Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Homoseksualiteit

Uit Wikisage
(Doorverwezen vanaf Homofiel)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Homoseksualiteit is een seksuele voorkeur die wordt gekenmerkt door een romantisch of seksueel verlangen naar mensen van dezelfde sekse (ὅμοιος (homoios) is Grieks voor gelijk). Mensen met deze seksuele voorkeur worden homoseksueel genoemd (zowel bijvoeglijk als zelfstandig naamwoord). Een vrouw met romantische of seksuele voorkeur voor andere vrouwen wordt ook wel lesbisch genoemd. De term homoseksualiteit wordt ook gebruikt voor seksuele gedragingen tussen mensen van dezelfde sekse. Voor het verlangen van man of vrouw naar een geslachtsgenoot, maar niet speciaal een seksuele gedraging, werd vroeger vaak de term homofilie gebruikt. Iemand die sociale contacten met mensen van het zelfde geslacht verkiest noemt men homosociaal.

Het woord werd bedacht door de Hongaarse journalist Karl Maria Kertbeny, en voor het eerst door hem gebruikt in 1869. Homofiel is van Nederlandse oorsprong, het werd in 1949 geïntroduceerd door Jaap van Leeuwen.

Algemeen

Seksuele voorkeur voor de andere sekse wordt sinds het begin van de twintigste eeuw heteroseksualiteit genoemd. Aantrekking tot beide seksen (in meerdere of mindere mate) heet biseksualiteit. In Vlaanderen, maar ook wel in Nederland is sinds midden jaren '90 het assemblagewoord 'holebi' (homo, lesbisch of bi) in opmars, ook in samenstellingen: holebiseksueel, holebiseksualiteit.

Mensen met een min of meer sterke homoseksuele voorkeur en activiteiten vormen een minderheid van de totale populatie. In de afgelopen eeuw is de grootte van deze minderheid geschat op waarden uiteenlopend van 1% en 37% van de bevolking, maar doordat het onderwerp nog steeds moeilijk ligt in de samenleving, is het vrijwel onmogelijk om onomstreden waarden te vinden. In doorsnee lijken de onderzoekingen in zowel de Verenigde Staten als Europa aan te geven dat 10 % of meer van de mensen ooit een homoseksueel contact heeft gehad, en dat 2-5 % van de mensen daar een sterke voorkeur voor heeft. Nederlands onderzoek in de jaren zestig gaf een resultaat van 5 % overwegend homoseksuele respondenten. In België en Nederland wordt gezegd dat één op tien inwoners in mindere of meerdere mate homoseksueel is.

Homoseksuele gevoelens

Sommige mensen die over het algemeen heteroseksueel zijn, kunnen bij gelegenheid gevoelens voor mensen van de eigen sekse hebben. Andersom is het ook zo dat veel mensen die zichzelf als homoseksueel zien of de voorkeur geven aan homoseksuele contacten, ook heteroseksuele contacten of zelfs langdurige heteroseksuele relaties hebben gehad. Veel homoseksuelen komen pas na een langjarig huwelijk 'uit de kast'. Traditioneel was het onderhouden van een heteroseksuele relatie voor homoseksuelen een methode om de werkelijke seksuele geaardheid voor de maatschappij te verbergen. In veel landen (bijvoorbeeld China en Egypte) werd en wordt seksuele activiteit met de eigen sekse oogluikend getolereerd als de persoon in kwestie wel trouwt en kinderen krijgt. Hij of zij geldt dan officieel nog steeds als hetero. Het is mogelijk dat dit met het toenemen van de acceptatie van homoseksualiteit in de maatschappij minder vaak zal voorkomen.

Homoseksueel gedrag

Anderzijds komt het voor dat personen met een heteroseksuele aanleg die geen toegang tot personen van de andere sekse hebben, om hun seksuele instincten te kunnen "uitleven" homoseksuele handelingen aangaan. Dit komt bijvoorbeeld voor in gevangenissen. Het wordt ook wel "noodhomoseksualiteit" genoemd.

