Megalomanie

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer

Grootheidswaan is een bepaalde ingebeelde grootheid of ziekelijke zelfoverschatting van/bij een persoon.

Megalomanie is in de psychologie de wetenschappelijke naam van grootheidswaanzin, wat een psychische aandoening is, waarbij de patiënt bijvoorbeeld meent van adel te zijn, van Koninklijken bloede of op een andere manier groot.

Men spreekt van hoogmoedswaanzin bij een gemoedstoestand waarbij iemand zichzelf en z'n kunnen overschat (opblaast).

Verklaring

Wie megalomaan is, ziet zichzelf als belangrijker of machtiger dan zijn omgeving of schrijft zichzelf bijzondere talenten toe. Soms is megalomanie een uiting van een sterk gevoel van eigenwaarde, maar de oorzaak kan ook zijn dat iemand zichzelf eigenlijk minderwaardig, onbetekenend of onbelangrijk vindt. In dit geval is de megalomanie een verdedigingsmechanisme van de psyche. De megalomaan sublimeert dan zijn minderwaardigheidscomplex in het tegendeel daarvan.

Vaak kan iemand met grootheidswaan in eerste instantie innemend en charmant zijn en de aandacht van zijn omgeving krijgen, maar later ebt de bewondering weg en maakt plaats voor irritatie.

Als iemand die megalomaan is ernstige problemen ondervindt in het sociale verkeer (op het werk et cetera) en niet meer goed kan functioneren, dan kan er sprake zijn van een psychische aandoening: bijvoorbeeld een waanstoornis of schizofrenie. In dit geval kan iemand zich inbeelden onverslaanbaar te zijn of een belangrijke maatschappelijke positie in te nemen, bijvoorbeeld speciaal adviseur van het staatshoofd. Het komt ook voor dat iemand zichzelf als een bestaande persoon beschouwt, doorgaans iemand met macht en aanzien. De echte persoon wordt dan beschouwd als oplichter.

Een bekende en groot megalomaan uit de Oudheid was Commodus, de enige overlevende zoon van Marcus Aurelius Antoninus Augustus. Zowel Commodus als Marcus Aurelius zijn personages in de film Gladiator waar duidelijk de megalomanie van Commodus te zien is. Dit is uiteraard maar een film, maar de megalomanie van Commodus is in veel teksten te lezen en daar is het personage dan ook op gebaseerd.

Toen Commodus in 177 de macht kreeg veranderde hij de namen van de kalender in zijn verworven titels, de namen werden Lucius, Aelius, Aurelius, Commodus, Augustus, Herculeus, Romanus, Exsuperatorius, Amazonius, Invictus, Felix, en Pius. Hij ging nog verder en hernoemde Rome in Colonia Commodiana. Het volk begon te morren toen hij zichzelf de nieuwe Romulus ging noemen. Uiteindelijk werd hij vergiftigd en post mortem ook nog gewurgd om zeker van zijn dood te zijn. Dit toont aan dat megalomanie enorme irritatie kan opwekken bij de omgeving van de megalomaan.

Religie

Vaak is de waan van religieuze aard. Zo kan iemand zich beschouwen als boodschapper van een god en zichzelf een goddelijke status toedichten. Deze vorm van grootheidswaan, die aan de basis van sektes en dictaturen ligt, komt onder andere voor in het Jeruzalem-syndroom.

Dictators

Het verleden heeft jammergenoeg vele dictators voortgebracht, waarvan meer recentelijk Saddam Hoessein, Kim Il-sung, Hosni Moebarak zijn verwijderd of anderzijds vertrokken, en waarbij momenteel Gadaffi (spreekwoordelijk) de kroon spant. Deze vier genoemde dictators zijn een sprekend voorbeeld van wereldleiders, met veelal een bevolking van vele miljoenen mensen onder zich (lees : onderdrukt, beïnvloed, bedrogen enz.), waarvan duidelijk de grootheidswaanzin te herkennen is. Vooral van Gadaffi en z'n excentrieke manier van leven-doen-en-laten, mag men stellen dat z'n waangedachten en -beelden zeer verwrongen percepties van de werkelijkheid zijn, waarbij hij zichzelf boven alles-en-iedereen verheft. Dit blijkt alleen al uit de uitspraken die ie deed, zoals de heerser te zijn over meerdere continenten, waaronder Europa. Tegenwoordig ziet men meer-en-meer in dat het eigenlijk bizar is om een gevaarlijk-gestoord persoon te laten regeren over een land.

Zie ook

• Gigantomanie, de liefde voor grote bouwprojecten (bijvoorbeeld Welthauptstadt Germania en de Burj Dubai)