Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zendstation Smilde
| Zendstation Smilde | ||
| Zendstation Smilde (januari 2011) | ||
| Zendstation Smilde (januari 2011) | ||
| Algemene gegevens | ||
| Opening | 1959 | |
| Locatie | Hoogersmilde | |
| Eigenaar | Grond: KPN Gebouw: Alticom Mast: NOVEC [1] | |
| Technische gegevens | ||
| Hoogte | gedeeltelijk ingestort 294 meter (tot 2011) 303 meter (tot 2007) | |
| Materiaal | Gewapend beton - metaal | |
  Zendstation Smilde | ||
Zendstation Smilde is een zendmast in de Nederlandse plaats Hoogersmilde. De mast werd opgeleverd in 1959 en werd gebruikt voor de transmissie van televisie- en radiosignalen. De constructie van gewapend beton en staal was met 294 meter de hoogste in Noord-Nederland. Op 15 juli 2011 stortte het bovenste stalen gedeelte van het zendstation door een brand volledig in. Het onderste betonnen gedeelte staat nog overeind. Naar verwachting gaat het herstellen van de zendmast nog maanden duren.[2]
Kenmerken
De constructie vertoont overeenkomsten met de Gerbrandytoren in IJsselstein. Het onderste deel is 82 meter hoog en is gemaakt van gewapend beton. Daarbovenop was een stalen mast gebouwd. Aan het hoogste deel van deze stalen mast waren de radio- en televisiezendantennes gemonteerd. De totale hoogte was ooit, tot de ombouw in september 2007, 303 meter. In het bovenste deel van de betonnen toren bevinden zich de ruimten waarin de radio- en televisiezendapparatuur is opgesteld. De zenders zijn met coaxkabels verbonden met de zendantennes. De dunne mast was met een aantal tuikabels verankerd.
Eigenaar
De eigendoms-verhoudingen van deze zendmast is, net zoals die van de meeste andere Nederlandse zendmasten, zeer complex: er zijn diverse partijen betrokken:
- de 82 meter hoge betonnen constructie is van Alticom
- de daarop staande stalen mast is van NOVEC
- het terrein waarop de mast staat is van KPN, behalve de grond onder de voet van de mast en 3 meter er omheen. Deze grond is weer van Alticom.[3]
In het verleden was de mast eigendom van (de rechtsvoorganger van) KPN en was er een vast team van onderhouds-technici.[4] Behalve een eenvoudigere eigendoms-situatie was ook het gebruik eenvoudiger: op de diverse bordessen in de betonnen ondermast stonden richtantennes opgesteld voor straalverbindingen en in/aan de stalen mast waren de antennes bevestigd voor analoge televisie en FM-radio. De enige gebruikers waren derhalve eerdergenoemde KPN en daarnaast de Nozema. Sinds de opkomst van mobiele communicatie zijn daar alle mobiele operators bijgekomen en tevens wordt de ruimte in de betonnen mast als datacenter verhuurd[5]
Vliegtuigongeval
Op 14 augustus 1968 werd een tuikabel geraakt door de vleugeltip van een gevechtsvliegtuig, type F-100 Super Sabre, van de Amerikaanse luchtmacht, afkomstig van de Engelse luchtmachtbasis Lakenheath. De kabel brak en het resultaat was een knik in de top van de mast. Het vliegtuig landde veilig, zij het met enige schade.[6]
Analoog wordt digitaal
In de periode van juli tot oktober 2007 werden de televisiezendantennes voor het uitzenden van analoge televisiesignalen verwijderd. De rood-witgestreepte kunststofkoker op de top van de mast, met daarin de UHF-zendantennes voor Nederland 2 en 3, werd in september 2007 verwijderd en vervangen door nieuwe UHF-antennes met verticale polarisatie voor het uitzenden van digitale radio en televisie (Digitenne). De totale hoogte na vervanging van de antennes was 294 meter. Ook de oude zendantennes van Nederland 1 (kanaal 6) werden verwijderd. De antennes voor FM-radio zijn in bedrijf gebleven.[7]
Brand en instorting
Op 15 juli 2011 rond tien voor twee in de middag, brak er brand uit in de stalen mast, op ongeveer 180 meter hoogte. Op dat moment waren er werkzaamheden aan de zendinstallatie. De brand kenmerkte zich eerst door witte rook, die na verloop van tijd steeds zwarter werd. De verf aan de buitenkant bladderde af. Met een helikopter van de politie, die speciale apparatuur aan boord had om warmtemetingen te kunnen verrichten, constateerde men dat het stalen deel van de mast zeer hoge temperaturen aannam. Dit was een reden om direct het bouwwerk en de omliggende driehonderd meter te ontruimen [8].