Seksuele activiteit met een persoon van dezelfde sekse op zich wordt niet altijd homoseksualiteit genoemd; het wordt gezien als "homoseksueel gedrag". Niet iedereen die homoseksueel gedrag vertoont, ziet zichzelf als een homoseksueel of zelfs als biseksueel. Sommige mensen hebben frequent homoseksueel contact en omschrijven zichzelf toch als heteroseksueel. Het is daarom belangrijk onderscheid te maken tussen homoseksueel gedrag, homoseksuele aantrekking, en homoseksuele identiteit; deze hoeven niet altijd gezamenlijk voor te komen. Homoseksualiteit is vandaag de dag aanvaardbaarder geworden.

Zie ook : homoseksualiteit en overdrijven.
Zie ook : homoseksualiteit en jezelf zijn.

Ontstaan van homoseksualiteit

Er bestaan allerlei theorieën over het ontstaan van homoseksualiteit. Veel van die theorieën worden fel bestreden. Is homoseksualiteit aangeboren of tijdens de jeugd verworven? Is homoseksuele geaardheid iets van de laatste paar eeuwen, of is zij er altijd al geweest? Hebben alle homoseksuelen iets gemeenschappelijks, afgezien van hun seksuele aanleg? Is het ontstaan van een homoseksuele aanleg bij mannen vergelijkbaar met het ontstaan van een lesbische geaardheid bij vrouwen? Over deze en verwante vraagstukken werd en wordt veel gediscussieerd. Er is nog geen verklaring op tafel gekomen die aanspraak kan maken op algemene geldigheid.

Eén van de biologische theorieën is de volgende. De ontwikkeling van neuronen en dendrieten in de amygdala en delen van de hypothalamus zijn per sekse verschillend. Dat komt doordat deze hersendelen tijdens de ontwikkeling van de foetus bij de aanwezigheid van testosteron anders ontwikkelen dan bij de afwezigheid ervan.

Het betreft overigens niet de gehele hypothalamus of amygdala, maar slechts bepaalde kernen ervan. Deze kernen noemt men seksueel-dimorfe kernen. Zo is in de hypothalamus de area praeoptica medialis bij mannen over het algemeen groter dan bij vrouwen. In de amygdala is de corticomediale kern ook groter bij mannen. Deze kern is verbonden met de area praeoptica medialis van de hypothalamus.

Het lijkt erop dat dit verschil in ontwikkeling zorgt voor de geslachtsgerelateerde verschillen in het denken, seksuele oriëntatie, agressie en cognitieve functies. Sommige onderzoekers denken dat homoseksualiteit ontstaat doordat tijdens de embryonale ontwikkeling er wèl testosteron vrijkomt maar bij de foetale ontwikkeling niet.

Outing/Uit de kast

Veel homoseksuelen hebben het besluit genomen om voor hun geaardheid of voor hun homoseksuele levensstijl uit te komen. De Nederlandse term hiervoor is ’uit de kast komen’.

Het is enigszins in zwang (geweest) om roddelgewijs, of geïnstitutionaliseerd door roddelbladen, of nog agressiever, tegen de wil of zonder toestemming van de betrokkenen, echte of vermeende homoseksuelen 'te outen'. Zo is bekend dat de volgende, een tot in het oneindige uit te breiden lijst, homoseksuelen uit de kast gekomen -of gedwongen- zijn: Elton John, Jo De Poorter, Rob Halford (zanger van Judas Priest), George Michael, Freddie Mercury, Jos Brink, Jan Lenferink, Paul de Leeuw, de oud-'mister Eurovisiesongfestival' Willem van Beusekom, de burgemeester van Leeuwarden Geert Dales, de oud-minister van Binnenlandse Zaken Ien Dales, en de vicevoorzitter van de Raad van State Herman Tjeenk Willink.

Religieuze bezwaren

Homoseksueel gedrag wordt niet door iedereen geaccepteerd. Onder andere diverse religieuze richtingen wijzen homoseksualiteit als zondig af. In meerdere landen en culturen heeft dit ertoe geleid dat homoseksualiteit daar als een misdaad wordt beschouwd. Deze zienswijze levert voor de betreffende overheden ernstige kritiek op van de internationale gemeenschap in verband met het schenden van mensenrechten.

