Digitenne

Digitenne is een Nederlands netwerk voor digitale radio en televisie via de ether. De hiervoor gebruikte standaard is Digital Video Broadcasting Terrestrial (DVB-T). Via dit netwerk kunnen de Nederlandse publieke omroepen gratis worden ontvangen. Het is ook mogelijk om een abonnement af te sluiten voor de ontvangst van commerciële en buitenlandse omroepen via dit netwerk. Ontvangst is niet alleen mogelijk in huis, maar ook in bewegende (boot, auto) en kleine stationaire onderkomens (caravan).

Geschiedenis

De grondslag voor DVB-T in Nederland is gelegd tijdens de International Broadcasting Conference (IBC) in Amsterdam in september 1996 door Nozema. Dit initiatief is in de maanden hierna opgepakt door Peter Jelgersma en Pieter Koning, opvolger van Ruud Vader. Onder leiding en verantwoordelijkheid van Pieter Koning is in de daarop volgende jaren, mede op basis van gesprekken met de sector onder leiding van Peter Jelgersma, een technisch en commercieel concept uitgewerkt, hetgeen uiteindelijk resulteerde in de oprichting van Digitenne. Nozema (30%), KPN (30%), NOB (30%) en Cahanoves Beheer BV (10%) zijn aandeelhouders. Cahanoves Beheer BV is een samenwerking van destijds de NOS, Canal+, Kindernet, RTL Nederland en SBS Broadcasting BV. Kindernet werd later MTV Networks (Nickelodeon) en het aandeel van Canal+ ligt nu bij Canal Digitaal BV. Op 31 januari 2002 kreeg Digitenne een vergunning om uit te zenden.

Start

De uitzendingen via Digitenne gingen uiteindelijk van start op 23 april 2003. Alleen het gebied rond Amsterdam, Haarlem, Alphen aan den Rijn, Hilversum en Almere werd gedekt. Sinds mei 2004 is Digitenne in vrijwel de hele Randstad te ontvangen. In de loop der tijd verwerven Nozema Services NV en Koninklijke KPN NV elk 10 % extra resulterend in elk een belang van 40 % aangezien het NOB niet meer investeert.

Vanaf 18 oktober 2004 kon ook een digitaal televisieabonnement afgesloten worden bij KPN Telecom onder de naam KPN digitale TV. Het betreft hetzelfde pakket als Digitenne, maar in combinatie met overige KPN-abonnementen werd dit iets voordeliger aangeboden. Digitenne had eind 2005 circa 60 000 en KPN Telecom circa 100 000 DVB-T-klanten. Sinds half oktober 2006 wordt het pakket uitsluitend rechtstreeks bij KPN aangeboden onder de naam "Digitenne van KPN".

Eind 2005 heeft KPN aangegeven dat ze Nozema Services NV wilde overnemen (mede vanwege het belang in Digitenne). Begin 2006 heeft KPN toestemming gekregen om Nozema over te nemen en krijgt daarmee direct of indirect 80 % van de aandelen van Digitenne in handen, waarna het het belang van het NOB ook overneemt om 90 % van Digitenne in handen te krijgen. De nieuwe naam van het voormalige Nozema Services is KPN Broadcast Services

De overname van Digitenne door KPN is omstreden. In de licentievoorwaarden stond oorspronkelijk dat de minister van Economische Zaken gerechtigd is de licentie in te trekken als een dominante telecomoperator (dat is KPN) een aanmerkelijk belang in Digitenne en daarmee de controle op Digitenne zou verkrijgen. Toenmalige ministers Laurens Jan Brinkhorst (EZ, D66), opvolgend minister Joop Wijn (EZ, CDA) en Gerrit Zalm (Financiën, VVD) stonden de overname echter toe. Joop Wijn heeft aan het eind van zijn ministerschap, als demissionair minister, de beleidsregel die bepaalde dat de Digitenne-licentie op grond van het bezit door KPN kon worden ingetrokken, geschrapt. Als gevolg hiervan heeft KPN een semi-monopolie in de digitale ethermarkt, een Europese anomalie. In de meeste Europese landen zijn de signalen van commerciële zenders in de digitale ether Free to Air, maar in Nederland is het een betaaltelevisieproduct.

