Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Spreekwoord
Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak die een waarheid of wijsheid bevat. In tegenstelling tot een gezegde, dat naar het onderwerp wordt vervoegd, wordt in een spreekwoord steeds dezelfde tekst gebruikt. Vaak bestaat een spreekwoord uit twee delen, waarbij het eerste deel een oorzaak of voorwaarde beschrijft en het tweede deel een gevolg of conclusie. Spreekwoorden behoren tot de volkstaal. Om die reden zijn veel Nederlandse spreekwoorden ontleend aan de scheepvaart. Volkstaal is dynamisch, om die reden kunnen oude spreekwoorden gemakkelijk verdwijnen en nieuwe ontstaan.
Bedenk bij het aanhoren van een spreekwoord altijd: "Al is een spreekwoord nog zo raar, als het rijmt dan is het waar."
Er bestaan verschillende spreekwoordenboeken, waarin ze verzameld zijn en verklaard worden. Al in 1480 werd er in Nederland een bundel spreekwoorden uitgegeven met de titel Proverbia communia (algemene spreekwoorden). Bij elk spreekwoord was de Latijnse versie gevoegd ten behoeve van het leren van Latijn. De eerste druk van Erasmus "Adagia", waarin hij Latijnse en Griekse spreekwoorden van uitleg voorzag, dateert van 1500.
Voorbeelden:
- Een spreekwoord is een waar woord.
- Spreken is zilver, zwijgen is goud.
- Spreek wat waar is, drink wat klaar is, eet wat gaar is.
- Het moet een spreker zijn, die de zwijger overtreft.
Een bijzonder vorm zijn de apologische spreekwoorden.
Trivia
Een vreemde taal echt kennen, is zijn spreekwoorden kennen. Omdat spreekwoorden meestal niet letterlijk kunnen vertaald worden, vormen zij de toetssteen van een goede vertaling. Het al te letterlijk vertalen van spreekwoorden kan leiden tot lachwekkende situaties. Bijvoorbeeld:
- als men al doende leert men letterlijk zou vertalen in het Frans en faisant on apprend, verraadt men dat men En forgeant on devient forgeron niet kent (letterlijk: al smedend wordt men smid).
Zie ook
- Staande uitdrukking
- Gezegde
- Lijst van Nederlandse spreekwoorden
- Lijst van uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel
- Idioom
- Collocatie
- Fraseologie
Externe links
- DBNL, Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden, F.A. Stoett W.J. Thieme & Cie, Zutphen 1923-1925 (vierde druk).
- Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1901)
- Oude spreekwoorden aan de hand van een schilderij van Pieter Brueghel
- Spreekwoorden opzoeken in de database van vonscheven.net
- Spreekwoorden opzoeken in de database van spreekwoord.net
- Spreekwoorden opzoeken in de database van spreekwoord.nl
- Spreekwoorden.nl is een database met bijna 7000 spreekwoorden en gezegden
- Overzicht van nautische spreekwoorden en gezegden
|
|
|