Lijst van uitdrukkingen en gezegden V-Z

Spreekwoorden A-E   F-J   K-O   P-U   V-Z

Uitdrukkingen en gezegden A-E   F-J   K-O   P-U   V-Z

valreep

Dat was op de valreep

Dat is maar net gelukt.

varken

Dat slaat als een tang op een varken.

Dat slaat nergens op.

Dat varkentje zullen we even wassen.

Deze opdracht zullen we even uitvoeren.

verdonkeremanen

Iets verdonkeremanen

Stelen

vermoorde onschuld

De vermoorde onschuld spelen

Net doen alsof je van niets weet

vijgenblad

Zich met vijgenbladen dekken / Vijgenbladen zoeken

Nietige uitvluchten zoeken

villen

Het is op een oor na gevild.

Het is bijna klaar. Het is bijna achter de rug.

Iemand villen

Iemand te veel laten betalen

Iemand afpersen

Iemand wel kunnen villen

Erg kwaad zijn op iemand

Een erge hekel hebben aan iemand

Schreeuwen of men levend gevild wordt

Heel hard schreeuwen

vinger

Op de vingers kijken

(Op een vervelende manier) scherp toezien hoe iemand iets doet, zodat elke fout direct opgemerkt wordt.

Een vinger in de pap hebben

Invloed/zeggenschap hebben

Op de vingers tikken

Berispen

Door de vingers zien

Geen sanctie toepassen (op een overtreding van een regel).

Iets in de vingers hebben

Ergens ervaring en deskundigheid over hebben opgebouwd, waardoor men met grote kwaliteit en zonder fouten te maken, zich hiermee bezig kan houden.

Zich in de vingers snijden

Zichzelf (onbedoeld) benadelen.

Om de vinger winden

Grote invloed op iemand hebben.

Het klopt als een zwerende vinger

Het past goed; het is logisch; het is volkomen juist; er is niets tegen in te brengen. (Equivalent aan: het sluit als een bus.)

viool

Eerste viool willen spelen

De meest prominente taak willen vervullen, bijvoorbeeld als leider of woordvoerder van de groep.

Iets voor de kat zijn viool doen

Iets voor niets doen.

De violen stemmen

Met elkaar onderhandelen, naar compromissen zoeken

vis

Boter bij de vis.

Bij een aankoop moeten geld en goederen tegelijk overgestoken worden.

Zich als een vis in het water voelen.

Zich helemaal op zijn plaats voelen.

Een visje uitgooien.

Proberen of ergens belangstelling voor bestaat.

Het is vlees noch vis

Onduidelijk wat iets is; het een of het ander.

vlag

Met vlag en wimpel (slagen)

Met een uitmuntende prestatie

Als een vlag op een modderschuit

Dat is veel te mooi voor die situatie.

De vlag uitsteken

Ergens erg blij mee zijn.

vlees

Het is vlees noch vis

Het is niet bruikbaar, omdat het niet duidelijk is.

Weten wat voor vlees je in de kuip hebt

Weten wat er gaande is. Weten met wat soort medemens je te doen hebt.

vleet

(Haring) bij de vleet

In overvloed. (Een 'vleet' is een groot net dat door de haringloggers werd/wordt gebruikt.)

vlieg

Elkaar vliegen afvangen

Op onbeduidende details elkaar beconcurreren dan wel duidelijk willen laten uitkomen dat men zelf gelijk heeft en de ander niet.

Geen vlieg kwaad doen

Uitsluitend goede bedoelingen hebben, niemand tot last zijn

Twee vliegen in één klap slaan

Met een enkele handeling, twee keer een winst behalen

voet

Voet bij stuk houden

Niet toegeven

Ten voeten uit

Letterlijk: de volledige gestalte is afgebeeld; figuurlijk: een getrouwe persoonsbeschrijving.

Een wit voetje halen

Een goede indruk maken bij de leider(s).

Op te grote voet leven

Een te ruim uitgavenpatroon hebben.

Zich in de eigen voet schieten

Zichzelf benadelen.

Reageren met de voeten

Door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is.

Aan iemands voeten liggen

Iemand vereren, een absolute fan van iemand zijn.

Met voeten treden.

Onbehouwen te werk gaan.

Met iemand zijn voeten spelen.

Iemand voor de gek houden.

vogel

De hoofdvogel schieten.

Een hoofdprijs winnen, maar vaak ironisch bedoeld. Letterlijk: de hoofdvogel is de hoofdprijs bij het vogelschieten.

Een pechvogel

Iemand die steeds tegenslag heeft

Een vogel voor de kat

Een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden

voordeel

Iemand het voordeel van de twijfel gunnen.

Een onzekere factor voor hem zo gunstig mogelijk laten meetellen.

vuiltje

Er is geen vuiltje aan de lucht

Optimale omstandigheden.

vuist

Op de vuist gaan.

Knokken.

