Sjofar

De sjofar (Hebreeuws: שׁוֹפָר) is de rituele Israëlische hoorn, een van de oudste nog bestaande blaasinstrumenten. Hij wordt regelmatig vernoemd in de Bijbel, van Exodus tot Zacharia, en ook doorheen de Talmoed en latere Hebreeuwse literatuur. Het luide geschal van een sjofar, dat voortkwam uit de dikke wolk op de berg Sinaï, liet het hele kamp beven. (Exodus 19:16, Exodus 20:18) Terwijl andere instrumenten telkens volgens de meest geavanceerde methoden werden geproduceerd, behield de sjofar zijn prehistorische eenvoud.

Het woord is dikwijls vertaald als ’trompet’ of ’bazuin’ of als ’ramshoorn’. De standaard-sjofar is een ramshoorn, maar volgens de joodse traditie kunnen hoorns van alle ritueel reine dieren worden gebruikt, behalve van runderen. Zo zijn er ook speciale sjofars zoals koedoehoorns in omloop.

De eerste dag van de maand tisjri is een gedenkdag waarop op de sjofar wordt geblazen. Ook op Jom Kipoer, het feest van de verzoening dat op de tiende dag van de maand tisjri wordt gevierd, wordt op de sjofar geblazen, zoals ingesteld in Tenach (Leviticus 25).

De manieren waarop op de sjofar geblazen wordt, hebben verschillende namen:

Naam	beschrijving	Jemenitische sjofar uit koedoehoorn (Foto: Olve Utne)
Teki‘a	een lange stoot
Sjevarim	drie korte stoten
Teroe‘a	negen tot twaalf heel korte stoten
Teki‘a gedola	hele lange stoot (tot men geen adem meer heeft)

De volgorde van geblazen signalen op Jom Kipoer is traditioneel vastgelegd als volgt: teki‘a, dan sjevarim, vervolgens teroe‘a en tot slot weer teki‘a. De slotdienst van Jom Kipoer (ne'iela) wordt afgesloten met een lange teki‘a.