Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lijst van uitdrukkingen en gezegden V-Z
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
|
|
valreep
- Dat was op de valreep
- Dat is maar net gelukt.
varken
- Dat slaat als een tang op een varken.
- Dat slaat nergens op.
- Dat varkentje zullen we even wassen.
- Deze opdracht zullen we even uitvoeren.
verdonkeremanen
- Iets verdonkeremanen
- Stelen
vermoorde onschuld
- De vermoorde onschuld spelen
- Net doen alsof je van niets weet
vijgenblad
- Zich met vijgenbladen dekken / Vijgenbladen zoeken
- Nietige uitvluchten zoeken
villen
- Het is op een oor na gevild.
- Het is bijna klaar. Het is bijna achter de rug.
- Iemand villen
- Iemand te veel laten betalen
- Iemand afpersen
- Iemand wel kunnen villen
- Erg kwaad zijn op iemand
- Een erge hekel hebben aan iemand
- Schreeuwen of men levend gevild wordt
- Heel hard schreeuwen
vinger
- Op de vingers kijken
- (Op een vervelende manier) scherp toezien hoe iemand iets doet, zodat elke fout direct opgemerkt wordt.
- Een vinger in de pap hebben
- Invloed/zeggenschap hebben
- Op de vingers tikken
- Berispen
- Door de vingers zien
- Geen sanctie toepassen (op een overtreding van een regel).
- Iets in de vingers hebben
- Ergens ervaring en deskundigheid over hebben opgebouwd, waardoor men met grote kwaliteit en zonder fouten te maken, zich hiermee bezig kan houden.
- Zich in de vingers snijden
- Zichzelf (onbedoeld) benadelen.
- Om de vinger winden
- Grote invloed op iemand hebben.
- Het klopt als een zwerende vinger
- Het past goed; het is logisch; het is volkomen juist; er is niets tegen in te brengen. (Equivalent aan: het sluit als een bus.)
viool
- Eerste viool willen spelen
- De meest prominente taak willen vervullen, bijvoorbeeld als leider of woordvoerder van de groep.
- Iets voor de kat zijn viool doen
- Iets voor niets doen.
- De violen stemmen
- Met elkaar onderhandelen, naar compromissen zoeken
vis
- Boter bij de vis.
- Bij een aankoop moeten geld en goederen tegelijk overgestoken worden.
- Zich als een vis in het water voelen.
- Zich helemaal op zijn plaats voelen.
- Een visje uitgooien.
- Proberen of ergens belangstelling voor bestaat.
- Het is vlees noch vis
- Onduidelijk wat iets is; het een of het ander.
vlag
- Met vlag en wimpel (slagen)
- Met een uitmuntende prestatie
- Als een vlag op een modderschuit
- Dat is veel te mooi voor die situatie.
- De vlag uitsteken
- Ergens erg blij mee zijn.
vlees
- Het is vlees noch vis
- Het is niet bruikbaar, omdat het niet duidelijk is.
- Weten wat voor vlees je in de kuip hebt
- Weten wat er gaande is. Weten met wat soort medemens je te doen hebt.
vleet
- (Haring) bij de vleet
- In overvloed. (Een 'vleet' is een groot net dat door de haringloggers werd/wordt gebruikt.)
vlieg
- Elkaar vliegen afvangen
- Op onbeduidende details elkaar beconcurreren dan wel duidelijk willen laten uitkomen dat men zelf gelijk heeft en de ander niet.
- Geen vlieg kwaad doen
- Uitsluitend goede bedoelingen hebben, niemand tot last zijn
- Twee vliegen in één klap slaan
- Met een enkele handeling, twee keer een winst behalen
voet
- Voet bij stuk houden
- Niet toegeven
- Ten voeten uit
- Letterlijk: de volledige gestalte is afgebeeld; figuurlijk: een getrouwe persoonsbeschrijving.
- Een wit voetje halen
- Een goede indruk maken bij de leider(s).
- Op te grote voet leven
- Een te ruim uitgavenpatroon hebben.
- Zich in de eigen voet schieten
- Zichzelf benadelen.
- Reageren met de voeten
- Door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is.
- Aan iemands voeten liggen
- Iemand vereren, een absolute fan van iemand zijn.
- Met voeten treden.
- Onbehouwen te werk gaan.
- Met iemand zijn voeten spelen.
- Iemand voor de gek houden.
vogel
- De hoofdvogel schieten.
- Een hoofdprijs winnen, maar vaak ironisch bedoeld. Letterlijk: de hoofdvogel is de hoofdprijs bij het vogelschieten.
- Een pechvogel
- Iemand die steeds tegenslag heeft
- Een vogel voor de kat
- Een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden
voordeel
- Iemand het voordeel van de twijfel gunnen.