Voor de vuist weg.

Onvoorbereid.

In zijn vuistje lachen.

Op ietwat stiekeme wijze ergens voordeel van hebben

Een vuist maken.

Krachtig opstellen.

vuur

Olie op het vuur gooien

De strijd verder doen escaleren.

Met vuur spelen

Een riskante zaak

In vuur en vlam staan

Erg enthousiast.

Als een lopend vuurtje

Zich snel verspreidend (van een bericht of nieuwtje).

De kastanjes uit het vuur halen

Riskante of onaangename dingen moeten doen om problemen voor een ander op lossen.

Daar durft hij zijn hand voor in het vuur te steken.

Ergens heilig van overtuigd zijn.

Het vuur uit de sloffen lopen.

Een uiterste inspanning leveren door hard te lopen.

waard

Buiten de waard rekenen.

Geen rekening houden met een belangrijke factor.

wacht

Iemand de wacht aanzeggen.

Iemand waarschuwen dat er op hem/haar gelet zal worden of hij/zij onaanvaardbare dingen doet.

waarheid

Waarheid met de slag om de arm.

Een waarheid die vele facetten kent.

wagen (transport)

Het paard achter de wagen spannen.

Iets doen waardoor men zichzelf tegenwerkt.

wak

Een wak slaan.

Vindingrijk zijn.

wal

Dat raakt kant noch wal

Dat is geen zinnig argument.

Dat slaat kant noch wal

Dat is geen zinnig argument.

Van de wal in de sloot (helpen)

De situatie verergeren in plaats van verbeteren.

Dan moet de wal het schip maar keren

Als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost.

Van twee walletjes eten

Overal zijn voordeel mee doen (negatief).

Aan lager wal geraken

Fortuin verliezen; arm en berooid worden.

Tussen de wal en het schip geraken.

In de knel komen.

wanten

Van wanten weten

Goed kunnen aanpakken (bijvoorbeeld: "Als hij het oppakt, komt het wel goed, want dat is iemand die van wanten weet").

warm

Er warmpjes bijzitten

Over ruime financiële middelen beschikken

was

De vuile was buiten hangen

Over onaangename zaken spreken met buitenstaanders.

Goed in de slappe was zitten.

Rijk zijn.

water

Het water loopt hem in de mond

Hij heeft er heel veel trek in.

Het warm water (her)uitvinden

Iets wat reeds lang bekend is, presenteren alsof het een originele innovatie is. (Niet verwarren met "het wiel opnieuw uitvinden")

In troebel water vissen

Uit verwarring of onenigheid persoonlijk voordeel proberen te halen.

In het water vallen

Falen (een opzet, een voornemen, een plan), mislukken, niet doorgaan.

Boven water komen / boven water halen

Tevoorschijn komen / tevoorschijn halen, verschijnen, opduiken.

Water naar de zee dragen

Onnodig en nutteloos bezig zijn. (Varianten: uilen naar Athene, kolen naar Newcastle)

Water bij de wijn doen.

Compromissen zien te sluiten.

weg

Aan de weg timmeren.

Veel activiteiten ontplooien en daarmee naar buiten treden om verandering en vernieuwing te bewerkstelligen.

Naar de bekende weg vragen.

Overbodig handelen.

De weg kwijt zijn.

Zich onhandig opstellen, onverstandige keuzes maken.

Zo oud als de weg naar Rome. of: Zo oud als de weg naar Kralingen.

Heel oud.

Alle wegen leiden naar Rome. of: Vele wegen leiden naar Rome.

Er zijn meerdere methoden om iets te bereiken.

De Romeinen waren pioniers op het gebied van de wegenbouw. Vanuit hun hoofdstad Rome werden vele wegen aangelegd om met hun legioenen alle uithoeken van het rijk te kunnen bereiken, bijvoorbeeld de Via Appia. Vandaar dat de meeste wegen inderdaad van en naar Rome liepen.

wet

Zich de wet niet voor laten schrijven

geen bevelen accepteren van een ander

Haar wil is wet

Als wat zij wil niet gebeurt, dan ontstaan er grote conflicten.

Wet van Meden en Perzen

Een onwrikbare gewoonte, die altijd gevolgd wordt. Of: Een samenhang die zich altijd voordoet.

(Vaak wordt de uitdrukking ontkennend gebruikt: "Dat is geen wet van Meden en Perzen.")

Boven de wet staan

niet gebonden zijn aan de wet

wiel

Het wiel opnieuw uitvinden

Dubbel werk doen.

wijn

Water bij de wijn doen.

Compromissen zien te sluiten.

Oude wijn in nieuwe zakken

De zaken zijn anders gepresenteerd, maar niet wezenlijk veranderd. (naar Mattheus 9 vers 17)

wil

Voor elk wat wils

Er zit voor iedereen wel wat bij.

