Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Paul McCartney

Uit Wikisage
Versie door Mendelo (overleg | bijdragen) op 14 apr 2012 om 13:21 (Britannica)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

Sir James Paul McCartney (Liverpool, 18 juni 1942) is een Brits popzanger en componist. Hij werd in eerste instantie bekend als basgitarist, pianist, gitarist, zanger en songwriter voor The Beatles.

Jeugd

Paul McCartney werd geboren in het Walton-ziekenhuis (waar zijn moeder Mary Mohin McCartney werkte als vroedvrouw), niet ver van zijn ouderlijk huis in Liverpool. Toen zijn moeder in 1956 stierf aan borstkanker, stortte Paul zich op de rock-'n-roll.

1957-1970 The Beatles

Bestand:PaulMcCartney60s.jpg
Paul McCartney in New York, 1964
Zie The Beatles voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1957 leerde hij via een gemeenschappelijke vriend John Lennon kennen, werd lid van diens band The Quarrymen en schreef samen met hem, George Harrison en Ringo Starr geschiedenis als lid van The Beatles. McCartney schreef veel van het materiaal van de Beatles samen met John Lennon, alhoewel ze maar af en toe samen een lied schreven - meestal schreef de een het grootste stuk en maakte de ander het af. Hun relatie was meer een wedstrijd dan een samenwerking, maar door een afspraak die ze al vroeg maakten kregen alle songs voor de Beatles, waaraan één van hen of allebei meewerkten, Lennon-McCartney als auteursvermelding.

McCartney werd over het algemeen gezien als de knapste van de vier Beatles en had de grootste vrouwelijke aanhang. Hij had een lange relatie met de actrice Jane Asher voordat hij Linda Eastman, een fotografe, ontmoette. Hij trouwde met Linda in 1969. Samen kregen ze drie kinderen: Mary, Stella en James. Linda had al een dochter, Heather, uit een eerder huwelijk.

Een van McCartneys bekendste composities, Yesterday, is gecoverd door een recordaantal artiesten, en staat hiervoor genoteerd in het Guinness Book of Records. Andere ballades die ook een universele aantrekkingskracht hebben zijn onder andere Hey Jude, Let It Be en Eleanor Rigby

1970-1980 Solocarrière & Wings

Bestand:Paul and Linda McCartney.jpg
Paul en Linda McCartney, 1974

Nadat de Beatles in 1970 uit elkaar gingen begon Paul onmiddellijk aan een solocarrière. Hij bracht het album McCartney uit met daarop het bekende Maybe I'm Amazed. Daarna volgde het album Ram dat slecht werd ontvangen. Feitelijk was dit album door zijn low-fi aanpak zijn tijd ver vooruit en tegenwoordig wordt Ram beschouwd als één van zijn beste albums.

In 1971 richtte Paul McCartney een nieuwe band op: Wings. Ondanks de vele personeelswisselingen was Wings erg succesvol in de jaren 70. De enige drie constante leden van Wings waren Paul McCartney, Linda McCartney en Denny Laine. Wings maakte een aantal succesvolle albums zoals Band on the Run en Venus and Mars. Ook werd een aantal grote hits gescoord met onder andere My Love, Live and Let Die, Band on the Run, Listen To What The Man Said, Silly Love Songs en With a Little Luck. Het nummer Mull of Kintyre, opgenomen als ode aan het gelijknamige schiereiland in Argyll (Schotland) waar Paul McCartney een huis heeft, werd de grootste hit. Deze single was de meest verkochte single ooit tot hij in 1984 voorbij werd gestreefd door Do They Know It's Christmas van Band Aid. Tot op de dag van vandaag blijft Mull of Kintyre één van de meest verkochte platen die niet voor liefdadigheid werd gemaakt.