- Een onzekere factor voor hem zo gunstig mogelijk laten meetellen.
vuiltje
- Er is geen vuiltje aan de lucht
- Optimale omstandigheden.
vuist
- Op de vuist gaan.
- Knokken.
- Voor de vuist weg.
- Onvoorbereid.
- In zijn vuistje lachen.
- Op ietwat stiekeme wijze ergens voordeel van hebben
- Een vuist maken.
- Krachtig opstellen.
vuur
- Olie op het vuur gooien
- De strijd verder doen escaleren.
- Met vuur spelen
- Een riskante zaak
- In vuur en vlam staan
- Erg enthousiast.
- Als een lopend vuurtje
- Zich snel verspreidend (van een bericht of nieuwtje).
- De kastanjes uit het vuur halen
- Riskante of onaangename dingen moeten doen om problemen voor een ander op lossen.
- Daar durft hij zijn hand voor in het vuur te steken.
- Ergens heilig van overtuigd zijn.
- Het vuur uit de sloffen lopen.
- Een uiterste inspanning leveren door hard te lopen.
waard
- Buiten de waard rekenen.
- Geen rekening houden met een belangrijke factor.
wacht
- Iemand de wacht aanzeggen.
- Iemand waarschuwen dat er op hem/haar gelet zal worden of hij/zij onaanvaardbare dingen doet.
waarheid
- Waarheid met de slag om de arm.
- Een waarheid die vele facetten kent.
wagen (transport)
- Het paard achter de wagen spannen.
- Iets doen waardoor men zichzelf tegenwerkt.
wak
- Een wak slaan.
- Vindingrijk zijn.
wal
- Dat raakt kant noch wal
- Dat is geen zinnig argument.
- Dat slaat kant noch wal
- Dat is geen zinnig argument.
- Van de wal in de sloot (helpen)
- De situatie verergeren in plaats van verbeteren.
- Dan moet de wal het schip maar keren
- Als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost.
- Van twee walletjes eten
- Overal zijn voordeel mee doen (negatief).
- Aan lager wal geraken
- Fortuin verliezen; arm en berooid worden.
- Tussen de wal en het schip geraken.
- In de knel komen.
wanten
- Van wanten weten
- Goed kunnen aanpakken (bijvoorbeeld: "Als hij het oppakt, komt het wel goed, want dat is iemand die van wanten weet").
warm
- Er warmpjes bijzitten
- Over ruime financiële middelen beschikken
was
- De vuile was buiten hangen
- Over onaangename zaken spreken met buitenstaanders.
- Goed in de slappe was zitten.
- Rijk zijn.
water
- Het water loopt hem in de mond
- Hij heeft er heel veel trek in.
- Het warm water (her)uitvinden
- Iets wat reeds lang bekend is, presenteren alsof het een originele innovatie is. (Niet verwarren met "het wiel opnieuw uitvinden")
- In troebel water vissen
- Uit verwarring of onenigheid persoonlijk voordeel proberen te halen.
- In het water vallen
- Falen (een opzet, een voornemen, een plan), mislukken, niet doorgaan.
- Boven water komen / boven water halen
- Tevoorschijn komen / tevoorschijn halen, verschijnen, opduiken.
- Water bij de wijn doen.
- Compromissen zien te sluiten.
weg
- Aan de weg timmeren.
- Veel activiteiten ontplooien en daarmee naar buiten treden om verandering en vernieuwing te bewerkstelligen.
- Naar de bekende weg vragen.
- Overbodig handelen.
- De weg kwijt zijn.
- Zich onhandig opstellen, onverstandige keuzes maken.
- Zo oud als de weg naar Rome. of: Zo oud als de weg naar Kralingen.
- Heel oud.
- Alle wegen leiden naar Rome. of: Vele wegen leiden naar Rome.
- Er zijn meerdere methoden om iets te bereiken.
- De Romeinen waren pioniers op het gebied van de wegenbouw. Vanuit hun hoofdstad Rome werden vele wegen aangelegd om met hun legioenen alle uithoeken van het rijk te kunnen bereiken, bijvoorbeeld de Via Appia. Vandaar dat de meeste wegen inderdaad van en naar Rome liepen.
wet
- Zich de wet niet voor laten schrijven
- geen bevelen accepteren van een ander
- Haar wil is wet
- Als wat zij wil niet gebeurt, dan ontstaan er grote conflicten.
- Boven de wet staan
- niet gebonden zijn aan de wet
wiel
- Het wiel opnieuw uitvinden
- Dubbel werk doen.
wijn
- Water bij de wijn doen.
- Compromissen zien te sluiten.
- Oude wijn in nieuwe zakken
- De zaken zijn anders gepresenteerd, maar niet wezenlijk veranderd. (naar Mattheus 9 vers 17)
wil
- Voor elk wat wils
- Er zit voor iedereen wel wat bij.
