Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Canon van de Bijbel: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 189: Regel 189:
| width="90" |
| width="90" |
! colspan=2 | [[Katholicisme|Westers Katholieke]] traditie
! colspan=2 | [[Katholicisme|Westers Katholieke]] traditie
! colspan=3 | [[Oosters-orthodoxe Kerk|Oosters-orthodoxe]] traditie
! colspan=3 | [[Oosters-Orthodoxe Kerk|Oosters-orthodoxe]] traditie
! colspan=4 | [[Oriëntaals-orthodoxe Kerken|Oriëntaals-orthodoxe]] traditie
! colspan=4 | [[Oriëntaals-Orthodoxe Kerken|Oriëntaals-orthodoxe]] traditie
! colspan=1 | [[Nestorianisme|Nestoriaanse traditie]]
! colspan=1 | [[Nestorianisme|Nestoriaanse traditie]]
|-
|-
! width="90" |
! width="90" |
! width="130" | [[Protestantisme|Protestants]]
! width="130" | [[Protestantisme|Protestants]]
! width="130" | [[Rooms-katholieke Kerk|Rooms-katholiek]]
! width="130" | [[Rooms-Katholieke Kerk|Rooms-katholiek]]
! width="110" | [[Grieks-orthodoxe Kerk|Grieks-orthodox]]
! width="110" | [[Grieks-Orthodoxe Kerk|Grieks-orthodox]]
! width="110" | [[Servisch-orthodoxe Kerk|Servisch-orthodox]]
! width="110" | [[Servisch-Orthodoxe Kerk|Servisch-orthodox]]
! width="110" | [[Georgisch-orthodoxe Kerk|Georgisch-orthodox]]
! width="110" | [[Georgisch-Orthodoxe Kerk|Georgisch-orthodox]]
! width="100" | [[Armeens-apostolische Kerk|Armeens-apostolisch]]
! width="100" | [[Armeens-Apostolische Kerk|Armeens-apostolisch]]
! width="100" | [[Syrisch-orthodoxe Kerk van Antiochië|Syrisch-orthodox]]
! width="100" | [[Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië|Syrisch-orthodox]]
! width="100" | [[Koptisch-orthodoxe Kerk|Koptisch-orthodox]]
! width="100" | [[Koptisch-Orthodoxe Kerk|Koptisch-orthodox]]
! width="100" | [[Ethiopisch-orthodoxe Kerk|Ethiopisch-orthodox]]
! width="100" | [[Ethiopisch-Orthodoxe Kerk|Ethiopisch-orthodox]]
! width="100" | [[Assyrische Kerk van het Oosten|Kerk van het Oosten]]<ref>{{en}}http://www.assyrianchurch.com/forum/viewtopic.php?f=1&t=805&sid=1893837d6f3b7b33511927081823df2d<br />Naast het weglaten van enkele boeken in zijn totaliteit, beschouwen zij ook als niet-canoniek: Matteüs 27:35(b),
! width="100" | [[Assyrische Kerk van het Oosten|Kerk van het Oosten]]<ref>{{en}}http://www.assyrianchurch.com/forum/viewtopic.php?f=1&t=805&sid=1893837d6f3b7b33511927081823df2d<br />Naast het weglaten van enkele boeken in zijn totaliteit, beschouwen zij ook als niet-canoniek: Matteüs 27:35(b),
Lucas 22:17-18, Johannes 7:53, 8:1-11, Handelingen 8:37, 15:34 en 28:29 en 1 Johannes 5:7.</ref>
Lucas 22:17-18, Johannes 7:53, 8:1-11, Handelingen 8:37, 15:34 en 28:29 en 1 Johannes 5:7.</ref>

Huidige versie van 11 jun 2016 om 05:11

Christendom
(symbool van het christendom.)
..Pijlers

Jezus Christus • Christelijke Theologie • Apostelen • Koninkrijk • Evangelie •

Christelijke gemeenschap:
parochie; gemeente of vergadering
..Bijbel
Oude Testament • Nieuwe Testament • Boeken • Canon • Tegenstrijdigheden in de Bijbel • Canonvorming van het Nieuwe Testament • Apocriefen • Septuaginta • Tien geboden • Geboorte • Dood en wederopstanding • Bergrede • Bijbelvertaling
..Christelijke feesten
Kerst(mis) • Goede Week • Pasen • Hemelvaart • Pinksteren
..Christelijke theologie
Drie-eenheid (Vader, Zoon, Heilige Geest) • Theologie • Apologetiek • Schepping • Zondeval • Wet• Verlossing • Aanbidding • Kerk • Sacramenten
..Geschiedenis en tradities
De eerste christenen • Algemene geschiedenis van het Christendom • Concilies • Geloofsbelijdenis • Marcionisme • Missie • Grote schisma • Kruistochten • Reformatie • Grote Geloofsafvallen • Opwekking • Restaurationisme • Unitarisme • Thomisme • Remonstranten • Congregationalisme
..Oosters christendom
Oosters-orthodox • Oriëntaals-orthodox • Syrische Kerken • Oosters Katholiek
..Westers christendom
Westers Katholicisme • Protestantisme • Anabaptisme • Lutheranisme • Calvinisme • Anglicanisme • Baptisme • Methodisme • Evangelicalisme • Fundamentalisme • Unitarisme • Vrijzinnig • Pinksterbeweging • Christian Science
..Restaurationisme
Zevendedagsadventisten • Christadelphians • Jehovah's Getuigen • Heiligen der Laatste Dagen (Mormonisme)
..Onderwerpen
Bewegingen • Denominaties • Oecumene • Homilie/Preek • Gebed • Christelijke muziek • Kerkmuziek • Kerkgebouw • Liturgie • Kalender • Symboliek • Kunst • Kritiek
..Belangrijke personen
Paulus • Petrus • Kerkvaders • Heiligen • Constantijn • Athanasius • Augustinus • Anselmus • Aquino • Palamas • Wyclif • Luther • Calvijn • Wesley • Arius • Marcion van Sinope • Paus

De canon van de Bijbel is een lijst van boeken die als doctrinaire autoriteit worden beschouwd binnen het judaïsme en christendom. De canon van het christendom omvat zowel de (gewoonlijk) 39 boeken die binnen het judaïsme (jodendom) als canon worden beschouwd - de zgn. Hebreeuwse Bijbel, ook wel Tenach en binnen het Christendom Oude Testament genoemd - als de (gewoonlijk) 27 boeken van het Nieuwe Testament. Het woord "canon" stamt via het Griekse κανών (kanoon: richtsnoer, maatstaf) uit het Hebreeuws: קנה (kaneh: een standaard maat).

Dit vindt zijn oorsprong in wat de joden tijdens de eeuwen rond het begin van de christelijke jaartelling als gezaghebbende boeken beschouwden. De Septuaginta was in eerste instantie de Griekse vertaling uit omstreeks 150 v.Chr. van de Pentateuch (de Thora of de boeken van Mozes). Later werden ook vertalingen gemaakt van de andere boeken van de Hebreeuwse Bijbel. Wanneer deze teksten in een codex verzameld werden, werden vaak nog andere Griekse teksten bijgevoegd. Vaak noemt men ook deze latere vertalingen en toevoegingen de Septuaginta. Deze tekstcollectie omvat dus meer boeken dan de Hebreeuwse canon. Vaak wordt gesteld dat de joodse canon omstreeks 100 n.Chr. door de rabbijnen van Jamnia werd vastgesteld. De rabbijnen van Jamnia stelden als regel dat boeken over een Hebreeuwse originele bron moesten beschikken om deel te kunnen uitmaken van de canon. Een tiental boeken uit de veelal in de codices opgenomen teksten voldeden hier niet aan. De joodse religie was in die periode na de verwoesting van de tempel gefragmenteerd in de diaspora. Niet alle joden hadden even gemakkelijk contact met de rabbijnen in Jamnia, maar men was het wel een over de boeken die oot de canon behoorden.

De christenen maakten meer gebruik van de Griekse vertaling dan van de Hebreeuwse teksten. Met de reformatie kwam ook twijfel op aan de autoriteit van een aantal boeken, waardoor groeperingen uit de reformatie de canon van Jamnia volgden en een tiental Bijbelboeken niet als gezaghebbend zijn gaan beschouwen. Deze boeken noemt men deutero-canonieke boeken ('in tweede instantie aan de canon toegevoegd'). Bij deze begripsverschillen van de canon gaat het overigens altijd over het Oude Testament.

Wat betreft de canon van het Nieuwe Testament bestaat binnen de christelijke kerken geen verschil van mening. Over deze 27 boeken bestond al geen discussie toen de Alexandrijnse bisschop Athanasius deze in zijn Paasbrief van het jaar 367 als gezaghebbend aanmerkte. Dezelfde boeken werden geaccepteerd door zijn theologische tegenstander Arius en door de christelijke gemeenschappen die toen reeds afgesneden waren van de staatskerk van het Romeinse rijk. Ook latere concilies bevestigden deze 27 boeken.

Zie ook: Canonvorming van het Nieuwe Testament

Boeken die niet tot de canon gerekend worden staan bekend als apocrief.

Zie ook: Apocriefen van het Nieuwe Testament

Oude Testament

In onderstaande tabel wordt weergegeven welke geschriften wel en niet als canoniek worden beschouwd binnen de diverse christelijke hoofdstromingen. (N.B.: mss. staat voor "manuscript(en)"/ handschrift(en).)

