderd wijk Clef de Hollande	Clef de Hollande is FR-talig gaat naar Ploegsteert
Ploegsteert			1124	3765	849	3764	Franstalig	met faciliteiten voor NL-taligen, blijft bij West-Vlaanderen	met faciliteiten voor NL-taligen, gaat naar Henegouwen
Waasten	234	5165	489	2643	436	2688
Mesen	1060	363	679	322	710	339	Nederlandstalig		met faciliteiten voor FR-taligen, blijft bij West-Vlaanderen
Neerwaasten	5	713	145	644	120	631	Franstalig	met faciliteiten voor NL-taligen, blijft bij West-Vlaanderen	met faciliteiten voor NL-taligen, gaat naar Henegouwen
Houthem	129	967	269	966	169	1045
Komen	383	3099	1490	5734	1173	6622	Franstalig, de wijk Kruiseik is NL-talig	met faciliteiten voor NL-taligen, blijft bij West-Vlaanderen, Kruiseke gaat naar Wervik	met faciliteiten voor NL-taligen, gaat naar Henegouwen, Kruiseke gaat naar Wervik
Rekkem	509	1602	2475	1324	3089	1186	Nederlandstalig, de wijk Risquons-Tout is FR-talig	Risquons-Tout gaat naar Moeskroen
Moeskroen	322	5853	10 107	21 499	8076	27 085	Franstalig, met mogelijkheid van taalfaciliteiten voor NL-taligen	met faciliteiten voor NL-taligen, blijft bij West-Vlaanderen	met faciliteiten voor NL-taligen, gaat naar Henegouwen
Luingne	60	1377	997	1633	839	2032	Franstalig, gebied ten noorden van de Spierebeek is NL-talig
Herzeeuw	82	2024	1699	4414	1214	5555	Franstalig
Dottenijs	367	3628	1066	4219	714	5030	Franstalig, gebied ten noorden van de Spierebeek is NL-talig
Spiere	114	995	412	503	304	567	Franstalig		Nederlandstalig met faciliteiten voor FR-taligen, blijft bij West-Vlaanderen
Helkijn	926	152	552	618	459	498	Nederlandstalig	blijft bij West-Vlaanderen
Orroir	93	643	134	508	71	628	Franstalig	gaat van Oost-Vlaanderen naar Henegouwen
Amougies	19	836	191	728	98	891
Rozenaken	200	687	203	409	86	520
Ronse	9364	2831	17 830	5639	17 262	7952	Nederlandstalig, met mogelijkheid van taalfaciliteiten voor FR-taligen, de wijk Deurne is FR-talig	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, Deurne gaat naar Elzele	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, Deurne blijft bij Ronse
Elzele	576	5030	398	4491	450	3806		Franstalig, de gehuchten Broeken, Koekomere en La Haute zijn NL-talig en gaan naar Ronse
Vloesberg	235	4905	242	3198	241	3116	Franstalig, de gehuchten d'Hutte en d'Hoppe zijn NL-talig	d'Hutte en d'Hoppe gaan naar Opbrakel en Schorisse in Oost-Vlaanderen	met faciliteiten voor NL-taligen, d'Hutte gaat naar Opbrakel, d'Hoppe blijft bij Vloesberg
Everbeek	3751	98	1995	311	1763	284	Nederlandstalig	gaat van Henegouwen naar Oost-Vlaanderen
Twee-Akren	724	2965	895	3176	710	3247	Franstalig, de gehuchten Akrenbos, Donkerstraat en Haie-de-Viane zijn NL-talig	Akrenbos, Donkerstraat en Haie-de-Viane gaan naar Overboelare, Moerbeke en Viane in Oost-Vlaanderen	Akrenbos gaat naar Bever, Donkerstraat en Haie-de-Viane gaan naar Viane
Bever	3153	272	1520	616	662	981	Nederlandstalig, de wijk Groenstraat-Warresaert is FR-talig	Bever gaat naar provincie Brabant, Groenstraat-Warresaert gaat naar Zullik provincie Henegouwen	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, Bever gaat naar provincie Brabant, Groenstraat-Warresaert gaat naar Zullik provincie Henegouwen
Sint-Pieters-Kapelle	2203	44	1329	65	1080	170	Nederlandstalig	gaat naar provincie Brabant
Mark	1122	1141	711	719	117	1151	Nederlandstalig, het gehucht Labliau is FR-talig	Nederlandstalig, gaat naar de provincie Brabant, gehuchten Labliau (Abele), Hembecq (Hembeek) gaan naar Zullik, Opzullik, Hove en Graty provincie Henegouwen		Franstalig met taalfaciliteiten voor NL-taligen, blijft volledig bij Henegouwen
Edingen	2796	1118	2335	2092	481	3491	Nederlandstalig, met mogelijkheid van taalfaciliteiten voor FR-taligen	Franstalig met taalfaciliteiten voor NL-taligen, blijft bij Henegouwen