Digitenne heeft sinds 2008 grotendeels landelijke dekking.

Uitschakeling van analoge televisie

Het uitzenden van het analoge televisiesignaal via de ether is in de nacht van 10 op 11 december 2006 gestopt. Vanaf dat moment is het televisiesignaal voor Nederland 1, 2 en 3 en de regionale omroepen in heel Nederland alleen nog maar in digitale vorm via de ether te ontvangen. De uitzendingen van de publieke omroepen zijn vanaf dat moment free-to-air (en niet free-to-view zoals eerder was aangekondigd).

Apparatuur

Digitenne-ontvangers zijn zowel bij de exploitant van het netwerk (KPN Telecom) alsook bij externe leveranciers verkrijgbaar. Er zijn vier categorieën ontvangers:

Televisie met ontvanger voor DVB-T

Het overgrote deel van de tegenwoordig verkochte televisies heeft een ingebouwde ontvanger voor DVB-T en is daardoor geschikt om de via Digitenne verspreide publieke zenders weer te geven. Hiervoor is geen abonnement nodig.

Via de Digitenne insteekkaart kan een dergelijke televisie ook geschikt worden gemaakt voor het weergeven van de betaalde zenders. De Digitenne insteekkaart is een Conditional access module (CAM) die in de Common Interface van de televisie wordt geplaatst. In de CAM wordt weer een smartcard gestoken.

Er zijn ook kleine mini-televisies te koop met een ontvanger voor DVB-T. Deze beschikken meestal niet over een Common Interface en zijn dan ook alleen geschikt om de publieke zenders via Digitenne te ontvangen.

Settopbox

De meest gebruikte toepassing is nog altijd de settopbox (of STB) die aangesloten wordt op een bestaande televisie of ander type beeldscherm via de SCART-kabel. De settopbox wordt, zoals de naam al aangeeft, normaliter boven (of onder) een televisie geplaatst. Er zijn ook settopboxen waarmee programma's kunnen worden opgenomen op een in de settopbox ingebouwde harde schijf.

SCART- en USB-ontvangers

Er is ook nog een DVB-T-ontvanger die aangesloten moet worden op een USB 2.0-poort van een computer. Deze optie stelt wel eisen aan de snelheid van de betreffende computer en de bijbehorende videokaart om goede resultaten te bereiken. Bovendien is minimaal USB versie 2 vereist. Moderne computers die USB 2 ondersteunen zijn vaak krachtig genoeg om televisie- en radio-ontvangst mogelijk te maken. Ook bestaat er een zgn. SCART-ontvanger waarbij de hele ontvanger is ingebouwd in een -wat vergrote- SCART-stekker. Nadeel van deze versie is dat hier geen smartkaart in kan en er dus alleen de free to airprogrammas mee kunnen worden ontvangen. Bij Digitenne zijn dat Nederland 1, 2 en 3 en de regionale omroep.

Antenne

Voor de ontvangst van Digitenne wordt meestal gebruikgemaakt van een actieve kamerantenne van het type DASK. In een dergelijke antenne is een signaalversterker ingebouwd. De stroomvoorziening voor deze versterker loopt hierbij via de coaxkabel tussen de antenne en de ontvanger. De meeste televisies kunnen echter geen stroom leveren via de coaxkabel, er is dan een power inserter nodig. Als de ontvangst in de buurt van de televisie onvoldoende is, moet een buitenantenne worden gebruikt. Deze wordt buiten of op zolder geplaatst. Een buitenantenne is spatwaterdicht, maar verschilt verder nauwelijks van een kamerantenne.

Oude antennes die werden gebruikt voor de ontvangst van analoge televisie zijn ook bruikbaar voor ontvangst van Digitenne. Deze antennes moeten, vanwege de verticale polarisatie van het Digitenne-signaal meestal een kwartslag gedraaid worden. Bij een yagi-antenne moeten de staafjes verticaal staan.