(afkomstig van Roemer Visscher, oorspronkelijk was het Elck wat wils)

Waar een wil is, is een weg.

Als je het wil is alles mogelijk.

wilg

De lier aan de wilgen hangen

Het opgeven.
Afgeleid van Psalm 137:1-2, waarin de joodse ballingen weigerden voor hun onderdrukkers te musiceren, met de woorden Wij zaten aan Babels rivieren en huilden als we dachten aan Sion. Aan de wilgen daar hingen wij onze lieren.

wind

De wind in de zeilen hebben

Veel succes boeken.

Het gaat hem/haar voor de wind.

Hij/zij heeft geluk.

De wind mee hebben.

De omstandigheden zijn in haar/zijn voordeel.

De wind van voren krijgen.

Een stevig standje in ontvangst nemen.

Haagse wind.

Bluf.

winst

Tel uit je winst

Kijken waar je het meeste voordeel bij hebt.

woordenboek

Dat staat niet in zijn woordenboek.

Dat kent hij niet, daar doet hij niet aan mee, heeft hij nog nooit van gehoord.

worst

Het zal mij een worst wezen.

Het maakt voor mij geen enkel verschil.

Iemand een worst voorhouden.

Iemand een voordeeltje in het vooruitzicht stellen, teneinde hem te bewegen ergens mee akkoord te gaan.

Of je worst lust!

Antwoord als iemand "Wat?!" zegt.

zak

De zak krijgen.

Ontslagen worden.

In zak en as zitten.

Terneergeslagen zijn. (oorspronkelijk: Joodse rouw)

zee

Water naar zee dragen.

Overbodig werk doen.

Met iemand in zee gaan.

Met iemand een samenwerking beginnen.

Geen zee te hoog.

Niets is onmogelijk.

zeep

Om zeep brengen/helpen/zijn.

doden/mislukken (herkomst: expedities die zeep gingen halen kwamen vaak niet terug vanwege piraterij. Toen ze niet terugkwamen en mensen zich afvroegen waar ze bleven vertelde men: "ze zijn om zeep")

Een zeperd halen.

Afgaan.

zeggen

Zeggen wat je doet en doen wat je zegt.

Pro-actief communiceren en je houden aan toezeggingen

zeg nou zelf.

Dat vindt jij zelf toch ook zo!

ziek

Ziek of ziekenhuis?

Eind aan discussie maken

zeil

De wind in de zeilen hebben

Goede voortgang boeken

Alle zeilen bijzetten.

Alles op alles zetten

Bakzeil halen

Aan een ander toegeven

Onder zeil gaan

Gaan slapen

De wind uit de zeilen nemen

Iemand dwars zitten

Een oogje in het zeil houden

Ergens goed op letten

Ergens verzeild raken

Ergens onbedoeld terechtkomen.

Er is geen land met hem te bezeilen.

Hij gedraagt zich zo, dat er niet met hem gewerkt kan worden. Hij laat zich niet corrigeren.

zoden

Zoden aan de dijk zetten.

Daadwerkelijk hulp verschaffen.

Onder de [groene] zoden stoppen.

Iemand begraven.

zon

Het zonnetje in huis.

Iemand die zorgt voor een goede, opgeruimde sfeer

zondag

Een zondagskind

Iemand die steeds geluk heeft.

zout

Het zout in de pap niet waard zijn.

Niets presteren.

Iets met een korreltje zout nemen.

Iets niet helemaal voor waarheid aannemen.

Op iedere slak zout leggen

overal opmerkingen op maken

Het zout in de pap verdienen.

Iemand de ongezouten waarheid vertellen.

Iemand kordaat vertellen wat je over hem denkt.

Zout in de wond strooien.

Iemands leed verergeren.

Als je zout weggooit is het zout verloren gegaan.

Dat als je iets weg doet,kan je niet meer terug kan krijgen.

zwaaien

Dan zwaait er wat

Dan dreigen zware repercussies

zwaar

Zwaar op de hand zijn

Zeer ernstig/zwaarmoedig van karakter zijn

zwart

Het zwart op wit hebben

In geschreven of gedrukte vorm. Gedocumenteerd.

Op zwart zaad zitten

Geen geld meer hebben

Het zwarte schaap van de familie.

Het verstoten familielid.

Een zwarte kat krabt niet.

Je moet je niet laten leiden door je angsten.

zwartepiet

Iemand de zwartepiet toespelen

Iemand verantwoordelijk maken voor een onaanlokkelijke taak. (Afgeleid van het kaartspel zwartepieten, waarin één kaart de "zwartepiet" is. Degene die de zwartepiet krijgt toegespeeld is in het nadeel).

zwijgen

Zwijgen als het graf

Geen enkele informatie geven

Spreken is zilver, zwijgen is goud

het is beter niets te zeggen dan te veel

zwijnen

Parels voor de zwijnen gooien

Je moet geen goede raad geven als de ander het niet wil horen