Gedachte

Een gedachte is iets, waar men zich even van bewust is. Een gedachte is een onderdeel of het gevolg van het denkproces.

Een gedachte kan zomaar bij iemand opkomen, vanuit het onderbewuste of voortkomen uit andere bewuste gedachten - de ene gedachte kan tot de andere leiden. Een gedachte kan worden opgeroepen door waarnemingen - een beeld, geur of geluid.

Algemeen

Men kan zijn gedachten de vrije loop laten, of opzettelijk zijn gedachten ergens op richten. Het eerste heet 'vrije associatie' of 'mijmeren'; het tweede heet concentratie of iets 'overdenken'.

Men kan zijn gedachten maar tot op zekere hoogte sturen. Als iemand door een externe prikkel wordt afgeleid, bijvoorbeeld door het rinkelen van een telefoon, kan de concentratie worden verbroken.

Je gedachten komen voort uit je bewustzijn en je onderbewustzijn. Door waarnemingen (door je zintuigen gedaan) bereikt informatie je hersenen, waar het bewust of onbewust in je geheugen wordt opgeslagen. Het overdenken van deze opgeslagen informatie zijn gedachten.

Factoren die je gedachten beïnvloeden

Er zijn verschillende factoren, deze kunnen iemands gedachten beïnvloeden. Deze factoren worden hier besproken.

Karakter

Sommige karaktereigenschappen zijn reeds aanwezig in je genen (van je biologische ouders verkregen). Al tijdens de zwangerschap en verder gedurende je leven worden deze eigenschappen beïnvloed, zodat je karakter gevormd wordt door een combinatie van erfelijke aanleg en omgevingsfactoren. Deze karaktereigenschappen zijn een unieke bundeling van geaardheden, interessen en gevoelens, maar bevatten ook bij iedereen sporen van storingen.

Emoties (gevoelens)

Je gevoelens spelen zich ook af in je hersenen. Dit ontwikkelt zich al na de eerste momenten van bewustzijn van de foetus. Het ontwikkelt zich naar waarnemingen die je doet met je zintuigen, maar wordt ook beïnvloed door factoren als de stofwisseling van het lichaam. Er ontwikkelen zich meerdere soorten gevoelens (vreugde, verdriet, onzekerheid, angsten, zelfverzekerdheid enz). Gevoelens opereren ook vanuit je geheugen waarbij een eerder ervaren gevoel weer opgeroepen en voortgezet kan worden. De mate van intensiteit is bepalend voor het uiten van die gevoelens. Gevoelens kunnen echter ook ingehouden worden. Dit niet uiten van bepaalde gevoelens kan de gedachtegang negatief beïnvloeden tot mogelijk dwangneurosen en andere psychische dwalingen. Door ook gevoelens mee te laten spelen in je gedachtegang kan je naarmate je het doet er ook beter mee overweg. Gevoelens kunnen onbewust en bewust ontstaan en kunnen zich geleidelijk of plotsklaps uiten.

Vermogen om te onthouden (lange- en kortetermijngeheugen)

Je geheugen heeft een erfelijke capaciteit, maar wordt sterk beïnvloed door o.a. levensgewoonten en stofwisseling. Weinig slapen, alcohol, drugs, voeding en stress heeft invloed op het lange of het korte geheugen. Naarmate je ouder wordt, wordt het geheugen minder door onder andere aderverkalking. Je geheugen kan door training verbeteren. Het 'kortetermijngeheugen' is meer het 'werkgeheugen' dat dagelijks actief is, en vanuit het 'lange termijngeheugen' kan veel moeilijker informatie worden verkregen. De meeste informatie vervaagt of verdwijnt mogelijk (voor het bewustzijn), maar kan door bijvoorbeeld hypnose weer bewust worden gemaakt. Het 'vermogen te onthouden' maakt ook dromen mogelijk, wat beelden van het verre verleden kan weergeven, maar ook van gisteren. Van invloed op het al-dan-niet onthouden, zijn gevoelens. Deze geven gewicht aan een gedachte, en maken het méér, of juist mínder belangrijk om te onthouden. Zo kan ook informatie worden gekoppeld aan andere informatie, waarna het als 'samenhangend geheel' onthouden én herinnerd kan worden.