Christenen en joden die homoseksualiteit afwijzen doen dit vanuit het Bijbelse gegeven dat God de mens als man en vrouw heeft geschapen en dat alleen deze beide binnen het huwelijk seksuele gemeenschap met elkaar mogen hebben. Daarom vinden we enkele passages in de Bijbel die homoseksueel gedrag uitdrukkelijk verbieden (Leviticus 18:22 en 20:13) of hekelen (de brief van Paulus aan de Romeinen 1:26-27).

In de eerstgenoemde passage verbiedt het joodse wetboek Leviticus 'vrouwelijke bijligging' (Statenvertaling) aan mannen met manspersonen (over vrouwen wordt niet gesproken). In hoofdstuk 20 wordt een lange lijst van godslasterlijke en seksuele doodzonden gepresenteerd: de 'man die met een manspersoon zal gelegen hebben met vrouwelijke bijligging' staat daar opgesomd tussen de man die zijn vader of moeder vervloekt, de man die overspel pleegt met andermans huisvrouw, of met die van zijn vader of zoon en de man die een vrouw én haar moeder 'neemt', evenals de man, maar ook de vrouw die 'bij enig vee' zal gelegen hebben. Al deze seksuele zonden worden met de dood bestraft.

De passage uit de welsprekende brief van de apostel Paulus aan de volgelingen van Jezus te Rome is heel anders van karakter dan het levitische wetboek, dat overigens ook vele eeuwen eerder tot stand kwam. Paulus schreef de brief toen keizer Nero aan de macht was en er in Rome al een grote christelijke gemeenschap leefde. In de eerste hoofdstukken van zijn brief betoogt Paulus dat de hele mensheid onder het juk van de zonde leeft, waaruit alleen het geloof de mens kan redden. De bewuste verzen maken deel uit van een opsomming van de dwaasheden van de heidenen. God heeft de heidenen overgegeven aan onreine driften, 'de vrouwen hebben de natuurlijke omgang verruild voor de tegennatuurlijke, en ook de mannen hebben de natuurlijke omgang met vrouwen losgelaten en zijn in hartstocht voor elkaar ontbrand. Mannen plegen ontucht met mannen; zo worden ze ervoor gestraft dat ze van God zijn afgedwaald.' Met andere woorden, homoseksuele handelingen vormen een straf van God voor de ongelovigheid van de heidenen.

De ondergang van de Oudtestamentische steden Sodom en Gomorra (Genesis 18 en 19) uit de tijd van aartsvader Abraham zou mede te wijten zijn geweest aan homoseksuele activiteiten van de stedelingen aldaar. Volgens andere theologen werden de steden echter verwoest vanwege de grove schending van het gastrecht.

Over de interpretatie van deze teksten en hun toepasbaarheid voor de moderne mens wordt veel gestreden. Eén discussiepunt is het selectieve gebruik van al die oeroude wetten van Leviticus: waarom is 'vrouwelijke bijligging' (hoe je dat ook precies mag definiëren – mannelijke passieve anale seks wellicht) een gruwel, maar kraait er geen haan naar dat moderne christenen konijn, struisvogel of oesters eten of kleding met kwastjes dragen, terwijl dat volgens Leviticus even ongeoorloofd is? En weliswaar is anale seks tussen mannen kennelijk verboden, maar seks tussen vrouwen wordt in de Bijbel niet genoemd behalve in Romeinen 1:26 dat daar op lijkt te duiden. Homoseksualiteit in de zin van homoseksuele geaardheid komt in de Bijbel in het geheel niet voor. En tenslotte wordt homoseksualiteit niet zwaarder beoordeeld dan verschillende heteroseksuele vormen van overspel alsmede seks met een vrouw die menstrueert.