Plannen voor een nieuwe wereldtournee van Wings in 1980 werden afgelast in januari 1980 toen McCartney op het vliegveld van Tokio werd gearresteerd voor het bezit van softdrugs. Hij werd na 10 dagen vrijgelaten, maar de tournee werd toch afgezegd. In 1980 werkte Wings door aan nieuwe nummers, maar die werden niet uitgebracht. Laurence Juber en Steve Holly verlieten daarom Wings. Uiteindelijk werd op 27 april 1981 bekendgemaakt dat ook Denny Laine Wings zou verlaten en dat daarmee Wings ophield te bestaan. Wegens zijn arrestatie in Tokio, en de moord op John Lennon, besloot McCartney voorlopig niet meer op tournee te gaan.

1980-heden

Pas vanaf 1989 ging McCartney weer volop op tournee. Begin jaren '80 schreef hij nummers met Stevie Wonder. Uit deze samenwerking ontstond de hit Ebony & Ivory, dat op McCartneys album Tug Of War terecht kwam (1982). Op dat album staat ook het nummer Here Today, dat McCartney schreef als eerbetoon aan John Lennon.

Een andere artiest waar McCartney in de jaren '80 mee samenwerkte, is Carl Perkins, de bekende rockabilly-zanger uit de jaren '50 bekend van het nummer Blue Suede Shoes, die samen met McCartney het nummer Get It zong op het Tug of War-album. McCartney was bevriend geraakt met Perkins in 1964, toen Perkins aanwezig was in de studio toen The Beatles een paar van zijn nummers coverden (Honey Don't en Everybody's Trying To Be My Baby) voor hun album Beatles for Sale. Ook werkte Perkins en McCartney samen aan het nummer "My Old Friend", dat op Perkins' album Go Cat Go belandde.

Ook werkte McCartney samen met Michael Jackson. Uit deze samenwerking ontstond het nummer The Girl Is Mine. Het nummer belandde op Jacksons album Thriller, en het werd als single meteen een nummer 1-hit. Later maakten de twee nog de nummers "The man" en Say Say Say. Van de laatste zijn verschillende remixes gemaakt. Toen Michael Jackson in 1984 de rechten van de songs van The Beatles opkocht, eindigde de vriendschap tussen McCartney en Jackson.

In 1984 maakte hij de geflopte film Give My Regards to Broad Street. De bijbehorende soundtrack bevatte naast de hit No More Lonely Nights nieuwe bewerkingen van oude Beatles- en Wings- nummers. Dat jaar scoorde McCartney wel een grote hit met de single We All Stand Together. Op 13 juli 1985 was McCartney één van de artiesten die mocht optreden op Live Aid, waar hij afsloot met Let It Be.

In 1986 verscheen het album Press To Play. Dit album werd een matig succes en de recensies variëren van uitgesproken negatief tot laaiend enthousiast. Wat in ieder geval vóór het album pleit is dat McCartney met producer Hugh Padgham van onder andere Genesis en The Police getracht heeft aansluiting te vinden bij nieuwe interessante stromingen die in de jaren '80 in zwang raakten. Het is een experimenteel album zoals je dat van de drijvende kracht achter Sgt Pepper, Ram en Wings Over America mag verwachten. Het album Flowers In The Dirt, dat in 1989 verscheen, werd door critici beter ontvangen. Het bevat de hit My Brave Face, dat McCartney samen met Elvis Costello schreef. Op diens instigatie gebruikt McCartney op dit album voor het eerst sinds de jaren '60 weer zijn Hofner-basgitaar. Stilistisch gezien lijkt McCartney enigszins terug te keren naar de periode '64-'66, mede dankzij het Rickenbacker 12-string-gitaarwerk van Robbie McIntosh van de Pretenders en door de productie van Beatle-fan Mitchell Froom (onder andere Crowded House, Suzanne Vega). In dat jaar ging McCartney voor het eerst sinds het uiteenvallen van Wings weer op wereldtournee.

McCartney en zijn vrouw waren uitgesproken vegetariërs en dierenrechtenactivisten. In 1991 introduceerde Linda McCartney haar eigen serie vleesvervangers op de Britse markt. In 2009 richtte Paul de campagne Meat Free Monday op.

Op 11 maart 1997 kreeg Paul de persoonlijke adellijke titel Sir (ridder) van Koningin Elizabeth. In hetzelfde jaar verscheen het door Jeff Lynne geproduceerde album Flaming Pie. Alle critici zijn het er over eens dat dit album tot het beste werk van McCartney behoort.[feit?]

Nadat Linda in 1998 was overleden aan borstkanker, trouwde McCartney in juni 2002 met Heather Mills, een ex-model en anti-landmijnactivist. Samen kregen ze op 28 oktober 2003 een dochter, Beatrice Milly. In mei 2006 werd bekend dat de twee hadden besloten te gaan scheiden.

In 2002 ging Paul McCartney weer voor het eerst in negen jaar op wereldtournee. Op 25 april 2003 stond hij met de Back In The World tournee in het GelreDome in Arnhem. Ook gaf hij voor het eerst in zijn carrière een concert in Rusland, op het Rode Plein in Moskou.

Op 2 juli 2005 opende McCartney samen met U2 het Live 8-concert in Hyde Park in Londen met de Beatlesong Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band. Een dag later werd deze live-uitvoering als download beschikbaar gesteld, en kwam deze vanuit het niets op nummer 1 terecht in de downloadcharts. Overigens sloot Paul McCartney die dag ook Live 8 af.

In 2008 wilde McCartney weer op wereldtournee - het was eigenlijk voor 2007 gepland maar eerst wilde hij zijn echtscheiding van Heather Mills afronden. Op 17 maart 2008 besloot de rechtbank dat McCartney 24,3 miljoen pond (30,9 miljoen euro) aan Heather Mills moest betalen. Ook moest hij ten behoeve van de opvoeding van hun kind 35.000 pond per jaar betalen.

Op 22 oktober 2009 werd bekend dat Paul McCartney in december 2009 een korte tournee doet door Europa. De tournee heeft de titel The Good Evening Europe Tour. Hierbij heeft hij op 9 december 2009 een optreden gegeven in het GelreDome in Arnhem. Dat was tevens voor het eerst in zes jaar dat Paul McCartney weer naar Nederland kwam. Hij heeft hierbij een paar nummers voor het eerst in Nederland gespeeld, waaronder Mrs Vanderbilt van het album Band on the Run, waarvan hij overigens bijna de helft speelde. Het concert kreeg zeer goede recensies van verschillende kranten. Vanaf maart 2010 ging McCartney in de Verenigde Staten verder met de Up and Coming Tour.

De samenstelling van de McCartney-band is Paul Wickens (keyboards), Abe Laboriel Jr. (drums), Rusty Anderson en Brian Ray (gitaren).

McCartney onthulde begin 2011 dat hij weer een nieuw album gaat uitbrengen.

McCartney gaat binnenkort trouwen met Nancy Shevell. Dit was op 6 mei 2011 aangekondigd.

Pseudoniemen

Bestand:Paul McCartney & Bono Live8.jpg
Paul McCartney, 2004

Door de jaren heen heeft McCartney ook werk onder pseudoniemen uitgegeven. In de meeste gevallen ging het om experimenteel of minder commercieel werk. In 1968 produceerde hij "I'm the Urban Spaceman" van de Bonzo Dog Doo-Dah Band. Op het album staat McCartney echter vermeld als "Apollo C. Vermouth".

In 1977 bracht McCartney een orkestuitvoering uit van het album Ram onder de naam Percy "Thrills" Thrillington.

Als Bernard Webb schreef hij in 1966 het nummer "Woman" voor Peter & Gordon, omdat hij benieuwd was of het publiek een liedje van hem ook zou waarderen als niet bekend was dat het een McCartney-nummer betrof. Het nummer werd een kleine hit.

Onder de naam Paul Ramon (een naam die hij ook af en toe gebruikte voordat hij met The Beatles doorbrak, en die de inspiratie vormde voor de naam van de groep The Ramones) speelde hij in 1969 mee op het nummer "My Dark Hour" van de Steve Miller Band.

In de jaren '90 bracht hij twee experimentele albums uit als The Fireman, in samenwerking met Youth van (o.a.) Killing Joke. Met name het tweede album "Rushes" is zeer geslaagd. Of The Fireman wel echt Paul McCartney was, was aanvankelijk vrij schimmig: Bandnaam en plaattitel verwijzen in combinatie met elkander naar het Beatlenummer "Penny Lane" (`...the fireman rushes in..') Het label, Juggler Records, verwijst naar het vignet van McCartney Productions Ltd (mpl), waarop een jongleur staat afgebeeld. Verder staan er enkele vervormde geluiden op die aan McCartneys stem doen denken en een foto op de binnenhoes van een naakte dame die erg lijkt op McCartneys dochter Mary. Tijdens de wereldtournee van 2002-2003 werd muziek van The Fireman gebruikt als voorprogramma. Tot dat moment was zelfs bij de fans nauwelijks bekend dat het hier om werk van Paul McCartney ging.

Bij latere tournees stond de DJ Freelance Hellraiser in het voorprogramma, die diverse nummers uit de solocarrière van McCartney mixte. McCartney en hij brachten in 2005 een dubbel-LP uit vol met dit soort mixen. Zowel de LP als de artiesten kreeg de naam "Twin Freaks" mee.

Trivia

In 1969 ging het gerucht dat Paul McCartney in 1966 bij een auto-ongeluk om het leven was gekomen en sindsdien door een dubbelganger was vervangen. De meeste uiteenlopende aanwijzingen in de liedjes en elpeehoezen van de Beatles zouden dit gerucht bevestigen. Zie ook Paul is Dead.

Discografie

Albums

Album(s) met hitnoteringen in
de Nederlandse Album Top 20/50/75/100
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
The family way 1967 - Soundtrack
McCartney 1970 23-05-1970 6 11
Ram 1971 19-06-1971 2 22 met Linda McCartney
Wild life 1971 -
Red rose speedway 1973 -
Band on the run 1973 -
Venus and Mars 1975 -
Wings at the speed of sound 1976 -
Wings over America 1976 -
Thrillington 1977 -
London Town 1978 -
Wings greatest 1978 -
Back to the egg 1979 -
McCartney II 1980 31-05-1980 16 8
Tug of war 1982 08-05-1982 1(4wk) 18
Pipes of peace 1983 12-11-1983 6 14
Give my regards to Broad Street 1984 03-11-1984 18 10 Soundtrack
Press to play 1986 13-09-1986 29 7
All the best 1987 21-11-1987 13 16 met Wings / Verzamelalbum
Choba B CCCP 1988 -
Flowers in the dirt 1989 17-06-1989 9 29
Tripping the live fantastic 1990 17-11-1990 30 12 Livealbum
Unplugged - The official bootleg 1991 01-06-1991 46 6 Livealbum
Liverpool Oratorio 1991 -
Off the ground 1991 -
Choba C CCCP (The Russian album) 1991 12-10-1991 71 3
Off the ground 1993 13-02-1993 8 14
Paul is live! 1993 27-11-1993 63 7 Livealbum
Strawberries oceans ships forest 1994 -
Flaming pie 1997 17-05-1997 8 19
Standing stone 1997 -
Rushes 1998 -
Run devil run 1999 16-10-1999 53 4
Working classical 1999 -
Liverpool sound collage 2000 -
Wingspan - Hits and history 2001 26-05-2001 32 9 met Wings / Verzamelalbum
Driving rain 2001 24-11-2001 76 5
Back in the world - Live 2003 29-03-2003 16 15 Livealbum
Twin freaks 2005 -
Chaos and creation in the backyard 2005 17-09-2005 8 17
Ecce cor meum 2006 -
Memory almost full 2007 09-06-2007 6 10
Electric arguments 2008 -
Good evening New York 13-11-2009 05-12-2009 21 13 Livealbum
Band on the run 29-10-2010 06-11-2010 34 2 met Wings / Verzamelalbum
Album(s) met hitnoteringen in
de Vlaamse Ultratop 50/100
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
Flaming pie 1997 31-05-1997 19 5
Run devil run 1999 30-10-1999 44 1
Wingspan - Hits and history 2001 19-05-2001 21 5 met Wings / Verzamelalbum
Back in the world - Live 2003 29-03-2003 4 8 Live album
Chaos and creation in the backyard 2005 17-09-2005 15 7
Memory almost full 2007 16-06-2007 25 4
Good evening New York 13-11-2009 05-12-2009 76 4
Band on the run 2010 13-11-2010 89 1 met Wings / Verzamelalbum

