Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ellen van Wolde
Ellen José van Wolde (Groningen, 8 december 1954) is een Nederlandse hoogleraar bij de Faculteit Katholieke Theologie aan de Universiteit van Tilburg en sinds 1 januari 2009 hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen bij de Faculteit der Religiewetenschappen, met als leeropdracht 'Exegese van het Oude Testament en Bronteksten van het jodendom'. Verder is Van Wolde lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en raadslid voor het afdelingsbestuur Geesteswetenschappen van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Van Wolde is recent vooral bekend geworden door haar interpretatie van de openingszin van de Bijbel. Haar inaugurele rede Terug naar het begin zorgde voor opschudding.[1]
Levensloop
Van Wolde studeerde bijbelwetenschappen en godgeleerdheid aan de Radboud Universiteit te Nijmegen en het Pauselijk Bijbelinstituut te Rome. In 1981 behaalde ze cum laude haar doctoraalexamen. Ze volgde de eerstegraads godsdienstlerarenopleiding en studeerde semiotiek bij Umberto Eco, aan de Universiteit van Bologna in Italië. In 1989 promoveerde zij cum laude in Nijmegen op een semiotische analyse van het paradijsverhaal in Genesis 2-3. Van 1983 tot 1992 werkte van Wolde aan de Radboud Universiteit, eerst als onderzoekster in opleiding, daarna als universitair docent en universitair hoofddocent bijbelwetenschappen. Vanaf 1992 is ze hoogleraar Exegese van het Oude Testament en Hebreeuws aan de Universiteit van Tilburg. Van Wolde is in 1996 nog gasthoogleraar aan Sheffield University (Verenigd Koninkrijk) geweest.
Scheiden of scheppen?
Op 8 oktober 2009 verscheen een artikel op de voorpagina’s van de kranten Trouw[2] en Reformatorisch Dagblad,[3] waarin Ellen van Wolde stelde dat de openingszin van de Bijbel niet klopt: God zou hemel en aarde niet geschapen hebben, maar (van elkaar) gescheiden. Dit misverstand wijt van Wolde aan een vertaalfout; het betreffende woord in het Hebreeuws, bara, betekent ’ruimtelijk scheiden’, stelt ze. Dit baseert ze op historisch-taalkundige gronden en de vergelijking met andere scheppingsverhalen uit de Mesopotamische mythologie, waarmee de christelijke Bijbel vaak overeenkomsten vertoont. Van Wolde zei te beseffen dat haar bevindingen hard aan kunnen komen bij traditionele gelovigen. In haar inaugurele rede opperde zij tevens dat haar interpretatie nieuw is.
De vertaling ’scheiden’ wordt echter reeds door verschillende eerdere onderzoekers genoemd.[4] Zij wordt zelfs in één van de bekendste moderne Bijbelcommentaren besproken.[5] Over de juistheid van de interpretatie zelf is discussie. Zo meent de Leidse hebraïcus Martin Baasten onder andere dat de betekenis ’scheiden’ niet past in de overige gevallen in de Hebreeuwse Bijbel waar het werkwoord bara voorkomt.[6]
Enige publicaties
- A semiotic analysis of Genesis 2-3: a semiotic theory and method of analysis applied to the story of the Garden of Eden (Assen 1989; ook verschenen als proefschrift RU Nijmegen)
- Meneer en mevrouw Job. Job in gesprek met zijn vrouw, zijn vrienden en met God (Baarn 1991, 1995) ISBN 978-9025944858
- Ruth en Noömi, twee vreemdgangers (Baarn 1993) ISBN 978-9025944957
- Words become Worlds. Semantic Studies of Genesis 1-11 (Leiden 1994).
- Verhalen over het begin. Genesis 1-11 en andere scheppingsverhalen (Baarn 1995).
- Zin in verhalen (onder redactie van Ellen van Wolde) (Amsterdam 1997; Annalen van het Thijmgenootschap, 85/2).
- Een topografie van de geest. Een verkenningstocht door het landschap van taal en betekenis, denken en geloven (Nijmegen 2000; Annalen van het Thijmgenootschap, 88/4 (Thijm-essay 2000)).
- Bas van Iersel, Uitgelezen: studies over de evangelies, ed. Ellen van Wolde (Baarn 2000).
- Job 28: Cognition in context (Leiden 2003).
- Het paradijs (redactie) (Zoetermeer 2006).
Media
- Video
- Human, De Magie van Wetenschap, In den beginne
- Radio
Link
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Ellen van Wolde, Terug naar het begin
- º ’Openingszin Bijbel klopt niet’, Trouw, 8 oktober 2009. (gearchiveerd op archive.org)
- º Prof. Van Wolde: Vertaling Genesis 1:1 onjuist, Reformatorisch Dagblad, 8 oktober 2009
- º Voor een overzicht, zie Stefan Paas, Creation and Judgement. Creation Texts in some Eighth-Century Prophets (Leiden, 2003), ISBN 978-9004129665, p. 74–75 [Engelse versie van proefschrift 1998].
- º Claus Westermann, Genesis: Kapitel 1–11 (BKAT; Neukirchen-Vluyn, 1983), p. 48
- º Zie Martin Baasten, ’Scheppen of scheiden? Over de interpretatie van Genesis 1’, Met Andere Woorden 28/4 (2009), p. 3–14.
Dit artikel leidde tot een reactie van Van Wolde, waarop Baasten ook reageerde. Beide artikelen in Met Andere Woorden 29/2 (2010):
Ellen van Wolde, ’Scheppen of scheiden? Een reactie op het artikel van Martin Baasten’] p. 22–32;
Martin Baasten, ’Reactie op „Scheppen of scheiden?”’, p. 33. (Zie ook: Martin Baasten, ’Scheppen of scheiden: Een analyse van Van Woldes reactie’).