Hierbij kan worden opgemerkt dat over het eten van onreine dieren of het dragen van ongeoorloofde kleding geen zware strafbepalingen staan vermeld in het Oude Testament en dus wellicht als minder erg worden beschouwd. Degenen die zich daaraan bezondigen 'zullen onrein zijn tot de avond'. Ook is het zo dat er in het Nieuwe Testament sprake van is dat het eten van onrein voedsel voortaan geoorloofd is, althans voor christenen uit de heidenen, en dat daarom de oudtestamentische bepalingen daarover niet meer als vergelijkingsmaatstaf voor die over homoseksualiteit kunnen worden gebruikt. Verder is het zo dat in de Bijbel de man als het hoofd van de vrouw wordt beschouwd en dat daarom in allerlei bepalingen in de Bijbel alleen de man wordt genoemd maar dat deze ook voor de vrouw gelden, bijvoorbeeld als het gaat om datgene wat verkeerd is. En dat er in de Bijbel geen vermelding staat van een eventuele homoseksuele geaardheid valt gezien de afkeurende houding van homoseksuele handelingen in de Bijbel te begrijpen, als men de homoseksuele daad afkeurt dan zal men in het verlengde daarvan niet gauw een homoseksuele geaardheid veronderstellen, homoseksuelen worden in die optiek gezien als heteroseksuelen die seksueel in de fout zijn gegaan. Een homoseksuele geaardheid of voorkeur werd destijds in het algemeen ook niet verondersteld aanwezig te zijn (dus niet alleen niet in de Bijbel), men kon om allerlei redenen homoseksuele daden plegen maar men kon niet homoseksueel zijn. De opvatting over het mogelijke bestaan van een homoseksuele geaardheid is iets wat pas de laatste paar eeuwen opgeld doet. Zie ook christendom en homoseksualiteit.

Ook veel moslims wijzen homoseksueel gedrag af omdat dat in strijd zou zijn met het islamitisch geloof. Soms wordt wel onderscheid gemaakt tussen de "verschaffende, actieve" en "ontvangende, passieve" partij in homoseksueel contact (anale en orale seks). Slechts de laatste wordt in dit geval gestigmatiseerd ("manjuk") omdat hij de rol van de vrouw speelt. Wie een "gevende, actieve" rol speelt geldt nog steeds als hetero, als hij zich in het openbare leven maar als hetero gedraagt en een gezin sticht. Zie ook islam en homoseksualiteit.

Acceptatie

Sinds 1990 is homoseksualiteit niet meer opgenomen in de lijst van geestesziekten van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Veel westerse landen hebben inmiddels homoseksualiteit (zowel de geaardheid als de activiteit) gelegaliseerd. Enkele staten van de Verenigde Staten vormen hierop een uitzondering. In 2003 bepaalde het Hooggerechtshof echter dat het verbod op homoseksualiteit ongrondwettig was. Alhoewel sommige staten nog altijd wetten hebben die homoseksualiteit verbieden, zijn deze sindsdien een dode letter.

In Nederland is het sinds 1 april 2001 mogelijk om een huwelijk te sluiten tussen twee personen van hetzelfde geslacht. In België werd in juni 2003 het eerste officiële homohuwelijk gesloten. In 2005 zijn Spanje en Canada gevolgd. Andere landen overwegen soortgelijke wetten. Een steeds groeiend aantal landen laat geen homohuwelijk toe, maar voorziet wel in een geregistreerd partnerschap.

Vervolging van homoseksuelen

Het christendom stond (en veel, met name orthodoxe, christenen staan nog steeds) vanouds vijandig tegenover homoseksuele handelingen. In de tijd van de Kruistochten werd dit op het Concilie van Nabloes in 1120 vastgelegd. Homoseksueel gedrag werd quam faciens tam patiens ('zowel de actieve als de passieve') strafbaar met de brandstapel. Vooral vanaf de late middeleeuwen had de clerus het speciaal op diegenen voorzien die homoseksuele handelingen pleegden. In het Oude Testament wordt ondubbelzinnig verklaard dat homoseksuele handelingen een "gruwel" zijn in de ogen van God en dat personen die zich hieraan schuldig maken gedood moeten worden. Iets anders is of dat ook altijd de geldende praktijk is geweest. Jezus Christus doet in het Nieuwe Testament weliswaar geen uitspraken over homoseksualiteit maar wijst er wel op dat de wet van God niet heeft afgedaan en laat zich in het algemeen streng-orthodox uit, bijvoorbeeld op het terrein van de echtscheiding en de prostitutie. In de brief van Paulus aan de Romeinen hoofdstuk 1 wordt een openlijke afkeuring uitgesproken.