Singles

Single(s) met hitnoteringen in
de Nederlandse Top 40
Datum van
verschijnen
Datum van
binnenkomst
 Hoogste 
positie
 Aantal 
weken
 Opmerkingen 
Another day 1971 20-03-1971 6 8 #3 in de Single Top 100
Eat at home 1971 07-08-1971 10 7 met Linda McCartney /
#7 in de Single Top 100
Mary had a little lamb 1972 10-06-1972 15 6 met Wings / #13 in de Single Top 100
Hi hi hi 1972 16-12-1972 6 11 met Wings /
#6 in de Single Top 100 / Alarmschijf
My love 1973 21-04-1973 12 6 met Wings / #12 in de Single Top 100
Live and let die 1973 25-08-1973 27 3 met Wings / #29 in de Single Top 100 /
Soundtrack Live and Let Die
Helen wheels 1973 03-11-1973 tip4 - met Wings / #23 in de Single Top 100
Mrs Vanderbilt 1974 26-01-1974 7 7 met Wings / #7 in de Single Top 100
Jet 1974 23-03-1974 11 8 met Wings /
#10 in de Single Top 100 / Alarmschijf
Band on the run 1974 29-06-1974 4 10 met Wings / #7 in de Single Top 100
Junior's farm 1974 02-11-1974 tip2 - met Wings
Listen to what the man said 1975 14-06-1975 14 4 met Wings / #18 in de Single Top 100
Lettin' go 1975 25-11-1975 tip21 - met Wings
Silly Lovesongs 1976 15-06-1976 13 6 met Wings / #11 in de Single Top 100
Let 'em in 1976 11-09-1976 23 5 met Wings / #25 in de Single Top 100
Maybe I'm amazed 1977 05-03-1977 tip22 - met Wings
Mull of Kintyre 1977 10-12-1977 1(5wk) 17 met Wings /
#1 in de Single Top 100 / Alarmschijf
With a little luck 1978 15-04-1978 6 8 met Wings / #11 in de Single Top 100
Deliver your children / I've had enough 1978 15-07-1978 9 8 met Wings /
#13 in de Single Top 100 / Alarmschijf
Goodnight tonight 1979 07-04-1979 21 7 met Wings / #24 in de Single Top 100
Getting closer 1979 23-06-1979 tip5 - met Wings / #29 in de Single Top 100
Wonderful Christmas time 1979 01-12-1979 24 5 #20 in de Single Top 100
Coming up 1980 26-04-1980 22 7 #20 in de Single Top 100
Waterfalls 1980 28-06-1980 tip13 -
Ebony and Ivory 1982 10-04-1982 3 9 met Stevie Wonder /
#3 in de Single Top 100 / Alarmschijf
Take it away 1982 10-07-1982 tip2 - #43 in de Single Top 100
The girl is mine 1982 30-10-1982 12 7 met Michael Jackson /
#16 in de Single Top 100
Say say say 1983 15-10-1983 4 8 met Michael Jackson /
#8 in de Single Top 100 / Alarmschijf
Pipes of peace 1983 21-01-1984 32 3 #34 in de Single Top 100
No more lonely nights 1984 20-10-1984 37 3 #33 in de Single Top 100
We all stand together 1985 05-01-1985 12 8 met Frog Chorus / #7 in de Single Top 100
Spies like us 1985 07-12-1985 tip15 -
Once upon a long ago 1987 05-12-1987 6 8 #11 in de Single Top 100 / Alarmschijf
My brave face 1989 27-05-1989 12 6 #15 in de Single Top 100 / Alarmschijf
Ferry 'cross the mersey 1989 17-06-1989 20 5 met The Christians, Holly Johnson, Gerry Marsden
& Stock, Aitken & Waterman / #21 in de Single Top 100
This one 1989 12-08-1989 tip11 - #31 in de Single Top 100
Figure of eight 1989 02-12-1989 tip12 - #42 in de Single Top 100
Put it there 1990 - #82 in de Single Top 100
Birthday 1990 - #68 in de Single Top 100
The long and winding road (Live) 1991 12-01-1991 tip20 - #54 in de Single Top 100
Hope of deliverance 1992 23-01-1993 8 9 #9 in de Single Top 100
C'mon people 1993 27-03-1993 tip4 -
Off the ground 1993 25-09-1993 tip14 -
Young boy 1997 10-05-1997 tip9 - #53 in de Single Top 100
The world tonight 1997 26-07-1997 tip12 - #68 in de Single Top 100
Beautiful night 1997 - #75 in de Single Top 100
From a lover to a friend 2001 - #71 in de Single Top 100
Fine line 2005 - #28 in de Single Top 100
Jenny Wren 2005 - #58 in de Single Top 100
The girl is mine 2009 - met Michael Jackson /
#80 in de Single Top 100