Lettelingen	511	1395	887	1607	387	2199	Franstalig, de wijk Kokejane is NL-talig	Kokejane gaat naar Herne provincie Brabant
Bierk	5	1026	310	732	129	822	Franstalig	gaat van arrondissement Brussel (provincie Brabant) naar arrondissement Nijvel (provincie Brabant)
Sint-Renelde	335	1626	812	2017	355	2277	Franstalig, het gehucht Herbeek is NL-talig	gaat van arrondissement Brussel naar arrondissement Nijvel, Herbeek gaat naar Lembeek arr. Brussel	gaat volledig van arrondissement Brussel naar arrondissement Nijvel
Eigenbrakel	54	4952	293	10 119	590	11 079	Franstalig, het gehucht ’t Walinneke (Curé-la-Flûte) is NL-talig	’t Walinneke gaat naar Sint-Genesius-Rode arrondissement Halle	Eigenbrakel blijft volledig in het arrondissement Nijvel
Sint-Genesius-Rode	2643	168	5578	1085	5588	2058	Nederlandstalig, de wijken Chenois en l'Hermite zijn FR-talig	Chenois en l'Hermite gaan naar Eigenbrakel en Waterloo in het arrondissement Nijvel	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, wijk Kwaadrode (deel van Chenois en l'Hermite die zelf reeds bij Eigenbrakel en Waterloo waren) gaat naar Eigenbrakel
Terhulpen	146	1497	343	3421	554	3392	Franstalig, het noordelijk deel is NL-talig	de gehuchten 't Rot en Bakenbos gaan naar Hoeilaart of Overijse arrondissement Brussel	't Rot en Nieuw-Bakenbos gaan naar Hoeilaart
Overijse	4904	0	7200	768	7874	1251	Nederlandstalig, de wijk La Corniche is FR-talig	La Corniche gaat naar Terhulpen arrondissement Nijvel
Waver	26	5728	132	7893	214	7651	Franstalig, het noordelijk deel is NL-talig	een deel ten noorden gaat naar Ottenburg arrondissement Leuven	Waver blijft volledig in het arrondissement Nijvel
Sluizen	83	406	136	271	67	268	Franstalig	gaat van arrondissement Leuven naar arrondissement Nijvel
Zittert-Lummen	483	1010	49	750	50	642		Franstalig, gaat van arrondissement Leuven naar Nijvel, het gehucht Elst gaat naar Hoegaarden
Opheylissem	25	757	27	720	11	683		Franstalig, gaat van arrondissement Leuven naar arrondissement Nijvel
Neerheylissem	94	1237	1	1884	78	1787
Montenaken	1023	9	1434	45	1420	47	Nederlandstalig, de wijk La Bosquée (Bosschelle Hoeve) is FR-talig	La Bosquée gaat naar Cras-Avernas provincie Luik
Roost-Krenwijk	331	227	149	622	78	587	Franstalig	blijft in de provincie Luik
Corswarem	50	418	87	816	154	814		Franstalig, gaat naar provincie Luik, de wijk Hasselbroek is NL-talig en gaat naar Jeuk provincie Limburg
Wouteringen	0	370	54	346	25	336	Franstalig	Franstalig, gaat naar provincie Luik
Herstappe	126	9	63	51	73	55	Nederlandstalig	blijft in provincie Limburg	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, blijft bij Limburg
Rutten	953	74	960	36			Nederlandstalig, het gehucht Al Savate is FR-talig	Al Savate gaat naar Elch provincie Luik
Elch	5	1031	17	1325	39	1290	Franstalig	een strook in het noorden gaat naar Diets-Heur provincie Limburg	een strook in het noorden gaat naar Rutten provincie Limburg
Sluizen	374	91	527	137	573	133	Nederlandstalig, het gehucht Vinâve is FR-talig	Vinâve gaat naar Glaaien provincie Luik
Glaaien
Boirs
Rukkelingen-aan-de-Jeker
Bitsingen
Wonck
Eben-Emael
Ternaaien	106	789	150	802	221	732	Franstalig, het gehucht Klein-Ternaaien is NL-talig	gaat volledig naar provincie Luik
Moelingen	317	219	469	177	182	487	Nederlandstalig, speciaal taalregime na overleg met gemeentebestuur	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, blijft in provincie Luik arrondissement Verviers	met taalfaciliteiten voor FR-taligen, gaat naar provincie Limburg
's-Gravenvoeren	1320	79	922	307	521	672
Sint-Martens-Voeren	1120	42	805	88	480	348
Sint-Pieters-Voeren	467	19	249	38	163	164
Teuven	512	28	538	54	283	324
Remersdaal			316	102	92	294
Aubel	1811	1376	254	2588	133	2781
Clermont	78	1933	207	1391	27