Om half vier kwam er plotseling beweging in de mast. In het midden van het stalen deel ontstond een knik, en het bovenste deel brak af. Het viel rechtstandig naar beneden, waarbij het onderste stalen deel uit balans werd gebracht. Het betonnen deel bleef staan, wel met ernstige beschadigingen aan de bovenkant door het vallen en gedeeltelijk neerkomen van de bovenkant van het bovenste stalen deel. De tuikabels, waarmee de stalen mast vaststond, verloren hun functie, waardoor het resterende stalen deel, dat bewegelijk op een kogelgewricht gemonteerd was, een ogenblik later in één geheel naar de zijkant omviel. Hierbij waren voor het eerst aan de bovenkant van dit stuk duidelijke vlammen te zien die behoorlijk groot werden. Door de hoge valsnelheid werd, op sommige plaatsen van het weiland waarin de mast viel, een krater in de aarde geslagen van enkele meters diep.[9][10][11][12]
Op 20 september werd bekend dat bij politieonderzoek geen verwijtbare of strafbare feiten aan het licht zijn gekomen.[13]
Uitval van radio en televisie
De instorting had grote gevolgen voor de etherontvangst van analoge radiozenders en de signalen van Digitenne[14] in verschillende delen van Nederland, des te meer doordat op 15 juli ook een kleine brand was ontstaan in de Gerbrandytoren. Er werd overigens niet uitgegaan van een oorzakelijk verband tussen de beide gebeurtenissen.
Er zijn noodmasten geplaatst op de Johan Willem Frisokazerne in Assen en in Hoogersmilde zelf.[15] De belangrijkste televisiestations zijn beschikbaar gesteld op een website van KPN.[16]
Herstel toren
Op 18 juli is er een begin gemaakt met het opruimen van de rommel en het herstel van de toren.[17] Op 12 oktober 2011 werd bekend dat Alticom de opdracht om de toren te herstellen aan BAM Gebouwservices heeft verleend[18] voor een bedrag van ongeveer €500.000.[19] Het betreft alleen het herstellen van de 85 meter hoge betonnen toren en niet de metalen mast. BAM begint met de klus in november en verwacht het herstel medio januari 2012 te kunnen afronden.[20]. De metalen toren zal waarschijnlijk niet helemaal gebouwd worden zoals hij vroeger was. Om het schoorsteeneffect te voorkomen krijgt de toren een open stalen vakwerkmast.[21]
Op 15 februari verklaarde NOVEC dat zij de opdracht tot herbouw van de stalen mast heeft verstrekt aan Volkers Wessels en dat de herbouw van de stalen mast in maart zal beginnen. De werkzaamheden aan de betonnen mastvoet op de top van de betonnen toren is inmiddels afgerond. De nieuwe mast zal rond juli 2012 opgeleverd worden en zal enkele meters hoger zijn dan de ingestorte mast.[22]
Externe links
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Zendstation Smilde op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Rapport uit 2007: zendmast was onveilig, de Volkskrant, 16 juli 2011
- º Herstel zendmast Smilde gaat maanden duren, TotaalTV, 18 juli 2011
- º Rapport Veilig werken op hoog nivo, Hoofdstuk 2, uitgave: 8 augustus 2007, opgevraagd 27 September, 2011
- º Brandgevaar ... door chaos, Dagblad van het Noorden, 18 juli 2011, bezocht 27 juli 2011
- º Creatieve oplossingen voor regionale datacenters, website Alticom, bezocht 27 juli 2011
- º Beeld van de kromgetrokken televisietoren Smilde, 14 augustus 1968, op www.radio-tv-nederland.nl
- º De Televisietoren, Cultuurwijzer Hoogersmilde, bezocht 17 juli 2011
- º Geen gewonden bij breken TV-mast Hoogersmilde, nieuwsbericht met video, RTV Drenthe, 15 juli 2011
- º Luchtbeelden van ingestorte TV-mast Hoogersmilde, video op NOS.nl, geraadpleegd 18 juli 2011
- º Zendmast Hoogersmilde stort in, fragment acht uur journaal 15 juli 2011 op NOS.nl
- º
Mast tv-toren Hoogersmilde stort in, opname afkomstig van RTV Drenthe, 15 juli 2011] op YouTube
- º Veel radiozenders uit de lucht na instorten zendmast Hoogersmilde, NRC Handelsblad, 15 juli 2011
- º Geen strafbare feiten bij brand zendmast, NU.nl, 20 september 2011
- º Storingen, website Digitenne, bezocht 18 juli 2011
- º Noodmasten in Assen en Hoogersmilde, Dagblad van het Noorden, 16 juli 2011
- º Digitenne-klanten kunnen op internet kijken, NU.nl, 19 juli 2011
- º ontmanteling zendmast smilde van startNOS
- º Alticom: opdracht herstel toren Smilde voor BAM
- º [1]
- º BAM herbouwt deel tv-toren Smilde Dagblad van het Noorden
- º Zendmast Hoogersmilde nog hoger, radio.nl, 3 januari 2012, geraadpleegd op 3 januari 2012
- º NOVEC Website Persberichten, bezocht 15 februari, 2012
| Lijst van televisietorens in Nederland |
|---|
|
Gerbrandytoren · Televisietoren Goes · TenneT-toren · Toren van Spannenburg · Televisietoren Mierlo · Zendstation Smilde · |
