Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Elektrische gitaar
| Elektrische gitaar | ||
| Classificatie | ||
| Gerelateerde instrumenten | ||
| klassieke gitaar, archtopgitaar, steelstring gitaar, basgitaar, baritongitaar, 3rd bridge-gitaar | ||
| Fabrikanten | ||
| Fender, Gibson, Ibanez | ||
| Meer artikelen | ||
| gitaar, Klankkast, fret, opnemer |
Een elektrische gitaar is een gitaar die doorgaans geen klankkast heeft maar haar geluid uiteindelijk produceert door een luidspreker.
De trillingen van de stalen snaren worden opgepikt door elektromagnetische opnemers (elementen) die bestaan uit magneten en spoelen. De verstoringen van het magneetveld worden omgezet in elektrische stroom die via een instrumentkabel van de gitaar naar een versterker wordt geleid. Deze versterker zet het elektrische signaal uiteindelijk met een luidspreker om in hoorbaar geluid. De vorm van de gitaar is nauwelijks van belang voor de uiteindelijke klank van de gitaar maar des te meer voor het speelgemak. Hoe minder geluid er van de trillende snaar wordt overgedragen op de 'body' van de gitaar, hoe langer een snaar kan blijven trillen. Dit lange doorklinken (sustain) geeft mogelijkheden die een akoestische gitaar niet heeft. Vaak is er op de elektrische gitaar een vibrato systeem (ook bekend als tremolo ook al is dat iets anders) gemonteerd, waarmee je de klank van de gitaar kan laten vibreren door de spanning in de snaren afwisselend te verlagen en te verhogen.
Geschiedenis
Enkele van de eerste elektrische gitaren gebruikten pickups van wolfraam en werden in de jaren '30 gemaakt door Rickenbacker, ontworpen door George Beauchamp. De eerste opname met een elektrische gitaar gebeurde door jazzgitarist Eddie Durham in 1937. Durham toonde het instrument aan de jonge Charlie Christian, die het instrument bekend maakte. Hij had een grote invloed op jazzgitaristen gedurende tientallen jaren.
Het bedrijf Audiovox bouwde een solidbody-gitaar half jaren '30, en zou die ook verkocht hebben. In het begin van de jaren '40 bouwde musicus en uitvinder Les Paul, die werkte bij de Gibson Guitar Corporation, in zijn vrije tijd ook een solidbody-gitaar, en hij nam er patent op.
In 1950 en 1951 ontwierp Leo Fender, bouwer van elektronische versterkers, de eerste commercieel succesrijke solidbody elektrische gitaar met een enkele magnetische pickup, de "Fender Esquire", voorloper van de Telecaster. In 1954 introduceerde Fender de Fender Stratocaster of de "Strat". De stratocaster is de meest verkochte gitaar aller tijden. Fender was ook de eerste die met een elektrische basgitaar kwam in 1951, de Precision Bass.
Soorten elektrische gitaren
De meeste elektrische gitaren zijn in drie groepen in te delen: solid-body, semi-solid en hollow-body, maar er zijn nog andere indelingen mogelijk.
Solid-body
De body is massief of uit twee gelamineerde delen opgebouwd en klankkastresonantie is totaal afwezig. Van rondzingen (feedback) heeft de solid-body minder last zodat ze beter geschikt is voor hoge geluidsniveaus. Deze gitaar levert meer sustain en hoge tonen.
Semi-solid / semi-hollow
Deze soort is een semi-akoestische gitaar, voorzien van een klankkast (met F-gaten), met daarin een massief stuk hout, en die qua klank het midden houdt tussen de twee andere varianten. Deze gitaar valt binnen de categorie semi-akoestische gitaren.
Hollow-body
Deze soort is voorzien van een volwaardige klankkast. De klank wordt extra versterkt door een elektrische opnemer. Ook deze gitaar valt binnen de catgorie semi-akoestische gitaren.
Varianten
Baritongitaar
 Zie Baritongitaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Deze gitaar is een kwart lager gestemd in B.
Eensnarige gitaren
De eensnarige gitaar is een zeldzaam voorkomende gitaar die vooral in de Delta blues voorkwam in de jaren '30 en '40. Eddie One String Jones had regionaal succes met een versie van "Rolling ans Tumbling Blues" op een eensnarige gitaar met een pickup en Mississippi-bluesmuzikant Lonnie Pitchford bespeelt een vergelijkbaar, zelfgemaakt instrument.
Zevensnarige gitaren
De zevensnarige gitaar heeft meestal een extra lage B-snaar boven de E-snaar. John Petrucci en Steve Vai en later Limp Bizkits gitarist Wes Borland en Korns James Shaffer hebben deze gitaar populair gemaakt. Ibanez is de belangrijkste producent van 7 snarige gitaren. Omdat dit merk zich vooral op "technische" progressive rock, shred en metal gitaristen richt, is dat ook logisch te verklaren, een 7-snaar vraagt een wat technischer benadering van gitaarspelen. Tijdens de hoogtij dagen van de Nu metal (zo rond het jaar 2000) waren deze gitaren een populair stuk gereedschap om "extra diep te kunnen grommen".
Twaalfsnarige gitaren
Twaalfsnarige gitaren hebben zes paar snaren, meestal met elk paar in dezelfde noot gestemd. Bij de extra E-, A-, D- en G-snaren is de extra noot een octaaf hoger. De snaarparen worden gezamenlijk gespeeld, dus de techniek en stemming zijn dezelfde als bij een gewone gitaar, echter de klank is voller. Deze gitaar wordt vooral veel gebruikt in folk en ballades. De Rickenbacker 365 is een bekend voorbeeld van een 12 snarige elektrische gitaar. Er bestaan ook negensnarige varianten, waarbij alleen de dunne snaren gedubbeld zijn. Dit is een soort compromis tussen de zessnarige en de twaalfsnarige. Het voordeel van negen snaren is dat je de bassnaren wat droger en 'normaler' kunt bespelen, terwijl de akkoordsnaren toch de zweving hebben die zo kenmerkend is bij twaalf snaren. De Vox Mark IX is een bekend voorbeeld van zo'n gitaar.
Achttiensnarige gitaar
Experimenteel gitaarbouwer Yuri Landman ontwierp in 2007 voor Sonic Youth een achttiensnarige stereo elektrische dronegitaar met een dubbelvoudige kop, de Moonlander.
3rd bridge-gitaren
| Zie 3rd bridge-gitaar voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Een 3rd bridge-gitaar is een prepared gitaar met een extra derde brug. Dit kan een normale gitaar zijn die aangepast is, of een zelfgebouwd instrument. Lee Ranaldo van Sonic Youth is bekend om zijn schroevendraaiertechniek, waarbij hij een schroevendraaier tussen de snaren en het fretboard klemt op harmonische posities om resonanties te creëren. Glenn Branca, Bradford Reed en Yuri Landman zijn gitaarbouwers die speciale afwijkende instrumenten bouwden om deze techniek beter uitvoerbaar te maken.
Dubbelhalsgitaren (Double Neck)
Een dubbelhals, of dubbelnek is een gitaar met twee halzen. Deze gitaren bestaan in verschillende vormen, namelijk met een van de halzen twaalfsnarig en de andere zessnarig (Gibson EDS 1275, zoals gebruikt door Jimmy Page en Pete Townshend), beide halzen twaalfsnarig of zessnarig, of een van de twee halzen akoestisch en de andere elektrisch (Guild Crossroads, zoals gebruikt door Slash), of zelfs een twaalfsnarige hals gecombineerd met een basgitaar (custom gebouwd voor Mike Rutherford). De reden tot het gebruiken van een dubbelhals is simpel: een artiest moet in een paar seconden kunnen overstappen van twaalfsnarig naar zessnarig of andersom. Een doubleneck is vaak voorzien van een driestandenschakelaar waarmee men: (stand 1) gitaar 1 aanzet en gitaar 2 uit, (stand 2) gitaar 1 en 2 allebei aanzet of (stand 3) gitaar 2 aan en gitaar 1 uit.
Controverse
De elektrische gitaristen zijn over het algemeen verdeeld in twee kampen; de Gibson liefhebbers en de Fender aanhangers. De Gibson Les Paul was dé gitaar voor rockbands als Fleetwood Mac o.l.v. Peter Green, The Allman Brothers Band en Lynyrd Skynyrd. Daarnaast lieten Rory Gallagher en David Gilmour van Pink Floyd horen dat de Fender Stratocaster ook over veel mogelijkheden beschikt. Eric Clapton maakte rond 1969 de overstap van de Gibson les Paul standard - die hij bijna eigenhandig populair had gemaakt - naar de Fender Stratocaster.
Er zijn gitaristen die zelfs niet over de Fender wilden praten (onder meer Andrés Segovia) en het publiek kwam in opstand toen Bob Dylan in 1965 het podium betrad met een elektrische Fender. Toch was haar opmars niet te stuiten, onder meer omdat zij een aantal extra mogelijkheden biedt door de ongevoeligheid voor akoestische terugkoppeling (rondzingen) en door alle geluidseffecten die mogelijk zijn met het lang doorklinkende geluid.
Toch zijn sommige elektrische gitaren wel behept met akoestische terugkoppeling; m.n. de Fender Telecaster heeft deze ongewenste eigenschap. De grote metalen onderplaat waarop het brug element is gemonteerd en de in de loop der tijd uitgeharde lijm, waarmee de spoelen en de daarin geplaatste magneten op hun plaats worden gehouden, veroorzaken dit probleem.
Klank
De uiteindelijke klankkleur van de elektrische gitaar, zoals die ervaren wordt door de luisteraar, wordt onder meer beïnvloed door:
- de constructie en plaatsing van de elementen
- de plaats waar de snaren bespeeld worden (ten opzichte van de kam)
- de effectapparatuur die het signaal van de gitaar bewerkt, bijvoorbeeld een chorus of een flanger.
- de versterkers en de luidsprekers
- de snaren zelf (meestal zes)
- de akoestiek van de ruimte waarin je speelt
- de kwaliteit en de lengte van de kabels
- de gebruikte houtsoorten
- de hoek van de plectrum bij het aanslaan
- de dikte van de plectrum
- de constructie van de hals op de body
- een tailed bridge-constructie als brug
- wel of geen string trees in de kop van de gitaar
- de bespeler van de gitaar
Bouwers
| Zie Gitaarbouwer voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Bekende gitaarbouwers van elektrische gitaren zijn onder andere Les Paul, Fender, Gibson, Ibanez, en ESP.
Beroemde gitaristen
| Zie ook: Lijst van gitaristen |
Top 100
In 2004 publiceerde het Amerikaanse tijdschrift Rolling Stone een top 100 van de beste gitaristen van de wereld.
Zie ook
Externe links
- Gitaartabs.nl, Nederlandse gitaarwebsite met online-muziek, lessen en discussieforum.
- Gitaarnet.nl, een gitaarzoekmachine van de Benelux.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Electric guitars op Wikimedia Commons.