Reeds gevormde inzichten (informatie die reeds overdacht is)

Reeds gevormde inzichten kunnen opgeroepen worden vanuit het geheugen en mee werken aan het ontwikkelen en vormen van nieuwe inzichten. Inzichten worden onthouden door het onderbewustzijn, en zijn meestal een samenhang van meerdere feiten, maar kunnen als geheel inzichtelijk (bewust) worden. Gedachtengangen zelf kunnen bepaalde inzichten oproepen of duidelijk maken, maar ook door omgevingsfactoren, zoals het communiceren

met anderen.

Vermogen om inzichten te vormen (meervoudige intelligentie)

De sterkere kanten van iemands 'meervoudige intelligentie' (zie : Howard Gardner)bepalen de gerichtheid van zijn inzichten. Gezien iedereen anders is, heeft ook iedereen een andere invalshoek waarvan uit hij dingen waarneemt en overdenkt. Zo kan iemand talent hebben, en uitblinken in een bepaald iets. De mate dat iemand inzichten heeft en kan ontwikkelen en gebruiken is aan te duiden met het intelligentiequotiënt (IQ).

Invloeden van buitenaf (waarnemingen)

Gebeurtenissen, handelingen van anderen, geuren, kleuren, geluiden, vormen, irritaties, eigen doen en laten, ‘t weer, financiën, politiek, televisie, natuur, geweld, geloof en nog ontelbare andere invloeden die je denken kunnen beïnvloeden. Sommige ervaringen hebben zo’n inpact op iemand (traumatische ervaringen) dat deze mogelijk het verdere leven overheersen. Uit angsten kunnen fobieën ontstaan waarbij het bewustzijn door het eigen denken een scheve kijk op de realiteit heeft gekregen. Factoren als onzekerheid en zelfverzekerdheid hebben invloed op het al dan niet laten beïnvloeden van buitenaf. Ook het goed kunnen waarnemen is van erfelijke eigenschappen afhankelijk. Het ontbreken van een bepaald stofje (neurotransmitter) kan al oorzaak zijn van een ander bewustzijn. Dit is bijvoorbeeld het geval bij mensen met ADHD, waarbij zij alle invloeden van buitenaf als even belangrijk ervaren en ze moeite hebben om lang op iets te concentreren. In de hersenen is voortdurend een wirwar van chemische reacties en stroomstootjes de oorzaak van al je doen en laten. Veel storingen zijn pervasief (doordringend in alle delen van de hersenen) en hebben vaak een overheersend karakter. Storingen zijn eerder vanzelfsprekend dan dat ze een uitzondering zijn !

Conditie en stofwisseling (fitheid en opname van voedingsstoffen)

Je conditie is niet alleen mede bepalend voor je lichamelijke gesteldheid, maar heb je ook nodig om goed je hersenen te laten functioneren. Voldoende beweging, nachtrust en de juiste voedingsstoffen dragen bij aan een betere conditie. Ook hier hebben erfelijke factoren z’n invloed. Bepaalde voedingsstoffen kunnen een bepaalde chemische reactie veroorzaken in de hersenen even als bij het gebruiken van drugs, waarbij een ander bewustzijn wordt verkregen. De reactiesnelheid van iemand is eveneens afhankelijk van de conditie en de stofwisseling.

Typen Gedachten

Gedachten worden wel ingedeeld in verschillende typen, zoals goede en slechte gedachten, positieve en negatieve gedachten, en obsessieve en verwerpelijke gedachten. Deze onderverdeling is belangrijk in psychotherapie en religie. De precieze invulling die hieraan gegeven wordt verschilt tussen de verschillende psychotherapieën en religies.

Boeddha rekende tot de goede gedachten gedachten over afstand doen, gedachten van goede wil en geweldloze gedachten. Tot de slechte gedachten rekende hij gedachten over sensueel verlangen, gedachten van kwade wil en gewelddadige gedachten. Een moderne soort therapie die hierop is gebaseerd is de aandachtgerichte cognitieve therapie.

Zie ook

• Beelddenken
• Cognitieve wetenschap
• Creatief denken
• Denken
• Geheugen
• Introspectie
• Kennis
• Kritisch denken
• Lateraal denken
• Meditatie
• Wetenschap

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: