Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Gitaar

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Luisterrijk.

Een gitaar is een snaarinstrument en wordt bespeeld met de vingers of met een plectrum. Het woord gitaar is van Perzische oorsprong; het Perzische woord "taar" betekent "snaar". De bespeler wordt gitarist genoemd.

Gitaren hebben over het algemeen 6 snaren. De meest gangbare stemming is (van laag naar hoog) E-A-d-g-b-e (Een Aap Die Geen Bananen Eet). Deze stemming biedt een goed compromis tussen speelgemak voor veel akkoorden en de mogelijkheid om met minimale beweging in de toetshand een toonladder te spelen. Andere stemmingen zijn onder andere E-A-d-f#-b-e (dit zijn dezelfde intervallen als op een luit), D-G-d-g-b-d (zg. "open G", wordt veel gebruikt voor blues en slide-gitaar), D-A-d-g-b-e (zg. "dropped D/drop D", veel gebruikt door metal bands en in blues) of D-A-d-g-a-d (wordt vaak gebruikt bij folk). Deze zogenaamde alternatieve stemmingen worden, zoals hierboven ook al aangegeven, meestal gebruikt voor specifieke muziekstijlen.

Geschiedenis

Slechts weinige instrumenten hebben een voorgeschiedenis van meer dan 500 jaar. Het succes van zowel de Spaanse Vihuela da mano, zeskorig (zes dubbele snaren), als de Italiaanse renaissancegitaar, vierkorig (vier dubbele snaren), heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van de Guitarra Spagnola. Deze rijkelijk versierde en met vijf dubbele snaren bespannen barokgitaar is ontstaan in Spanje op het einde van de 16e eeuw.

Niet alleen in Spanje maar in de meeste West-Europese landen werd dit instrument bespeeld in aristocratische kringen waar het overigens meer gewaardeerd werd dan in Spanje zelf. Gitaristen zoals Robert de Visée en Francesco Corbetta waren vast verbonden aan het hof van Lodewijk XIV. Hun muziekbundels werden opgedragen aan de koning die zelf een fervent gitaarspeler was, evenals zijn dochters.

Rond 1780 wordt er nog een zesde paar snaren toegevoegd aan de Guitarra Spagnola. De meeste zeskorige gitaren in Spanje zijn gebouwd in Cádiz . Bijna gelijktijdig worden de zes koren ontdubbeld, eerst in Frankrijk en Italië, Spanje volgt pas veel later. Ook de snaarspanning wordt verhoogd. Dit wordt dan de zes-snarige “romantische gitaar” genoemd met zijn typische snorvormige kam. Wenen en Parijs waren de belangrijkste gitaarcentra waar gitaarvirtuozen zoals Mauro Giuliani en Fernando Sor actief waren.

In de 19e eeuw worden er mechanische stemschroeven aan toegevoegd, en rond 1884 bouwt Antonio de Torres Jurado de eerste gitaar die qua vorm en bouwprincipes maar weinig meer verschilt van de 'klassieke gitaar' zoals wij die vandaag kennen. De hedendaagse gitaartechnieken zijn volledig gebaseerd op het werk van gitaristen zoals Francisco Tarrèga en Emilio Pujol.

In de 20e eeuw hebben in Spanje de gitaristen Andres Segovia en Narciso Yepes - gevolgd door Alexander Lagoya en Ida Presti in Parijs en Julian Bream en John Williams in Engeland - voor de grote doorbraak gezorgd. Ook het Concierto de Aranjuez van de componist Joaquín Rodrigo is bij een groot publiek bekend.

Type gitaren.

  • Klassieke gitaar of Spaanse gitaar. Een gitaar met nylon snaren (vroeger darmsnaren) en de bassnaren met metaalomsponnen zijdevezels.
  • Flamencogitaar is iets lichter gebouwd dan de klassieke gitaar en heeft een dunner bovenblad waardoor ze een harder en wat scherper geluid heeft, maar korter doorklinkt. Het instrument wordt vrijwel uitsluitend in Flamencomuziek gebruikt.
  • Maccaferrigitaar of Selmergitaar. Een akoestische gitaar met stalen snaren die voornamelijk in de zigeunermuziek gebruikt wordt, daarom ook bekend als de zigeunerjazzgitaar. Herkenbaar aan een ovaal of D-vormig klankgat ook grande bouce genoemd. Bij de zigeunerjazzgitaren is de brug hoog afgesteld wat er voor zorgt dat de snaren op een ruime afstand van het fretbord zitten, wat opmerkelijk is voor een up-tempo muziekstijl. Deze gitaar is vooral bekend geworden door de zigeunergitarist Django Reinhardt.
  • Steelstringgitaar of Western gitaar: Een gitaar met stalen snaren, smalle hals en grote klankkast. Om de extra spanning van de stalen snaren aan te kunnen, loopt er doorgaans een stalen pen door de hals van de gitaar. Deze pen kan worden gesteld door hem korter of langer te draaien. Hierdoor beweegt de hals een beetje van de snaren af of juist naar de snaren toe. Op deze manier kan men met de pen het kromtrekken van de hals corrigeren. De stalen snaren produceren een hardere, heldere toon. Deze gitaar is onmisbaar in folk- en bluesmuziek en wordt ook wel aangeduid met western-gitaar of flattop-gitaar. Een variant van dit type gitaar is de Weissenborn, een steelstringgitaar die op de schoot wordt neergelegd om te bespelen.
  • Resonatorgitaar: Een gitaar met stalen snaren, smalle hals en metalen/aluminium klankkast. Dit type is vooral bekend onder de naam 'Dobro', merknaam van de Dopyera-broers. De hals kan rond of blokvormig zijn, deze laatste variant is voornamelijk voor slide-gitaarspel waarbij men een metalen buis (de slide) over de snaren schuift. De metalen klankkast produceert een harde, felle toon. Deze gitaar wordt vooral in country- en bluesmuziek gebruikt.
  • Archtopgitaar: Dit is een variant op de steelstringgitaar. Waar de andere gitaren een vlak bovenblad hebben, heeft de archtop een gewelfd bovenblad; het ontwerp lijkt geïnspireerd door de viool. Deze variatie werd ontworpen nadat Gibson een type mandoline had ontwikkeld in eenzelfde stijl. Beide instrumenten werden onmiddellijk geadopteerd door jazz- en country-muzikanten, maar vielen niet in de smaak binnen de rock 'n' roll omdat het ontwerp niet veel versterking toelaat.
  • 7-snarige gitaar: De 7-snarige gitaar is een relatief recente toevoeging aan de gitaarstamboom. Hij duikt het eerst op in de jaren vijftig in de handen van jazzgitaristen als Bucky Pizzarelli en George van Eps. Hierna wordt er enkele tientallen jaren niets meer van deze gitaar vernomen totdat in de jaren negentig Steve Vai deze gitaar gaat bespelen. Over het algemeen wordt de 7-snarige gitaar gebruikt om de extra bassnaar toe te voegen aan de 6-snarige hals, dus bij de 'normale' stemming komt er een B-snaar bij. De 7-snarige gitaar wordt ook veel gebruikt in moderne metalbands, een van de eersten die hier mee begon is de band KoЯn. De band Meshuggah speelde overigens voor KoЯn al op 7-snarige gitaren, en zijn inmiddels overgestapt op 8-snarige gitaren om hun kenmerkende polymetrische passages kracht bij te zetten.
  • 12-snarige gitaar: steelstring-gitaar met 6 dubbele stalen snaren. Deze wordt voornamelijk gebruikt in folk en rock 'n' roll. De snaren zijn ofwel paarsgewijs hetzelfde gestemd (de bovenste twee) of een octaaf verschillend (de rest).
  • Elektrische gitaar: elektrische gitaren hebben een massieve kast, en brengen nauwelijks geluid voort zonder versterker. Elektromagnetische opnemers ('elementen' of 'pickups') zetten de trilling van de stalen snaren om naar elektrische signalen die via een kabel of zender worden doorgegeven naar een versterker. Deze gitaar wordt veel gebruikt in de blues en de rock 'n' roll, en daarnaast in genres als metal, ska, punk, rock en hardrock. Rickenbacker nam de eerste elektrische gitaar in productie, deze was ontworpen door George Beauchamp.
  • Elektrische basgitaar: Een instrument dat erg lijkt op de elektrische gitaar. Verschillen zijn de toonhoogtes die het instrument voortbrengt en het aantal snaren. De basgitaar brengt lagere toonhoogtes voort en bestaat doorgaans uit 4 snaren; soms echter uit 5 of 6. De stemming van laag naar hoog is E-A-D-G. Bij 5-snarige basgitaren is er een B toegevoegd die onder de E zit qua toonhoogte. Het gebruik van een basgitaar is ongeveer hetzelfde als bij de elektrische gitaar. In jazz, blues, folk, country wordt, als er een basinstrument aanwezig is, meestal een contrabas gebruikt.
  • Prepared gitaar: de prepared gitaar is een gitaar waarvan het timbre veranderd wordt door diverse voorwerpen op of tussen de snaren van het instrument te plaatsen. Een voorbeeld hiervan is de door Yuri Landman gemaakte elektrische gitaar met een derde brug.
  • Baritongitaar

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen akoestische en elektrische gitaren. Daarnaast zijn er ook hybriden en meer "exotische" varianten zoals een gitaar met twee nekken.

Hybriden

  • Harpgitaar, een gitaar met een aantal toegevoegde vrije harpsnaren.
  • Gitaarbanjo, een instrument dat zich weliswaar laat bespelen als een gitaar maar in feite een banjo is.
  • Thumbpianogitaar, Een gitaar met een thumbpiano op zijn body bevestigd.

Accessoires

Er zijn verschillende accessoires op de markt voor gitaristen, zowel voor de klassieke gitarist als de elektrische gitarist. Deze accessoires dienen soms om het gitaarspel makkelijker te maken zoals een plectrum, soms om een ander geluid of andere andere effecten uit het gitaarspel te krijgen zoals bij de slide, ebow, capodastro of effectpedalen.

Zie ook

Externe links

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Gitaar&oldid=12261"