Vele eeuwen lang hebben zowel de Rooms-Katholieke Kerk, de Oosters-Orthodoxe Kerk als de meeste protestantse kerken hun standpunt op de Bijbel gebaseerd en een vijandige houding ingenomen tegenover met name de mannelijke homoseksuelen. In vele gevallen werden betrapte homoseksuelen ter dood gebracht. Een beruchte affaire deed zich omstreeks 1730 voor in Utrecht, waar een circuit van "sodomieten" werd opgerold. Zeker een dozijn personen werd naar aanleiding van deze affaire geëxecuteerd (zie: Utrechtse homoseksuelen-affaire). Er spoelde daarop een golf van homofobie over de Republiek, waarvan de climax werd bereikt in een proces in het Groninger dorp Faan, dat uitliep op de executie van ruim twintig homoseksuelen (zie het artikel over Rudolf de Mepsche).

Tegenwoordig wordt er in de kerk verschillend gedacht over homoseksualiteit. Sommige kerken wijzen homoseksualiteit nog steeds af, maar in andere is homoseksualiteit geaccepteerd en kan een homohuwelijk worden ingezegend. Het officiële standpunt van de Rooms-Katholieke kerk is dat mensen met een homoseksuele geaardheid met respect behandeld dienen te worden maar dat dit geen goedkeuring van homoseksualiteit of het homohuwelijk mag inhouden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden homoseksuelen door het naziregime van Hitler vervolgd onder paragraaf 175. Er was echter geen gecoördineerd protocol om alle homoseksuelen uit te roeien (zoals dat wel voor de Joden en de zigeuners het geval was), waardoor deze vervolging meer een incidenteel dan een systematisch karakter had. De roze driehoek, naast de regenboogvlag een van de homoseksuele symbolen, gaat terug op de vervolging in de nazitijd: personen die vanwege hun homoseksualiteit in een Duits concentratiekamp terechtkwamen, droegen op hun kleding een roze driehoek om aan te geven tot welke categorie gevangenen zij behoorden. Overigens werden lesbiennes niet op deze manier vervolgd omdat vrouwen volgens Hitler seksueel passief waren.

In bepaalde delen van de wereld worden ook heden ten dage nog homoseksuelen vervolgd. Anaal verkeer (meer algemeen sodomie) blijft op veel plaatsen een serieuze misdaad.
Op homoseksualiteit staat de doodstraf in Iran, Jemen, Mauritanië, Saoedi-Arabië, Soedan en de Verenigde Arabische Emiraten. Levenslange gevangenisstraffen kunnen worden gegeven in Bangladesh, Bhutan, Guyana, India, de Maldiven, Nepal, Singapore en Uganda.