Westers Katholieke traditie Oosters-orthodoxe traditie Oriëntaals-orthodoxe traditie Nestoriaanse traditie
Protestants Rooms-katholiek Grieks-orthodox Servisch-orthodox Georgisch-orthodox Armeens-apostolisch[1] Syrisch-orthodox Koptisch-orthodox[2] Ethiopisch-orthodox[3] Kerk van het Oosten[4]
Genesis Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Exodus Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Leviticus Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Numeri Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Deuteronomium Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Jozua Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Richteren Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Ruth Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Samuel Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
I en II Koningen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
I en II Kronieken Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Gebed van Manasse Nee Nee Nee Nee (appendix) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Ezra Ja Ja Ja Ja (1 Esdras) Ja Ja (Esdras B) Ja Ja (1 Esdras) Ja Ja (1 Ezra) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Nehemia Ja Ja Ja Ja (2 Esdras) Ja Ja (Esdras B) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
1 Esdras Nee Nee Nee Nee (3 Esdras) Ja Ja (Esdras A) Ja Ja (2 Esdras) Ja Ja (2 Ezra) Ja Ja Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee
2 Esdras Nee Nee Nee Nee (4 Esdras) Nee Nee Nee Nee (3 Esdras) Ja Ja (3 Ezra) Ja Ja Nee Nee Nee Nee part Ja Ja Nee Nee
Esther Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Toevoegingen op Esther Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Tobit Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Judith Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Job Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Psalmen 1-150 Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Psalm 151 Nee Nee Nee Nee (appendix) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Psalm 152-155 Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee sommige mss.
Klaagliederen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Spreuken Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Prediker Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Hooglied Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Wijsheid van Salomo Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Sirach Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Jesaja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Jeremia Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Baruch Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Brief van Jeremia Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
2 Baruch Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee sommige mss.
Brief van Baruch Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee sommige mss.
3 Baruch Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee
4 Baruch Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee
Ezechiël Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Daniël Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Toevoegingen bij Daniël Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Kleine profeten Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
I Makkabeeën Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Nee Nee Ja Ja
II Makkabeeën Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Ja Ja Nee Nee Ja Ja
III Makkabeeën Nee Nee Nee Nee (appendix) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee sommige mss.
IV Makkabeeën Nee Nee Nee Nee (appendix) Nee Nee (appendix) Nee Nee (appendix) Ja Ja Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee sommige mss.
Henoch Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee
Jubileeën Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee
1-3 Meqabyan Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee

Nieuwe Testament

Over het Nieuwe Testament bestaat grotere overeenstemming:

Westers Katholieke traditie Oosters-orthodoxe traditie Oriëntaals-orthodoxe traditie Nestoriaanse traditie
Protestants Rooms-katholiek Grieks-orthodox Servisch-orthodox Georgisch-orthodox Armeens-apostolisch Syrisch-orthodox Koptisch-orthodox Ethiopisch-orthodox Kerk van het Oosten[5]
Matteüs Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Marcus Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Lucas Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Johannes Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Handelingen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Handelingen van Paulus Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee
Romeinen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
1 en 2 Korintiërs Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Galaten Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Efeziërs Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Filippenzen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Kolossenzen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
1 en 2 Tessalonicenzen Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
1 en 2 Timoteüs Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Titus Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Filemon Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Hebreeën Ja Ja[6] Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Jakobus Ja Ja[6] Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
1 Petrus Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
2 Petrus Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee
1 Johannes Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja
2 en 3 Johannes Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee
Judas Ja Ja[6] Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee
Openbaring Ja Ja[6] Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Nee

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º (en) http://www.armenianchurchlibrary.com/files/BibleintheArmenianChurchMovsesian.pdf
  2. º (en) http://st-takla.org/pub_Deuterocanon/Deuterocanon-Apocrypha_El-Asfar_El-Kanoneya_El-Tanya__0-index.html
  3. º (en) http://www.ethiopianorthodox.org/english/canonical/books.html
  4. º (en) http://www.assyrianchurch.com/forum/viewtopic.php?f=1&t=863&sid=1893837d6f3b7b33511927081823df2d
  5. º (en) http://www.assyrianchurch.com/forum/viewtopic.php?f=1&t=805&sid=1893837d6f3b7b33511927081823df2d
    Naast het weglaten van enkele boeken in zijn totaliteit, beschouwen zij ook als niet-canoniek: Matteüs 27:35(b), Lucas 22:17-18, Johannes 7:53, 8:1-11, Handelingen 8:37, 15:34 en 28:29 en 1 Johannes 5:7.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Maarten Luther twijfelde aan de canoniciteit van Hebreeën, Jakobus, Judas en Openbaring. Hij liet dit uitkomen in de volgorde die hij hanteerde. Maar hij nam de boeken wel op in zijn canon en sindsdien hebben alle Lutherse organen dat gedaan.
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Canon_van_de_Bijbel&oldid=197532"