Nederlands/Frans/Duits

Gemeente	Talentelling 1846			Talentelling 1930			Talentelling 1947			Voorstel Centrum Harmel	Wetsontwerp Gilson	Eindbeslissing
	NL	FR	D	NL	FR	D	NL	FR	D
Sippenaeken	194	54	152	59	139	110	42	228	9			Franstalig met slapende faciliteiten voor NL- en D-taligen, blijft bij Luik.
Gemmenich	1138	17	34	81	430	2016	292	1428	543
Homburg	1499	139	35	74	1028	247	139	1202	132
Montzen	4	24	933	117	2206	480	109	1933	210
Moresnet	409	69	48	22	300	939	69	996	179
Hendrik-Kapelle	198	1161	6	33	887	561	64	1266	134
Welkenraedt	7	140	328	155	3352	1323	167	3962	505
Baelen	1154	1018	48	34	1391	363	39	1541	158
Membach	0	84	667	3	178	693	8	716	172

Duits/Frans (prov. Luik)

Gemeente	Telling 1930		Telling 1947		Voorstel Centrum Harmel	Wetsontwerp Gilson	Eindbeslissing
	D	FR	D	FR
Kelmis							Duitstalig met faciliteiten voor FR-taligen
Neu-Moresnet
Hergenrath
Lontzen
Walhorn
Raeren
Hauset
Eynatten
Eupen
Kettenis
Malmedy							Franstalig met faciliteiten voor D-taligen
Bellevaux-Ligneuville
Bévercé
Weismes
Faymonville
Robertville
Bütgenbach							Duitstalig met faciliteiten voor FR-taligen
Elsenborn
Büllingen
Manderfeld
Rocherath
Amel
Meyerode
Heppenbach
Sankt Vith
Recht
Schönberg
Lommersweiler
Crombach
Reuland
Thommen

Frans/Duits (prov. Luxemburg)

Gemeente	Telling 1846		Telling 1930		Telling 1947		Voorstel Centrum Harmel	Wetsontwerp Gilson	Eindbeslissing
	FR	D	FR	D	FR	D
Beho
Tintange
Martelange
Nothomb
Attert
Nobressart
Hachy
Tontelange
Thiaumont
Heinsch
Bonnert
Guirsch
Aarlen
Autelbas
Toernich
Wolkrange
Hondelange
Sélange
Messancy
Habergy
Aix-sur-Cloie
Aubange
Athus
Guerlange

Voerstreek

Op sommige plaatsen gaf het wettelijk vastleggen van de taalgrens problemen. De zes dorpen van de Voerstreek ten zuiden van het Nederlandse Zuid-Limburg, die vroeger bij de provincie Luik hoorden, werden na de vaststelling van de taalgrens ingedeeld bij het Nederlandstalige Belgisch-Limburg. Ondanks de voor hen voorziene taalfaciliteiten leidde dit tot groot ongenoegen van de Franstalige inwoners, die de politieke partij Retour à Liège oprichtten. Als tegenhanger bundelden de Nederlandstaligen zich in Voerbelangen. Behalve politieke partijen werd ook een militante groepering opgericht: de Franstaligen richtten de Action Fouronnaise (AF) op, de Nederlandstalige Voerenaren, verenigd in de harde Vlaamse Voerkern konden rekenen op de steun van het Vlaamse Taal Aktie Komitee (TAK). De periode 1979-1981 was zeer grimmig, met veel kleine vernielingen en knokpartijen en een paar schietincidenten. Na de fusie van de zes gemeenten in 1977 bereikte het conflict in de jaren 80 een nationale dimensie door de benoeming van de omstreden Franstalige José Happart tot burgemeester. Sinds 2001 is de Nederlandstalige Huub Broers burgemeester en blijven de acties beperkt tot het wegschilderen van Franstalige of Nederlandstalige benamingen op de tweetalige bewegwijzering en plaatsnaamborden.

Literatuur

• Luc Van Durme, "De vroege Germaans-Romaanse taalgrens in België en Noord-Frankrijk", in: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie & Dialectologie, vol. 57, 1983, p. 189-247
• D. Lamarcq en M. Rogge, De taalgrens: van de oude tot de nieuwe Belgen, Leuven, 1996
• Catharina Peersman, Gijsbert Rutten en Rik Vosters (eds.), Past, Present and Future of a Language Border. Germanic-Romance Encounters in the Low Countries, 2015, ISBN 1614514151

Zie ook

• Belgische plaatsen in twee talen
• Nederlands taalgebied
• Staatshervorming
• Taalwetgeving in België
• Talentelling
• Verfransing van Brussel
• Voeren
• Voerstreek (geografie en geschiedenis)
• Brünig-Napf-Reusslinie, een soortgelijke culturele grens tussen Frans- en Duitstalig Zwitserland
• Grote rivieren van Nederland
• Mezzogiorno

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties