Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Joodse mystiek: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Joodse_mystiek&oldid=31890705)
 
Geen bewerkingssamenvatting
 
(9 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
De '''joodse mystiek''' bestaat uit de mystieke tradities van het [[jodendom]], in de volksmond ook wel eens bekend als 'Kabbalah'. Dit omvat alle verhalen, legendes en bijgeloven die onder het joodse volk de ronde doen. Buiten de verhalen in de [[Talmoed]], die bekendstaan als ''aggadah'', werd in de middeleeuwen veel over de mystieke aspecten van het joodse geloof geschreven.
De '''joodse mystiek''' is [[mystiek]] die de termen van de joodse godsdienst en cultuur gebruikt. In de middeleeuwen werd veel over mystieke aspecten van de joodse godsdienst geschreven. In het Hebreeuws en Arabisch bestaat niet echt een begrip voor ’mystiek’ en dit woord is dus niet volledig correct als vertaling. In het Hebreeuws wordt de term ''ha-Torat ha-sod'' gebruikt; ’esoterische kennis’.


==In bijbelse tijden==
==Historisch overzicht==
Sommige wetenschappers zijn van mening dat in de tijd van de [[Hebreeuwse bijbel]] de vroege Israëlieten - de voorlopers van het Joodse volk - net als andere volkeren in die streken, in meerdere goden geloofden. Dit is tevens de mening van verschillende middeleeuwse religieuze rationalisten, zoals de [[Maimonides|Rambam]] (Maimonides).
===Antieke joodse mystiek===
Ten vroegste op het einde van de tweede eeuw n.Chr. bestond de ’troonwagenmystiek’ of ’mystiek van de goddelijke troon’. Volgens andere schattingen kwam deze vorm van mystiek op in de zesde eeuw. De troon van God wordt in het boek [[Ezechiël (boek)|Ezechiël]] voorgesteld als een hemelse wagen. Later werd hiervoor het [[Hebreeuws]]e woord ''merkava'' gebruikt. De hierop gebaseerde mystiek heet ''Merkava''-mystiek. In [[rabbijn]]se kringen werd er zorgvuldig over gewaakt dat deze vorm van mystiek niet bij het grote publiek bekend raakte. De mysticus maakte in deze mystiek een reis door de paleizen van de zeven hemelen, waarna hij God mocht aanschouwen, die in de zevende hemel op zijn glorierijke troonwagen zetelde.  


Volgens het jodendom was het joodse volk voordat het de [[Thora]] in ontvangst nam bij de berg Sinaï een slavenvolk in Egypte. In die tijd was het volk al anders dan de andere volken, in dat het een eigen taal had en erg op zichzelf leefde.
De literatuur die over dit thema ontstond, kwam bekend te staan onder de verzamelnaam ''Hechalot''-literatuur. Het woord ''hechalot'' is het meervoud van ''hechal'', dat onder andere ’paleis’ betekent.


In de joodse traditie ging de Heer bij alle volkeren van de wereld langs en bood hen de Thora aan. Alle volkeren vroegen op hun beurt, "wat staat erin?" Ieder volk was ontevreden met het antwoord. Als allerlaatste vroeg de Heer het de joden, een arm en hulpeloos slavenvolk dat niets te verliezen had. Zij namen de Thora wel aan, en verklaarden, "''Na'aseh ve-Nishma''" ("wij zullen doen en wij zullen horen").
===Klassieke kabbala===
Zie [[kabbala]].


Later, toen het volk tijdens de tocht van Egypte naar het Land Israël bij de berg Sinaï de Thora in ontvangst nam, wilden de joden die volgens de [[Talmoed]] niet direct in ontvangst nemen. Daarop tilde de Heer de berg Sinaï op, hield die boven de hoofden van de joden, en verklaarde: "als jullie de Thora accepteren - goed; zoniet, dan wordt dit jullie graf."
===Luriaanse kabbala===
In latere tijden was het rabbijn Yitzchak Luria (Isaac Luria), ook bekend als de ’Ari’ of ’Ari zal’, die het [[Kabbala|kabbalisme]] nieuw leven gaf. Hij en zijn volgelingen leefden in Tsfat ([[Safed]]), thans in noordelijk [[Israël]] gelegen.


==In de Talmoed==
===De kabbala van Sjabtai Tsvi===
De [[Talmoed]] (om precies te zijn, de ''Gemara'') staat vol met verhalen over engelen en demonen en over onderwerpen zoals [[reïncarnatie]] en [[bijna-doodervaring]]en; over gevechten tussen rabbijnen en de 'Engel des Doods', en vele andere mystieke onderwerpen.
[[Sjabtai Tsvi]]’s rol in de joodse mystiek is nog steeds omstreden. Hoewel hij nu als ’schijnmessias’ wordt gezien, had hij vele volgelingen, waaronder vele rabbijnen. De biograaf [[Gershom Scholem]] schreef hem een belangrijke rol toe in de ontwikkeling van de hedendaagse joodse mystiek. Deze zienswijze heeft fervente tegenstanders onder de traditionalistische joodse kabbalisten, die geloven dat de kabbala ouder is en niet beïnvloed is door een schijnmessias.


Daarnaast werd door de Talmoedische geleerde rabbijn Shimon bar Yochai het oudste en belangrijkste kabbalistische boek, de Zohar, geschreven.
===Het chassidisme===
Het [[chassidisme]] is een recentere uiting van joodse mystiek. In het chassidisme wordt de luriaanse kabbala opnieuw geïnterpreteerd. Een doel is het bereiken van een toestand van ''devequt'' (’extase’ of ’aankleving aan God’). Dit kan worden bereikt door middel met behulp van taalmystiek en door het extatische [[gebed]], dat ofwel een stil en geconcentreerd gebed kon zijn of gepaard kan gaan met hevig ritmische lichaamsbewegingen.


==In post-Talmoedische tijden==
{{Appendix|Bronvermelding|2=
In latere tijden was het rabbijn Yitzchak Luria (Isaac Luria), bekend als de 'Ari' of 'Arizal', die het [[Kabbala|kabbalisme]] nieuw leven gaf. Hij en zijn volgelingen leefden in Tzfat ([[Safed]]), thans in noordelijk [[Israël]] gelegen.
*{{Aut|Ramchal}} (HaRav Moshe Chaim Luzzato zt'l) (1700–1746), ''Derech Hashem, Maamar ha‘Ikkarim'', Amsterdam
 
* {{Aut|Sjef Laenen}}, ''Joodse mystiek, een inleiding'', Kok, Kampen. 1998. Tweede druk, 2008. ISBN 978-90-435-1077-6
==De spirituele wereld==
Volgens het jodendom bestaan er meerdere werelden. De wereld waarin wij leven is slechts een van die werelden. Zaken die wij met onze zintuigen kunnen weernemen behoren tot de fysieke wereld; zaken die wij niet kunnen weernemen tot de spirituele wereld. Net zoals er in de fysieke wereld verschillende categorieën schepsels bestaan, is dit ook in de spirituele wereld het geval.
 
De spirituele wereld bevat drie categorieën wezens: transcendentale krachten, engelen, en zielen.
* De transcendentale krachten zijn uiterst pure, superieure spirituele entiteiten, volledig gescheiden van alles dat fysiek is. Zij staan het dichtst bij de [[Sjechina]], en de Sjechina spreidt zich constant over hen uit. Zij krijgen namen aan de hand van hun niveaus: de "wielen van de troon", de "ofaniem", en dergelijken.
* Engelen zijn geschapen om als boodschappers van de Heer te werken. Zij doen enkel en alleen exact dat wat hen wordt opgedragen. Iedere engel waakt over een bepaald concept en is door de 'Hoogste Wil' aangesteld om over dat doel te waken. Er zijn verschillende niveaus engelen, en ieder niveau heeft zijn eigen mogelijkheden en begrenzingen, zoals de 'Hoogste Wijsheid' dat besloten heeft. De engelen zijn onderverdeeld in twee categorieën: goede en slechte engelen. De slechte engelen heten 'engelen van vernietiging' (Hebreeuws: ''Malachei Chavalah'') en 'verwonders' (Hebreeuws: ''Mazzikim'').
* Zielen zijn spirituele entiteiten die zijn voorbestemd om plaats te nemen in aardse lichamen en sterk met hen verbonden te worden. Ook zij hebben hun eigen mogelijkheden en begrenzingen. De ziel bestaat in drie verschillende werelden (fasen): voor de dood, tijdens het aards leven, en na de dood.
 
Er bestaat tevens een categorie wezens die tussen de fysieke en spirituele wereld in zitten. Zij hebben eigenschappen van zowel de fysieke als de spirituele wereld. Dit zijn 'demonen' (Hebreeuws: ''Shedim'').
 
De spirituele, maar deels ook de fysieke wezens, kunnen door de sterren beïnvloed worden. Ieder wezen, spiritueel en fysiek, opereert binnen bepaalde grenzen. Deze kunnen onder normale omstandigheden niet overschreden worden door de spirituele wezens. De Heer bepaalde echter dat de spirituele wezens deze grenzen wel kunnen overschrijden wanneer de mens hen daartoe aanzet. Deze vorm van magie wordt uitgelegd in het boek ''[[Sefer Jetzirah]]''.<ref>Gehele sectie: ''Derech Hashem, Maamar ha'Ikkarim,'' Ramchal (HaRav Moshe Chaim Luzzato zt'l) (1700-1746), gepubliceerd te Amsterdam</ref>
 
{{Bron|bronvermelding=
{{References}}
}}
}}
{{Navigatie Joodse mythologie}}
{{Navigatie joodse mystiek}}
 
{{navigatie jodendom}}
{{authority control|TYPE=t|Wikidata=Q15220629}}
[[Categorie:Joodse mystiek| ]]
[[Categorie:Joodse mystiek| ]]
[[Categorie:Joodse mythologie| Joodse mystiek]]
{{groei}}

Huidige versie van 28 aug 2019 om 14:26

De joodse mystiek is mystiek die de termen van de joodse godsdienst en cultuur gebruikt. In de middeleeuwen werd veel over mystieke aspecten van de joodse godsdienst geschreven. In het Hebreeuws en Arabisch bestaat niet echt een begrip voor ’mystiek’ en dit woord is dus niet volledig correct als vertaling. In het Hebreeuws wordt de term ha-Torat ha-sod gebruikt; ’esoterische kennis’.

Historisch overzicht

Antieke joodse mystiek

Ten vroegste op het einde van de tweede eeuw n.Chr. bestond de ’troonwagenmystiek’ of ’mystiek van de goddelijke troon’. Volgens andere schattingen kwam deze vorm van mystiek op in de zesde eeuw. De troon van God wordt in het boek Ezechiël voorgesteld als een hemelse wagen. Later werd hiervoor het Hebreeuwse woord merkava gebruikt. De hierop gebaseerde mystiek heet Merkava-mystiek. In rabbijnse kringen werd er zorgvuldig over gewaakt dat deze vorm van mystiek niet bij het grote publiek bekend raakte. De mysticus maakte in deze mystiek een reis door de paleizen van de zeven hemelen, waarna hij God mocht aanschouwen, die in de zevende hemel op zijn glorierijke troonwagen zetelde.

De literatuur die over dit thema ontstond, kwam bekend te staan onder de verzamelnaam Hechalot-literatuur. Het woord hechalot is het meervoud van hechal, dat onder andere ’paleis’ betekent.

Klassieke kabbala

Zie kabbala.

Luriaanse kabbala

In latere tijden was het rabbijn Yitzchak Luria (Isaac Luria), ook bekend als de ’Ari’ of ’Ari zal’, die het kabbalisme nieuw leven gaf. Hij en zijn volgelingen leefden in Tsfat (Safed), thans in noordelijk Israël gelegen.

De kabbala van Sjabtai Tsvi

Sjabtai Tsvi’s rol in de joodse mystiek is nog steeds omstreden. Hoewel hij nu als ’schijnmessias’ wordt gezien, had hij vele volgelingen, waaronder vele rabbijnen. De biograaf Gershom Scholem schreef hem een belangrijke rol toe in de ontwikkeling van de hedendaagse joodse mystiek. Deze zienswijze heeft fervente tegenstanders onder de traditionalistische joodse kabbalisten, die geloven dat de kabbala ouder is en niet beïnvloed is door een schijnmessias.

Het chassidisme

Het chassidisme is een recentere uiting van joodse mystiek. In het chassidisme wordt de luriaanse kabbala opnieuw geïnterpreteerd. Een doel is het bereiken van een toestand van devequt (’extase’ of ’aankleving aan God’). Dit kan worden bereikt door middel met behulp van taalmystiek en door het extatische gebed, dat ofwel een stil en geconcentreerd gebed kon zijn of gepaard kan gaan met hevig ritmische lichaamsbewegingen.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronvermelding
  • Ramchal (HaRav Moshe Chaim Luzzato zt'l) (1700–1746), Derech Hashem, Maamar ha‘Ikkarim, Amsterdam
  • Sjef Laenen, Joodse mystiek, een inleiding, Kok, Kampen. 1998. Tweede druk, 2008. ISBN 978-90-435-1077-6
rel=nofollow
Joodse mystiek

Geschriften: Sefer Jetsira • Aggada (Talmoed) • Thora • Tenach • Zohar
Overig: Adam Kadmon • Chassidisme • Gematria • Yitzchak (Isaac) Luria • Joodse mystiek • Kabbala • Merkava • Sjabtai Tsvi

rel=nofollow
JodendomMenora

Algemeen: Joden • Geschriften: Thora • Tenach • Misjna • Talmoed • Tosefta • Literatuur • Halacha • Ketoeba • Religieuze plichten en gebruiken: Kasjroet • Briet • Gebed • Mitswa • Sjabbat • Tsedaka • Tijd en kalender: Feestdagen • Maanden • Jaartelling • Geschiedenis • Gebouwen: Tempel • Synagoge • Personen: Rabbijn • Chazan • Andere: Mystiek • Kabbala • Mythologie • A tot Z

rel=nofollow
rel=nofollow
 
Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren
Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Wikipedia • Toolserver • Wikidata (Reasonator) • Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Joodse_mystiek&oldid=294253"