Suriname

Republiek Suriname
Wapen van Suriname (Details) (Details)
Suriname
Basisgegevens
Officiële landstaal	Nederlands
Hoofdstad	Paramaribo
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
Staatshoofd	Desi Bouterse
Regeringsleider	Desi Bouterse
Religie	Christendom 48,4%, Hindoeïsme 22,3%, Islam 13,8%
Oppervlakte	163.820 km²  (1,1% water)
Inwoners	492.829 (2004) 481.267 (2009) ()
Overige
Motto	Justitia - Pietas - Fides (Latijn) "Gerechtigheid - Vroomheid - Vertrouwen"
Volkslied	God zij met ons Suriname
Munteenheid	Surinaamse dollar (SRD)
UTC	−3 (geen zomertijd)
Nationale feestdag	25 november
Web | Code | Tel.	.sr | SUR | 597
Voorgaande staten
Suriname (Koninkrijk der Nederlanden) Suriname (Koninkrijk der Nederlanden) 1975 (Surinaamse onafhankelijkheid)
Topografie
Suriname

Suriname, officieel de Republiek Suriname, is een republiek aan de noordoostkust van Zuid-Amerika met als hoofdstad Paramaribo. Het land grenst in het oosten aan Frans-Guyana, in het westen aan Guyana (voormalig Brits-Guiana) en in het zuiden aan Brazilië. Suriname heeft zowel met Guyana als met Frans-Guyana een grensgeschil. Het land is 163.820 km² groot en heeft een kustlijn van 386 km.

Door het midden en oosten van het land stroomt de rivier Suriname. Van 1927 tot 1983 was er ook nog een gelijknamig district. Dit werd in meerdere fases opgedeeld en uiteindelijk in 1983 opgeheven.

Suriname maakte van 1954 tot 1975 deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden en was daarvoor een kolonie van Nederland. Op 25 november 1975 werd Suriname onafhankelijk.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vanaf 3000 voor Christus werd het gebied van het huidige Suriname bewoond door Indianen (tegenwoordig "Inheemsen" genoemd). De twee grootste stammen waren de Arowakken, levend op de kust, gevolgd door de Karaïben, die zich aan de monding van de Marowijne vestigden. Verschillende stammen leefden in het regenwoud, zoals de Akuriyo, de Trio, de Warau en de Wayana.

De eerste geslaagde Europese kolonisatie vond vanaf 1650 plaats door de Engelsman Francis Willoughby. Om planters aan te trekken was vrijheid van godsdienst geregeld. De Engelsen begonnen met het aanleggen van plantages in Suriname, waarbij slaven werden ingezet als arbeiders. In eerste instantie probeerden de kolonisators de inheemse bevolking in te zetten als slaven. Dit mislukte door grote sterfte en verzet. Daarna besloot men slaven uit Afrika en deels uit andere kolonies te halen. Tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog werd Suriname in 1667 door Abraham Crijnssen veroverd op de Engelsen, die onder leiding van William Byam stonden. Bij de Vrede van Breda zagen de Nederlanders voorlopig af van de teruggave van de door de Engelsen ingenomen Nederlandse kolonie Nieuw-Nederland (de huidige staat New York); op hun beurt eisten de Engelsen niet meteen dat Suriname ontruimd zou worden en deden de toezegging om de Banda-eilanden aan de Nederlanders over te laten. Meestal wordt gesproken van een "ruil" van beide gebieden. Na de Derde Engels-Nederlandse Oorlog werd deze feitelijke toestand in 1674 officieel door de Vrede van Westminster. Diverse Engelse families verlieten Suriname voor Jamaica en namen grote aantallen slaven mee. Toen duidelijk werd dat de Zeeuwen niet in staat waren de Surinaamse economie van de grond te krijgen, is in 1683 de Sociëteit van Suriname opgericht. De eerste gouverneur van de kolonie Suriname onder het bewind van de Sociëteit was Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck. Hij had één derde van de rechten op Suriname aangekocht. De stad Amsterdam en de West-Indische Compagnie (WIC) bezaten daarnaast ieder een derde. Aan het einde van de 18e eeuw ging de WIC failliet; de familie Van Aerssen had haar bezit al eerder verkocht. Amsterdam was toen de enige belanghebbende.

Ook het naburige Berbice en Essequibo, ongeveer het huidige Guyana, werden gekoloniseerd door Nederlanders. Suriname, Berbice en Essequibo vormden het zogenaamde Nederlands-Guiana. In 1814, nog vóór het Congres van Wenen, zou Zweden een poging doen om het beheer over Suriname en Curaçao in handen te krijgen in ruil voor Guadeloupe. Het lukte de Engelse diplomaat Castlereagh de Zweden af te kopen voor een miljoen pond in contanten. Nederlands Guiana werd in 1815 nog eens verdeeld in Suriname, dat in Nederlands bezit bleef, en het huidige Guyana, dat een Britse kolonie werd: Brits-Guiana.

Onder internationale druk en druk van de Surinaamse Onafhankelijkheidsstrijders werd de slavernij in Suriname uiteindelijk opgeheven op 1 juli 1863. Daarna gold het zogenaamde 'staatstoezicht', dat tot 1873 iedere ex-slaaf verplichtte om een werkrelatie aan te gaan met een plantage, tenzij men een ambacht ging uitvoeren. Ter compensatie van het resulterende tekort aan arbeidskrachten op de plantages werden contractarbeiders uit Brits-Indië, China, Nederlands-Indië en het Midden-Oosten naar Suriname gebracht.

In 1954 werd Suriname een land binnen het Koninkrijksverband. Op 25 november 1975 werd Suriname onafhankelijk. Gouverneur Ferrier, premier Den Uyl en Koningin Juliana ondertekenden het verdrag. Sindsdien is de officiële benaming Republiek Suriname (zie Toescheidingsovereenkomst). Ferrier werd de eerste president van de nieuwe Zuid-Amerikaanse staat. Vijf jaar later vond een staatsgreep plaats onder leiding van de onderofficier Desi Bouterse, maar dit maakte geen einde aan de wisseling van de wacht in het ambt van het presidentschap. In de reeks van uitgediende presidenten vallen twee namen op: de zojuist genoemde Bouterse, die tweemaal voor enige dagen, en Venetiaan die driemaal voor in totaal vijftien jaar het hoogste burgerlijke gezag uitoefende, beginnend in 1991. Venetiaan, een voormalig minister van Onderwijs, werd na democratische verkiezingen in 2010 afgelost door Bouterse.

Geografie

Zie Geografie van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Fysieke kenmerken

Suriname heeft een oppervlakte van .

Belangrijke rivieren in Suriname zijn de Marowijne (grensrivier met Frans-Guyana), de Suriname, de Commewijne (lopend van oost naar west), de Coppename, de Tapanahoni (zijrivier van de Marowijne), de Saramacca en de Corantijn, die de grens met Guyana vormt. Alle rivieren, behalve de Commewijne, lopen van het zuiden naar het noorden. In mei 2006 traden te Sipaliwini de rivieren Suriname, Tapanahoni, Lawa en Marowijne buiten hun oevers door hevige regenval. Dit leidde tot zware overstromingen.

In Suriname zijn verschillende landschappen te onderscheiden. De noordelijke strook van 30 tot 100 km breed is moerasgebied (zwamp). Dit deel behoort tot de kustvlakte van de Guyana's en strekt zich uit van de monding van de Amazone tot voorbij de delta van de Orinoco. Door de afzetting van enorme hoeveelheden sediment afkomstig van de Amazone is deze kust de snelst groeiende kustlijn ter wereld.

Het middengedeelte van Suriname bestaat uit een laag, glooiend bosland, dat door houtkap her en der dreigt te veranderen in savanne.

In de zuidelijke helft van het land liggen meerdere bergketens, die allemaal tot het Hoogland van Guyana behoren en onderdeel zijn van de Roraima-formatie. Dit zijn onder andere het Oranjegebergte, Van Asch van Wijckgebergte, Wilhelminagebergte, Eilerts de Haangebergte, Grensgebergte en het Toemoek-Hoemakgebergte. De hoogste top is de Julianatop (1280 meter).

Klimaat

Suriname heeft een tropisch regenwoudklimaat, met een grote en kleine regentijd, alsook twee droge tijden. De temperatuur schommelt tussen 24 en 36 graden Celsius. Gedurende de regentijd is de gemiddelde temperatuur 27,3 graden, terwijl die tijdens de droge tijd oploopt naar 32 graden Celsius. 's Morgens loopt de temperatuur geleidelijk op van ca. 24 graden naar 32-34 graden (14.00-16.00 u.) om daarna geleidelijk aan weer te dalen naar 24 graden (04.00-06.00 u.).

Flora en fauna

Suriname kent een grote verscheidenheid aan flora. en fauna Het overgrote deel van Suriname, zo'n 90 procent, is met oerwoud bedekt. Dit oerwoud maakt deel uit van het grootste tropische regenwoud op aarde, het Amazoneregenwoud, waarvan het grootste deel op Braziliaans grondgebied ligt. Het Surinaamse binnenland is daarom een geliefd studieoord voor biologen uit de gehele wereld. Een groot aantal soorten vogels, reptielen en zoogdieren bewoont deze bossen en de kuststrook. Een voorbeeld zijn de schildpadden op het strand bij Galibi, waar bijzondere populaties zeeschildpadden voorkomen. Naast de lederschildpad (Dermochelys coriacea), de meest voorkomende, zijn er nog andere schildpadsoorten. De lederschildpadden worden door de lokale bevolking Aitkanti genoemd. Verder vindt men in Suriname onder andere de bedreigde en beschermde jaguar, de luiaard, de reuzenmiereneter, de kaaiman (onder andere in Bigi Pan en Nickerie), het doodskopaapje, de brulaap, de tapir (onder andere bij Kabalebo) en de rode ibis (vooral in Bigi Pan en Nickerie). Met regelmaat worden jaguars gedood. Dit dier komt meer en meer voor in bebouwde omgeving, verdreven uit zijn eigen habitat door menselijke activiteiten. Het doden van de jaguar is strafbaar, maar er wordt zelden opgetreden tegen de jagers. In 2005 werd Suriname nog even wereldnieuws toen in Oost-Suriname ongeveer 25 nieuwe diersoorten werden ontdekt (in het Nassau- en Lelygebergte).

Er zijn bedreigingen voor de natuur, met name door de ontbossing, bauxietwinning en door verontreiniging als gevolg van kleinschalige mijnbouw (met name goudwinning). Suriname heeft echter een lange historie op het gebied van natuurbescherming en ook op dit moment zijn er verschillende organisaties actief, zoals Stinasu, 's Lands Bosbeheer en wwf-guiana's.

Suriname telt 11 beschermde natuurreservaten, 1 natuurpark en 4 bijzondere beheersgebieden.

Naam gebied	Oprichtingsjaar	Oppervlakte in hectare	District
Natuurreservaten:
Natuurreservaat Boven-Coesewijne	1986	27.000	Saramacca, Para
Natuurreservaat Brinckheuvel	1966	6.000	Brokopondo
Centraal Suriname Natuurreservaat	1998	1.600.000	Sipaliwini
Natuurreservaat Coppenamemonding	1966	12.000	Saramacca
Natuurreservaat Galibi	1969	4.000	Marowijne
Natuurreservaat Hertenrits	1972	100	Nickerie
Natuurreservaat Copi	1986	28.000	Para
Natuurreservaat Peruvia	1986	31.000	Coronie
Natuurreservaat Sipaliwini	1972	100.000	Sipaliwini
Natuurreservaat Wanekreek	1986	45.000	Marowijne
Natuurreservaat Wia Wia	1966	36.000	Marowijne
Natuurpark:
Natuurpark Brownsberg	1970	12.200	Brokopondo
Bijzondere beheersgebieden:
Bijzonder Beheersgebied Bigi Pan	1987	67.900	Nickerie, Coronie
Bijzonder Beheersgebied Noord-Commewijne-Marowijne	2002	61.500	Commewijne, Marowijne
Bijzonder Beheersgebied Noord-Coronie	2001	27.200	Coronie
Bijzonder Beheersgebied Noord-Saramacca	2001	88.400	Saramacca

Steden

De hoofdstad van Suriname is Paramaribo, en de hoofdplaatsen (bestuur) van de districten van Suriname zijn:

Albina Brokopondo

Groningen Lelydorp

Nieuw-Amsterdam Nieuw-Nickerie

Onverwacht Totness

Enkele plaatsen in Suriname zijn:

Alkmaar Berg en Dal Berlijn

Bigi Poika Cabendadorp Galibi

Katwijk Meerzorg Moengo

Peperpot Pokigron

Lokono Shikuabana Wageningen

Zanderij

De plaatsen Nieuw-Nickerie, ten westen van Paramaribo, en Albina, dat gelegen is aan de oostelijke grensrivier de Marowijne, zijn dorpen van enige allure, hoewel Albina tijdens de binnenlandse oorlog vrijwel geheel werd verwoest en de wederopbouw ervan zeer moeizaam verloopt.

Bevolking

Zie Demografie van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Suriname heeft ongeveer 585.000 inwoners, waarmee een bevolkingsdichtheid wordt bereikt van slechts 3,6 inwoners/km². Wereldwijd zijn er ongeveer een miljoen Surinamers.

Bevolkingsgroepen

Hindoestanen; Rood: Javanen; Bruin: Creolen; Grijs: Gemengd.]] De meeste van de 541.638 (2004) inwoners wonen in het noorden van het land, in de districten Paramaribo, Wanica en Nickerie. Het dunstbevolkte district is Sipaliwini, dat het grootste deel van het binnenland omvat.

De Surinaamse bevolking bestaat uit een mengeling van de volgende etnische groepen, met tussen haakjes het aandeel van de groep bij de volkstelling in 2012. Bij de telling bepaalde de bevolking zelf bij welke etnische groep ze behoren:

• Afro-Surinamers (37,4%)
  • Marrons (21,7%)
  • Creolen: (15,7%)
• Hindoestanen (27,4%)
• Javanen (13,7%)
• Gemengd (13,4%)
• Inheemsen (3,8%)
• Chinezen (1,5%)
• Europeanen (1%)
• Anders (1,8%)

Surinamers in Nederland

In Nederland leven circa 350.000 Surinamers, van wie velen rond de onafhankelijkheid, na de militaire coup van 1980 of na de Decembermoorden van 1982 uit Suriname vertrokken.

Zie ook de sectie Surinamers in Nederland in het artikel over de Surinamers en de Geschiedenis van de Surinamers in Nederland

Taal

Zie ook de sectie Taal in het artikel over de Surinamers

In Suriname worden twintig talen gesproken. De meeste Surinamers zijn meertalig. Qua aantallen sprekers zijn de belangrijkste talen in Suriname achtereenvolgens:

• het Nederlands
• het Surinaams (Sranantongo)
• het Sarnami Hindoestani (Surinaams Hindoestaans)
• het Javaans
• de verschillende Marrontalen (vooral Saramaccaans en Aukaans)
• het Chinees (Hakka, Standaardmandarijn en Standaardkantonees)

Godsdienst

Zie Religie in Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Volgens het CIA World Factbook was in 2012 de verhouding tussen de religies als volgt:

• 48,4% christendom: 26,8% protestants en 21,6% rooms-katholiek
• 22,3% hindoeïsme
• 13,8% islam
• 10,7% geen religie of onbekend
• 4,7% traditionele en andere religies

Overheid en politiek

Zie Lijst van presidenten van Suriname, Lijst van premiers van Suriname en Vicepresident van Suriname.

Staats- en regeringsvorm

Suriname is naar staatsvorm een presidentiële republiek en naar regeringsvorm een parlementaire democratie. De laatste grondwet dateert van 30 september 1987. Volgens die van 1975 praktiseerde Suriname een parlementair systeem. Na de militaire machtsovername van 25 februari 1980 werd dit buiten werking gesteld. Dit gebeurde op 13 augustus 1980, nadat president Ferrier vrijwillig was afgetreden. Onder druk van de Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk en de VN waren de militaire machthebbers genoodzaakt onderhandelingen met de politieke leiders van voor 1980 te voeren. Doel was een terugkeer naar de democratie. Dit staat in de Surinaamse geschiedenis ook wel bekend als het zogenaamde Topberaad, overleg tussen het Militair Gezag en de leiders van de VHP (Jagernath Lachmon) en de NPS (Henck Arron). Resultaat van de onderhandelingen was niet alleen een terugkeer naar de democratie, maar tevens het officieel afschaffen van de grondwet van 1975 en het invoeren van de grondwet van 1987. Deze werd op 30 september 1987 bij referendum goedgekeurd door het volk van Suriname.

De nieuwe grondwet voorzag in een sterke positie voor de president in het staatsbestel en de invoering van de functie van vicepresident. De ministers kregen in vergelijking met de grondwet van 1975 minder macht, omdat ze ondergeschikt werden aan de president, die regeringsleider en staatshoofd is. Het voorstel van een direct gekozen president werd door de oude politiek afgewezen. Daarom wordt de president door het parlement gekozen. Ondanks deze wijze van verkiezing heeft de Surinaamse president aanzienlijke bevoegdheden, vergelijkbaar met die van de Amerikaanse president. In Suriname spreekt men ook wel van een 'sterke' president.

Parlement

Suriname heeft een eenkamerparlement, De Nationale Assemblée (DNA), welke 51 zetels telt en rechtstreeks gekozen wordt voor een termijn van vijf jaar in algemene, vrije en geheime verkiezingen. Voor deze verkiezing wordt het land opgedeeld in kieskringen, waarbinnen een vastgesteld aantal zetels te verdelen zijn. Deze aantallen zijn niet gebaseerd op de huidige bevolkingsomvang, maar nog op die in 1954, waardoor de dunbevolkte kieskringen sterk zijn oververtegenwoordigd en Paramaribo en Wanica sterk zijn ondervertegenwoordigd.

Sinds de verkiezingen van 25 mei 2010 is De Nationale Assemblée als volgt samengesteld:

• Coalitiepartijen:
  • 23 zetels - Mega Combinatie (MC)
  • 7 zetels - A-Combinatie (AC)
  • 6 zetels - Volksalliantie (VA)
• Oppositiepartijen:
  • 14 zetels - Nieuw Front (NF)
  • 1 zetel - Democratie en Ontwikkeling in Eenheid (DOE)

Sinds april 2012 zijn enkele politieke partijen van Bouterse uit de coalitie geplaatst, zoals de BEP van de overkoepelende partij A-Combinatie.

Regering

Zie ook: Lijst van Surinaamse ministeries

De regering bestaat uit de president, de vicepresident en de ministers. De president en vicepresident worden gekozen door De Nationale Assemblée. De kandidaten moeten minstens een tweederdemeerderheid van de DNA-leden achter zich krijgen. Indien dit na twee stemmingen nog niet gelukt is, wordt de Verenigde Volksvergadering bijeengeroepen, bestaande uit de 919 leden van alle volksvertegenwoordigingen in het land, welke met een gewone meerderheid de president kiest. De president stelt zelf zijn kabinet van ministers samen en heeft vergaande uitvoerende bevoegdheden. De vicepresident is net als de ministers verantwoording verschuldigd aan de president.

Bestuurlijke indeling

Suriname is onderverdeeld in tien districten, die elk weer onderverdeeld zijn in ressorten. De tien districten zijn:

Brokopondo Commewijne Coronie Marowijne Nickerie

Para Paramaribo Saramacca Sipaliwini Wanica

De ressorten zijn het laagste bestuurlijke niveau. Tegelijk met de verkiezingen voor De Nationale Assemblée worden ook de leden van de ressortraden verkozen, volgens het zogenoemde personenmeerderheidsstelsel. Hierbij heeft de kiezer evenveel stemmen als er zetels te verdelen zijn en worden de kandidaten op volgorde van het totaal aantal behaalde stemmen verkozen. De ressortraden hebben behalve beperkte uitvoerende bevoegdheden vooral een signaalfunctie naar de regering in Paramaribo.

De districten hebben iets meer uitvoerende bevoegdheden en hebben daarvoor een apart dagelijks bestuur, dat bestaat uit een door de regering benoemde districtscommissaris en gedeputeerden. De zetels in de districtsraad worden op basis van de totale zetelverdeling in de ressortraden van het district evenredig over de partijen verdeeld.

Rechtssysteem

Het rechtssysteem is gebaseerd op dat van Nederland, zij het dat er duidelijke verschillen zijn op enkele punten. Het concordantiebeginsel kan als verklaring gelden voor de duidelijk aanwijsbare Nederlandse oriëntatie in het rechtsleven. De rechtspraak is in hoogste instantie in handen van het Hof van Justitie van Suriname. De leden van het Hof zijn eveneens belast met rechtspraak in de (lagere) kantongerechten. De rechterlijke macht vindt zijn basis in hoofdstuk XV van de grondwet. De rechters worden benoemd door de president van de Republiek.

Defensie en politie

Het Nationaal Leger van Suriname omvat ook een bescheiden marine en luchtmacht. Voor de civiele ordehandhaving is er het Korps Politie Suriname (KPS). Het land beschikt ook over een kustwacht.

Grensconflicten

Zie Grenzen van Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• Tussen de rivieren de Litani en de Marowijne ligt een gebied dat wordt betwist door Suriname en Frankrijk (Frans-Guyana).
• Tussen de rivieren de Boven-Corantijn (door Guyana New River genoemd) en de Coeroenie en de Koetari ligt een gebied dat wordt betwist door Suriname en Guyana. Dit gebied staat in Suriname bekend als het Tigri-gebied en in Guyana als de New River Triangle. Bovendien beschouwt Suriname de linkeroever van de Corantijn als grens, terwijl Guyana het midden van de rivier als grens beschouwt. (Zie ook: Berbice.)
• Een derde grensconflict betrof de zeegrens tussen de twee landen voor de monding van de Corantijn. Het geschil was voorgelegd aan het Internationaal Zeerechttribunaal (ITLOS) te Hamburg. ITLOS deed in september 2007 uitspraak, wat ertoe resulteerde dat noch Suriname, noch Guyana hun aanspraken volledig gegrond zagen. De door Guyana uitgegeven en door Suriname betwiste 'CGX-concessie', waar vermoedelijk olie aanwezig was, kwam door de nieuwe grensbepaling wel op het gebied van Guyana te liggen.

Andere conflicten

• Illegale drugshandel: Suriname wordt beschouwd als doorvoerland van illegale drugs vanuit Zuid-Amerika naar Europa en Brazilië, met name cocaïne uit Colombia.
• Illegale wapenhandel: Suriname wordt beschouwd als doorvoerland voor wapens-voor-drugstransacties, met name vinden transacties plaats met de Colombiaanse rebellenbeweging FARC.

Onderwijs

In 1876 werd de leerplicht in Suriname ingesteld, maar deze is sindsdien niet meer gewijzigd. Het volgen van onderwijs is verplicht voor kinderen tussen 7 en 12 jaar, en 93% van de totale bevolking kan lezen en schrijven. Schoolkinderen dragen een uniform, een spijkerbroek en een groen-wit geruite blouse. Kinderen die de middelbare school bezoeken dragen een polo in de kleur van hun school. Kinderen in het binnenland worden gratis per korjaalboot opgehaald om naar school te kunnen gaan.

Een probleem is het chronisch tekort aan onderwijzend personeel, geld en middelen. Dit geldt vooral voor scholen in het binnenland.

Suriname heeft sinds 1967 een universiteit, de Anton de Kom Universiteit van Suriname.

Gezondheidszorg

In Paramaribo bevinden zich vier grote ziekenhuizen: het Academisch Ziekenhuis Paramaribo, het RK Sint Vincentius ziekenhuis, het 's Lands Hospitaal en het Diakonessenziekenhuis. Daarnaast is er een ziekenhuis in Nieuw Nickerie met ca. 100 bedden (het Lachmipersad Mungra Streekziekenhuis Nickerie). Problemen in de gezondheidszorg zijn grotendeels te wijten aan gebrek aan overheidsgelden; aan de emigratie van artsen en verplegend personeel (braindrain); en aan de gebrekkige transportmogelijkheden en infrastructuur. In de binnenlanden wordt de zorg geleverd op zogeheten missieposten.

Het Psychiatrisch Centrum Suriname verzorgt de geestelijke gezondheidszorg.

Economie

De economie liet tot 2012 een gezonde groei zien. Opvallend is het oplopen van het begrotingstekort en de staatsschuld in 2013. De overheidsinkomsten zijn afhankelijk van de opbrengsten van de mijnbouwindustrie en deze kampten in dat jaar met dalende prijzen op de wereldmarkt. Het overschot op de lopende rekening is hierdoor in 2013 omgeslagen in een tekort. Tot slot is het begrotingstekort ook fors opgelopen door diverse beloften gedaan tijdens de laatste verkiezingen. De financiële positie van het land is hierdoor uitgehold en de economie is in een recessie beland. In april 2016 werd bekend dat het land een noodkrediet krijgt van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) van 425 miljoen euro. Samen werken de twee aan een hervormingsprogramma waarbij de overheidsuitgaven worden beperkt en de inkomsten worden verhoogd door onder andere de invoering van btw. Het krediet met een looptijd van twee jaar werd op 27 mei 2016 door de bestuursraad van het IMF goedgekeurd.

Jaar	Reële groei bnp	Gemiddelde inflatie	Saldo lopende rekening (in miljoenen USD)	Overheidstekort (in % bnp)	Staatsschuld (in % bnp)	Werkloosheid
2009	3,0%	−0,1%	-	−2,1%	15,7%	-
2010	5,1%	6,9%	-	−2,5%	18,6%	7,2%
2011	5,3%	17,7%	431	−2,0%	20,1%	7,5%
2012	3,0%	5,0%	162	−2,7%	21,6%	8,1%
2013	2,9%	1,9%	−296	−5,9%	29,9%	6,6%
2014	1,8%	3,4%	−288	−5,6%	26,7%	5,5%
2015	1,5%	6,9%	−808	−7,8%	-	7,2%
2016	-	55,5%	-	-	-	9,7%

Mijnbouw

Zie Goudwinning in Suriname voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Suriname is zeer rijk aan natuurlijke hulpbronnen en wordt op grond daarvan wel als zeventiende op de lijst van rijkste landen geplaatst. De natuurlijke hulpbronnen omvatten onder andere hout, goud, aardolie, bauxiet en porseleinaarde (kaolien). Ook bevinden er zich kleine hoeveelheden nikkel, koper, platina en ijzererts.

In de 21e eeuw werd er goud ontdekt in het resort Tapanahoni van het district Sipaliwini, wat veel mensen van elders in Suriname maar ook uit andere delen van de wereld (met name Canada en Brazilië) heeft aangetrokken. Goud is tegenwoordig een zeer belangrijke economische activiteit. Per jaar wordt in Suriname zo'n 30 ton goud geproduceerd en geëxporteerd. De export van goud leverde tussen 2011 en 2013 gemiddeld zo'n $ 1,5 miljard per jaar op en dit was twee derde van het totaal.

Een belangrijke pijler van de Surinaamse economie was de winning van bauxiet door Suralco en Billiton bij het plaatsje Moengo, niet ver van Albina. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liep de productie sterk op voor de oorlogsindustrie en in 1950 had Suriname een aandeel van ruim 25% in de wereldwijde bauxietproductie. De winning loopt echter terug omdat de mijnen uitgeput raken. In 2008 werd de exportwaarde van aluinaarde ingehaald door die van goud. Alcoa is in onderhandeling met de staat over de verkoop van Suralco, maar in december 2014 wees de overheid een voorstel af. Aanverwante industrie: aluinaardefabriek en aluminiumsmelterij (Billiton en Alcoa). Ten zuiden van Paramaribo is door de aanleg van een stuwdam in de Surinamerivier het Prof. Dr. Ir. W.J. van Blommesteinmeer ontstaan; de Afobakawaterkrachtcentrale aan het meer levert elektriciteit, onder meer voor de productie van aluminium.

Een andere belangrijke pijler is de winning van aardolie door Staatsolie Maatschappij Suriname N.V., voornamelijk in Saramacca, een district 45 kilometer verwijderd van Paramaribo. Dit bedrijf is reeds sinds 13 december 1980 actief en Suriname is de enige aandeelhouder. Al meer dan 30 jaren draagt Staatsolie bij tot de ontwikkeling van Suriname. Het bedrijf is tevens agent voor de staat, bevordert actief het koolwaterstofpotentieel van Suriname en controleert aardolieovereenkomsten namens de staat.

Andere takken van de economie zijn landbouw en visserij, hout en handel.

Landbouw

Belangrijke landbouwproducten van Suriname zijn: rijst, bacoven (bananen), palmpitten, kokosnoten, pinda's, rundvlees, kippen, bosproducten en garnalen.

• Export: onder meer rijst, garnalen, bacoven en palmolie.
• Import: consumptiegoederen, olieproducten, voedingsmiddelen, productiemiddelen.

Munt

De nationale munteenheid is de Surinaamse dollar (=100 cent); code: SRD. Per 1 januari 2004 is de Surinaamse gulden als munteenheid vervangen door de Surinaamse dollar. De nominale waarde werd daarmee met een factor duizend verkleind. Duizend Surinaamse guldens is dus 1 Surinaamse dollar geworden. Een eigenaardig bijeffect is dat het oude muntgeld, dat door de devaluatie niet meer werd gebruikt, opeens het duizendvoudige waard is geworden. Sinds begin 2016 is de vaste verhouding ten opzichte van de Amerikaanse dollar losgelaten en vanaf maart 2016 werd de koers via een aantal wekelijkse valutaveilingen vastgesteld. Daarna is de koers vrijgelaten en liep deze langzaam op.

Armoede

Volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties leeft in Suriname 15,5% van de bevolking van minder dan 1,25 US$ per dag. De CIA World Factbook schatte dat in 2002 70% van de bevolking onder de armoedegrens leefde.

Vervoer

Vliegen

De Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM), ook wel Surinam Airways genaamd, is de nationale luchtvaartmaatschappij van Suriname, verder zijn er vier binnenlandse/regionale luchtvaartmaatschappijen: Blue Wing Airlines, Fly All Ways, Gum Air en Caricom Airways. De nationale luchthaven is Johan Adolf Pengel International Airport bij Zanderij, 40 km ten zuiden van Paramaribo met internationale verbindingen naar Amsterdam, Miami (Verenigde Staten), Belém (Brazilië) en de Caribische regio. Naast dit vliegveld zijn er nog vier andere vliegvelden met verharde landingstrips en 44 vliegvelden met onverharde landingstrips. Zie ook Lijst van vliegvelden in Suriname. Vliegveld Zorg en Hoop in Paramaribo is het meest intensief gebruikte vliegveld van het land voor met name het binnenlandse luchtvervoer.

Treinvervoer

Het land bezit de restanten van de voormalige Lawaspoorweg (enkelvoudig spoor) van Onverwacht naar Brownsberg (oorspronkelijk van Paramaribo naar Benzdorp aan de Lawa gepland, maar slechts afgeraakt tot Dam), die sinds de jaren tachtig niet meer in gebruik is, plus de spoorlijn van Apoera naar het Bakhuisgebergte (100 kilometer 'van niets naar nergens'), aangelegd tussen 1976 en 1978 in het kader van het West-Surinameplan. Deze is nooit officieel in gebruik genomen. Vrijwel al het rollend materieel is verroest of werd doorverkocht.

In november 2014 zijn door de Surinaamse regering gedetailleerde plannen bekendgemaakt voor de aanleg van een nieuwe spoorlijn. De 29 kilometer lange lijn zal gaan lopen van Paramaribo naar Onverwacht. Volgens plan zal op de tweesporige lijn met hoge frequentie gereden gaan worden. Daardoor moet het overbelaste wegennet veiliger worden. Het Nederlandse bedrijf Strukton is kandidaat voor de aanleg. Het betreft een project van 530 miljoen Surinaamse dollar.

Wegennet

Het land bezit 1178 km aan verharde wegen en tussen het uiterste oosten en het uiterste westen van het land ligt de Oost-Westverbinding. Suriname en buurland Guyana zijn de enige landen op het Amerikaanse vasteland waar links wordt gereden, net zoals in onder andere het Verenigd Koninkrijk en Japan. Veel personenauto's worden uit Japan geïmporteerd, met name tweedehands. De vrachtwagens komen dikwijls tweedehands uit Nederland en hebben als gevolg hiervan het stuur aan de verkeerde kant. Bussen zijn klein.

Havens

De belangrijkste transportmogelijkheid in Suriname is het vervoer over het water. In totaal is er 1200 km aan bevaarbare waterwegen. Havens zijn er in Albina, Moengo, Nieuw-Nickerie, Paramaribo, Paranam en Wageningen. Aanlegsteigers zijn er langs de rivieren bij iedere nederzetting. N.V. Havenbeheer Suriname beheert de grootste algemene haven van Suriname in Paramaribo en ook die van Nieuw-Nickerie.

Cultuur

Erfgoed

Zie ook de Surinaamse monumenten op de Werelderfgoedlijst

Suriname heeft twee monumenten op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan. Het Centraal Suriname Natuurreservaat werd in 2000 toegevoegd als natuurerfgoed. Het is het grootste natuurreservaat van Suriname en een van 's werelds grootste beschermde tropische regenwouden. Sinds 2002 staat ook de historische binnenstad van Paramaribo op de lijst, als cultuurerfgoed.

Enkele andere bezienswaardigheden zijn het museum Fort Zeelandia, de plantage Laarwijk en de dierentuin Paramaribo Zoo.

Literatuur

Zie Surinaamse literatuur voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het merendeel van de teksten uit de Surinaamse literatuur is geschreven in het Nederlands of het Sranantongo, al is er sinds 1977 ook een belangrijke opkomst geweest van literatuur in het Sarnami. Geschreven teksten in de andere talen zijn schaarser, maar in bijna alle talen bestaat er nog een levendige orale literatuur.

Media

• Radiozenders: 34 FM-zenders, 4 AM-zenders en 3 kortegolfzenders
  • Enkele radiozenders: Radio SRS; Radio Boskopu; Radio10 Magic FM; Radio ABC; Radio Apintie; Sky Radio Suriname; Radio Rapar; RP; Noer FM; SCCN Radio; Radio Zon; Radio FM Gold; SrananRadio, Radio Radika, Radio Trishul, Radio Ramasha
  • Radioprogramma's: ABC Actueel, In de Branding, Bakana Tori Origineel (BTO); Welingelichte Kringen; 90 seconden; Naar mijn mening; The Sunday Talkshow; Op weg naar een beter Suriname; Time for lovers; Bungu-Bungu-Carrousel
• Tv-zenders: 23, plus 7 herhaalstations. Diverse programma's van de Nederlandse publieke omroep worden via Surinaamse zenders uitgezonden. Voor een overzicht van zenders, zie de lijst van televisiekanalen in Suriname.
• Enkele televisiezenders: STVS; ATV; GOV TV; DNA TV; SCCN; ABC; Apintie TV; RBN; PIPEL; SBS; SGM TV; Ramasha TV; SCTV; Trishul TV; RTV
• Kranten, tijdschriften en nieuwswebsites:

Zie Lijst van Surinaamse nieuwsmedia

• Internetlandcode: sr

Film

Door concurrentie van tv, videobanden en dvd waren er tot juni 2010 geen reguliere bioscopen meer. In de hoogtijdagen waren er meerdere: Bellevue, Luxor, Tower, Star, Metro, Empire, De Paarl, Jasodra, en andere. De Paarl werd omgebouwd en is tegenwoordig een uitgaanscentrum dat onder meer ook twee bioscoopzalen bevat. De hele week door worden daar films vertoond. Verder is er een seksbioscoop en zijn er enkele bioscoopzalen waar een aantal keren per jaar een filmfestival wordt gehouden.

Een van de grote organisatoren, The Back Lot, organiseert sinds 2002 elk jaar filmfestivals in Suriname. In december vindt het jaarlijkse Internationaal Documentaire Festival (IDFA Flies T(r)opics) plaats en in april het Internationaal Speelfilm Festival (IFFR Flies Paramaribo). In 2007 vond dit festival plaats van 19 tot en met 29 april in verschillende theaters waaronder Thalia, Stadszending en CCS. Er worden speelfilms van over de hele wereld vertoond. Het filmpubliek is van uiteenlopende leeftijden. Bij de selectie van films wordt daarmee rekening gehouden.

In maart 2008 werd bioscoop De Paarl Movies geopend. In juni 2010 werd de multiplexbioscoop TBL Cinemas geopend. Deze bioscoop telt 5 moderne zalen.

Sport

De populairste sporten in Suriname zijn voetbal, basketbal en volleybal. Hoewel de Surinaamse Voetbal Bond werd opgericht in 1920, zijn diverse Surinaamse spelers lid van bekende Europese voetbalclubs geworden. Andere kleinere individuele sporten als atletiek, badminton, dammen, judo, taekwondo, wielrennen en zwemmen zijn echter succesvoller dan de teamsporten, waarbij diverse Surinamers medailles hebben behaald op Caribisch en Pan-Amerikaans niveau. Het hoogtepunt in de Surinaamse sport werd vooralsnog behaald in 1988 in de tak van sport zwemmen: Anthony Nesty werd olympisch kampioen op de 100 meter vlinderslag bij de Olympische Zomerspelen 1988 en hij behaalde brons in dezelfde discipline op de Olympische Zomerspelen 1992.

Internationale contacten

Suriname is sinds 4 juli 1995 volwaardig lid van de CARICOM.

Sinds december 2002 hebben de regering van Suriname en het gemeentebestuur van Den Haag een samenwerkingsovereenkomst. Doel van deze overeenkomst is dat de bevolking van Suriname en Den Haag met elkaar activiteiten ontwikkelen die gericht zijn op het uitwisselen van kennis, kunst, cultuur en sport. Daarnaast wordt het gestimuleerd dat scholen en welzijnsinstellingen in Suriname en Den Haag met elkaar gaan samenwerken.

Wat de samenwerking met Vlaanderen betreft, kan vermeld worden dat er twee stedenbanden actief zijn. Deze beogen een samenwerking tussen besturen op gang te brengen op verschillende vlakken (toerisme, visserij, cultuur, onderwijs, energie, milieu, drinkwater):

• stedenband tussen het district Para en Leuven
• stedenband tussen Galibi en Koksijde

Verder zijn er ook scholenbanden ontstaan tussen Vlaamse en Surinaamse scholen in de schoot van de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand.

Feestdagen

Door zijn multiculturele erfgoed viert Suriname een verscheidenheid van verschillende etnische en religieuze feesten.

Officiële nationale feestdagen:

• 1 januari - Nieuwjaarsdag
• 25 februari - Dag van de revolutie
• 1 maart (variërend) - Holi-Phagwa
• 1 mei - Dag van de Arbeid
• 5 juni - Hindostaanse immigratie
• 1 juli - Ketikoti
• 9 augustus - Dag der Inheemsen en Javaanse immigratie
• 10 oktober - Dag van de Marrons
• 25 november - Onafhankelijkheidsdag
• 25 december - Eerste kerstdag
• 26 december - Tweede kerstdag

Er zijn verscheidene Hindostaanse en Islamitische feestdagen, zoals respectievelijk Divali en Phagwa, en Suikerfeest en Offerfeest. Deze feestdagen hebben geen specifieke vaste dagen op de gregoriaanse kalender: ze zijn respectievelijk op de Hindoestaanse en de Islamitische kalender gebaseerd.

Er zijn meerdere feestdagen die uniek zijn in Suriname. Dit zijn de Hindostaanse, Javaanse en Chinese Immigratie-feestdagen. Zij vieren de komst van de eerste schepen met hun respectievelijke immigranten.

Bekende Surinamers

Zie Lijst van bekende Surinamers voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zie ook

• Brits Guiana
• Guyana
• Koninklijk Instituut voor Taal-, Land-, en Volkenkunde (KITLV)
• Nederlands Guiana

Literatuur

• Man van het moment: Een politieke biografie van Henck Arron - Peter Meel / Amsterdam: Prometheus / 2014
• Machtsbalans uitvoerende en wetgevende macht - Chander S. Mahabir / Parlementair, oktober 2005, redactie Ulrich Aron, pp. 64–68 / 2005
• Laatste gouverneur, eerste president: de eeuw van Johan Ferrier, Surinamer - John Jansen van Galen / KITLV Uitgeverij / Leiden, 2005
• Smeltkroes: Negen Politiek-Bestuurlijke Vruchten - Jules A. Wijdenbosch / Gopher B.V. / Utrecht, 2004
• Een machtsbalans tussen de uitvoerende en de wetgevende macht. De ontwikkeling van een alternatief model voor het politieke systeem in Suriname. - Chander S. Mahabir / MA Thesis / Vrije Universiteit Amsterdam, 2002
• Het Suriname-syndroom: de PvdA tussen Den Haag en Paramaribo - John Jansen van Galen / Bert Bakker / 2001
• Jopie Pengel 1916-1970; leven en werk van een Surinaamse politicus; biografie - Hans Breeveld / Schoorl: Conserve, 2000 (dit is de handelseditie van een proefschrift in de maatschappijwetenschappen, vakgebied Public Administration aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname)
• Hetenachtsdroom: Suriname, erfenis van de slavernij - John Jansen van Galen; naar een idee en met medewerking van John Albert Jansen / 2000
• De toekomst van ons verleden: democratie, etniciteit en politieke machtsvorming in Suriname - Jules Sedney / Paramaribo: Vaco Uitgeversmaatschappij / 1997
• Onafhankelijkheid en Parlementair Stelsel: Hoofdlijnen van een nieuw en democratisch staatsbestel - Hugo K. Fernandes Mendes / Dissertatie / Zwolle: Tjeenk Willink / 1989
• Jagernath Lachmon. Een politieke biografie - Evert Azimullah / Uitgeverij Vaco-Press, Paramaribo 1986
• Het politieke stelsel van Suriname - Coen D. Ooft / 1980
• Rebel op de valreep: een analyse na de persconferentie van de heer J. Lachmon - Rudi F. Kross / Biswakon & Biswakon / 1972

Externe links

• Website van de Overheid van de Republiek Suriname
• Website van de Nationale Assemblée van de Republiek Suriname

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

Unie van Zuid-Amerikaanse Naties	Unie van Zuid-Amerikaanse Naties

Landen in Zuid-Amerika

Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela

Frans overzees departement:	Frans-Guyana
Overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk:	Falklandeilanden · Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden

Zoek Suriname op Wiktionary.

4°18′0″N, 56°0′0″W