- (afkomstig van Roemer Visscher, oorspronkelijk was het Elck wat wils)
- Waar een wil is, is een weg.
- Als je het wil is alles mogelijk.
wilg
wind
- De wind in de zeilen hebben
- Veel succes boeken.
- Het gaat hem/haar voor de wind.
- Hij/zij heeft geluk.
- De wind mee hebben.
- De omstandigheden zijn in haar/zijn voordeel.
- De wind van voren krijgen.
- Een stevig standje in ontvangst nemen.
- Haagse wind.
- Bluf.
winst
- Tel uit je winst
- Kijken waar je het meeste voordeel bij hebt.
woordenboek
- Dat staat niet in zijn woordenboek.
- Dat kent hij niet, daar doet hij niet aan mee, heeft hij nog nooit van gehoord.
worst
- Het zal mij een worst wezen.
- Het maakt voor mij geen enkel verschil.
- Iemand een worst voorhouden.
- Iemand een voordeeltje in het vooruitzicht stellen, teneinde hem te bewegen ergens mee akkoord te gaan.
- Of je worst lust!
- Antwoord als iemand "Wat?!" zegt.
zak
- De zak krijgen.
- Ontslagen worden.
- In zak en as zitten.
- Terneergeslagen zijn. (oorspronkelijk: Joodse rouw)
zee
- Water naar zee dragen.
- Overbodig werk doen.
- Met iemand in zee gaan.
- Met iemand een samenwerking beginnen.
- Geen zee te hoog.
- Niets is onmogelijk.
zeep
- Om zeep brengen/helpen/zijn.
- doden/mislukken (herkomst: expedities die zeep gingen halen kwamen vaak niet terug vanwege piraterij. Toen ze niet terugkwamen en mensen zich afvroegen waar ze bleven vertelde men: "ze zijn om zeep")
- Een zeperd halen.
- Afgaan.
zeggen
- Zeggen wat je doet en doen wat je zegt.
- Pro-actief communiceren en je houden aan toezeggingen
- zeg nou zelf.
- Dat vindt jij zelf toch ook zo!
ziek
- Ziek of ziekenhuis?
- Eind aan discussie maken
zeil
- De wind in de zeilen hebben
- Goede voortgang boeken
- Alle zeilen bijzetten.
- Alles op alles zetten
- Bakzeil halen
- Aan een ander toegeven
- Onder zeil gaan
- Gaan slapen
- De wind uit de zeilen nemen
- Iemand dwars zitten
- Een oogje in het zeil houden
- Ergens goed op letten
- Ergens verzeild raken
- Ergens onbedoeld terechtkomen.
- Er is geen land met hem te bezeilen.
- Hij gedraagt zich zo, dat er niet met hem gewerkt kan worden. Hij laat zich niet corrigeren.
zoden
- Zoden aan de dijk zetten.
- Daadwerkelijk hulp verschaffen.
- Onder de [groene] zoden stoppen.
- Iemand begraven.
zon
- Het zonnetje in huis.
- Iemand die zorgt voor een goede, opgeruimde sfeer
zondag
- Een zondagskind
- Iemand die steeds geluk heeft.
zout
- Het zout in de pap niet waard zijn.
- Niets presteren.
- Iets met een korreltje zout nemen.
- Iets niet helemaal voor waarheid aannemen.
- Op iedere slak zout leggen
- overal opmerkingen op maken
- Het zout in de pap verdienen.
- Het zout in de pap verdienen.
- Iemand de ongezouten waarheid vertellen.
- Iemand kordaat vertellen wat je over hem denkt.
- Zout in de wond strooien.
- Iemands leed verergeren.
- Als je zout weggooit is het zout verloren gegaan.
- Dat als je iets weg doet,kan je niet meer terug kan krijgen.
zwaaien
- Dan zwaait er wat
- Dan dreigen zware repercussies
zwaar
- Zwaar op de hand zijn
- Zeer ernstig/zwaarmoedig van karakter zijn
zwart
- Het zwart op wit hebben
- In geschreven of gedrukte vorm. Gedocumenteerd.
- Op zwart zaad zitten
- Geen geld meer hebben
- Het zwarte schaap van de familie.
- Het verstoten familielid.
- Een zwarte kat krabt niet.
- Je moet je niet laten leiden door je angsten.
zwartepiet
- Iemand de zwartepiet toespelen
- Iemand verantwoordelijk maken voor een onaanlokkelijke taak. (Afgeleid van het kaartspel zwartepieten, waarin één kaart de "zwartepiet" is. Degene die de zwartepiet krijgt toegespeeld is in het nadeel).
zwijgen
- Zwijgen als het graf
- Geen enkele informatie geven
- Spreken is zilver, zwijgen is goud
- het is beter niets te zeggen dan te veel
zwijnen
- Parels voor de zwijnen gooien
- Je moet geen goede raad geven als de ander het niet wil horen