Top 2000

Nummer(s) met noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000 '99 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 '16 '17 '18 '19 '20 '21 '22 '23
rel=nofollow
Another day 956 1542 1618 1249 1368 1846 1030 1952 - 1814 - -
Band on the run (met Wings) 339 339 249 294 254 344 394 421 411 362 248 270
Dance tonight - - - - - - - - 597 - - -
Ebony and ivory (met Stevie Wonder) 890 1488 - 1900 - - - - - - - -
Hi hi hi (met Wings) 1530 1377 1204 1927 - - - - - - - -
Hope of deliverance - - - - - - - - 1880 - 1959 -
Jet (met Wings) - - - - 1808 1899 1996 - - - - -
Listen to what the man said (met Wings) 1739 - 1553 1830 1992 - - - - - - -
Live and let die (met Wings) 671 1506 1044 1264 946 1041 1530 1398 1617 1333 1084 1205
London Town (met Wings) 1293 - - - - - - - - - -
Mrs. Vanderbilt (met Wings) - 1620 - 1718 - 1929 - - - - - 1878
Mull of Kintyre (met Wings) 206 238 107 321 393 353 414 401 572 399 371 401
My love (met Wings) - - - - 1666 1547 1625 1875 - 1948 1679 1682
Say say say (met Michael Jackson) - - - - - - - - - - 1769 -
Silly love songs (met Wings) 1344 1690 - 1729 - - - - - - - -
The girl is mine (met Michael Jackson) 1264 - 1692 1836 - 1874 - - - - 1253 -
We all stand together (met Frog Chorus) 471 - 759 1041 1287 1054 1052 1118 1363 1167 1212 1190

Filmografie

  • 1981 Rockshow
  • 1983 Rupert and the Frog Song
  • 1984 Give My Regards to Broad Street
  • 1986 The Prince's Trust All-Star Rock Concert
  • 1987 The Paul McCartney Special
  • 1989 Paul McCartney: Put It There
  • 1990 Paul McCartney: Get Back
  • 1993 Paul McCartney: Movin' On
  • 1994 Paul Is Live
  • 1997 Paul McCartney: In the World Tonight
  • 1997 Music For Montserrat
  • 1999 Live At The Cavern
  • 1999 Paul McCartney: Working Classical
  • 2000 Paul McCartney and Friends: The PETA Concert for Party Animals
  • 2000 Standing Stone
  • 2001 The Concert For New York City
  • 2001 Wingspan
  • 2002 Party At The Palace
  • 2002 Paul McCartney: Back in the U.S. - Live 2002
  • 2003 The Concert For George
  • 2003 Paul McCartney in Red Square
  • 2005 Chaos And Creation In The Backyard
  • 2006 Paul McCartney: The Space Within US
  • 2007 Paul McCartney: The McCartney Years
  • 2009 Paul Mccartney: Good Evening New York City

Zie ook

Referenties

  1. º Paul McCartney "Hofner Violin Bass". The Beatles Story. Geraadpleegd op 12 december 2007.
rel=nofollow

Externe links


rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Paul McCartney op Wikimedia Commons.

rel=nofollow