Begrippen

  • Aseksueel
  • Bear: sterk behaarde homo
  • Bi
  • Biseksueel
  • Flikker: scheldterm voor homo, maar ook geuzennaam
  • GLBT (uit Engels: Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender), internationaal meer en meer gebruikte 'politiek correcte' term voor Homoseksueel, Lesbisch, Biseksueel en Transgender samen.
  • GLBTQ (GLBT plus Questionables), nog nieuwere internationale term waarbij GLBT wordt uitgebreid met (jonge) mensen die nog vraagtekens hebben ('Questioning youth'); niet weten wat hun voorkeuren zijn. Deze letterreeks wordt echter ook gebruikt als voor Q "queer" wordt bedoeld: mensen die zich verzetten tegen de hokjesgeest en de normaliteit van heteroseksualiteit.
  • GLBTQI (GLBTQ plus Intersexuals). Interseksuelen zijn mensen van wie de uiterlijke geslachtskenmerken bij de geboorte onduidelijk waren. Ze worden vaak gedwongen om zich als meisje, soms als jongen, te ontwikkelen. Meestal heeft dus de omgeving, vanuit de overtuiging dat iemand óf man óf vrouw kan zijn, een keus gemaakt hoe ze zich zouden moeten ontwikkelen. Interseksuelen kunnen op latere leeftijd daar erg mee in de knoop komen. De meesten beschouwen interseksualiteit als een medisch probleem en wijzen de coalitie resoluut af.
  • Heteroseksueel
  • Holebi, oorspronkelijk Belgisch Nederlands, maar nu ook in Nederland meer en meer gebruikt ’politiek correct’ verzamelbegrip voor homo, lesbienne en biseksueel.
  • Homofiel
  • Homoseksueel (of: homo)
  • Homosexueel: veel gebruikte, maar foutieve spelling
  • Homosueel: door Gerard Reve bedacht eufemisme
  • Hotero, door Jan Rot gepopulariseerde term voor Homo en Hetero samen.
  • Jeannet: scheldterm voor (verwijfde) homo in Vlaanderen
  • Lesbienne
  • Lesbisch
  • Lesbo
  • MSM (mannen die seks hebben met mannen). Beschrijft het seksuele gedrag, ongeacht de al dan niet homo- of biseksuele identiteit. Deze term wordt veel gebruikt in de medische wetenschap.
  • Nicht: geaccepteerde benaming voor (en tussen) homo's
  • Non-libidonist
  • Pot: scheldterm maar ook geuzennaam
  • Transgender
  • Transseksueel
  • Travestiet
  • Tribade: historische term, inmiddels in onbruik geraakt

Belangenorganisaties voor homoseksuelen

In Nederland en Vlaanderen gaat het om de volgende instellingen:

Veel organisaties voor lesbiennes, homo-, bi- en transseksuelen werken internationaal samen in de International Lesbian and Gay Association zie ILGA.

Media voor, door, over homoseksuelen en homoseksualiteit op internet

(notitie: ook alleen homo-media!)

  • kwartaaluitgave van Nederlandse Vereniging voor Integratie van Homoseksualiteit COC.
  • O radio Antwerpen - Antwerps radiostation met speciale aandacht voor holebi's
  • Expreszo - Tweemaandelijks verschijnende No-budget glossy voor holebi-jongeren in Nederland en Vlaanderen. Oorspronkelijk een kwartaaluitgave van de Rotterdamse Jongerengroep Apollo. Uitgegeven vanaf 1988 door Stichting Hoezo/Expreszo en sinds 1995 gelieerd aan de Nederlandse Vereniging tot Integratie van Homoseksualiteit COC en ook het internetplatform voor jonge holebi's sinds 1998
  • FemFusion - lesbisch platform met als missie "het creëren van een (multi)cultureel platform voor lesbische vrouwen, lesbische activiteiten en de lesbische levensstijl."
  • Holebi.net - nieuwssite voor holebi's
  • De Gay Krant - driewekelijks verschijnende Nederlandstalige uitgave in de Benelux, ontstaan in Eindhoven/Best in 1980; uitgegeven door Best Publishing Group
  • ZiZo - Vlaams magazine voor holebi's uitgegeven door de Holebifederatie
  • Vroom en Vrolijk - Kwartaalblad van Landelijk KoordinatiePunt groepen kerk en homoseksualiteit.

Intermediaire organisaties

  • Gay & Lesbian Switchboard van oorsprong Engels-Amerikaanse voorlichtings en hulporganisatie die sinds 1986 ook in Nederland anoniem via telefoon en inmiddels meer en meer via internet een ieder bedient.
  • Schorerstichting zorgt sinds 1967 opgericht als 'Consultatiebureau voor Homofilie' ervoor dat homo- en biseksuele vrouwen en mannen en transgenders toegang hebben tot informatie, kennis en faciliteiten die nodig zijn om optimale gezondheid en welzijn te bewerkstelligen.

Zie ook

Weblinks

rel=nofollow
 
Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren
Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Delpher • Belgicapress • historische kranten (W.-Vlaanderen) • Aalst Courant • Old News • Trove • Wikipedia • Toolserver personenzoeker • Wikidata (Reasonator) • Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Homoseksualiteit&oldid=354124"