Smartcard

Op een enkel Digitenne-abonnement kan een klant tot maximaal drie smartcards gebruiken om meerdere toestellen aan te sluiten. De smartcards zijn er, net als bij gsm-telefoons, in twee formaten: de full-size kaart (formaat bankpas) of de minikaart waarbij je het chip-gedeelte kan losmaken uit de grote kaart. Enkele ontvangers (zoals portable ontvanger met display) gebruiken deze kleinere kaart.

Kanalen bij Digitenne

NPO 1 NPO 2 NPO 3 RTL 4 RTL 5 SBS 6 RTL 7 Net 5 Veronica / Disney XD RTL 8 Eén Canvas / Ketnet Nickelodeon / Spike TMF

MTV Discovery Channel Animal Planet Eurosport BBC Entertainment National Geographic Channel CNN Regionale televisie Eredivisie Live 1 (meerprijs) Eredivisie Live 2 (meerprijs) / AT5 / Cartoon Network Private Spice (standaard in pakket, kan geblokkeerd worden)

NPO Radio 1 NPO Radio 2 NPO 3FM NPO Radio 4 NPO Radio 5 Radio Veronica Sky Radio Radio 538 100%NL Qmusic (Nederland)

Classic FM Radio 10 Gold Arrow Classic Rock BNR Nieuwsradio SLAM! Regionale radio FunX Concertzender, verwijderd per 1 september 2010.

Kritiek op Digitenne

• Storingsgevoeligheid: over het algemeen werkt het Digitennesysteem relatief storingsvrij omdat de signalen digitaal uitgezonden worden. Hierdoor is de beeldkwaliteit over het algemeen beter dan bij een gemiddelde analoge kabelverbinding. Sommige mensen klagen echter over de storingsgevoeligheid bij de eerste generatie ontvangers door gemotoriseerd verkeer zoals, bromfietsen, bussen en trams.
• Compressie-artefacten: daarnaast past Digitenne een sterkere compressie toe dan het geval is bij dvd en soms bij satellietuitzendingen, doordat er meerdere televisiekanalen geclusterd worden binnen een enkel frequentiekanaal met een breedte van 8 MHz. Hierdoor kunnen compressie-artefacten optreden zoals blokvorming bij snel veranderende beelden, zoals bij ontploffingsscènes. Ook lijkt soms het geluid niet helemaal synchroon te lopen met het beeld.
• Langzame kanaalwisseling: sommige Digitennegebruikers vinden het vervelend dat het wisselen van kanalen (het zogenaamde 'zappen') enigszins langzamer gaat dan bij analoge ontvangst. De ontvangstkwaliteit en "zapsnelheid" verschilt per merk. Dit fenomeen wordt echter ook op digitale kabeldecoders waargenomen.
• Energieverbruik: op dit moment (oktober 2007) is de digitale televisiedecoder voor gebruik bij kabel-, satelliet- of etherontvangst vaak nog niet ingebouwd in de televisie, waardoor een extra decoder per televisie noodzakelijk is. Bij de duurdere modellen televisies is een DVB-T-tuner soms aanwezig; om hier gebruik van te maken is dan echter nog wel een CAM nodig met Conax-ondersteuning. Daarnaast verbruiken enkele digitale tuners ook in de stand-by-stand energie. Het energieverbruik van de zendmasten daarentegen is veel lager dan bij analoge zendmasten (een analoge zendmast van 500 kW kan vervangen worden door een digitale zendmast van 20 kW).
• Ontvangst bij snelle verplaatsingen: sommigen ondervinden problemen bij de ontvangst bij snelle verplaatsingen, bijvoorbeeld in auto of bus. Dit komt doordat de DVB-standaard niet is ontwikkeld voor mobiele ontvangst. Er zijn echter ontvangers in de handel die werken met diversity en daardoor bij hogere snelheden tot 150 km/h een goede ontvangst geven. De gewone ontvangers, primair voor het gebruik in huis, geven doorgaans een goed beeld bij snelheden tot 30 à 50 km/h. Deze zijn in ieder geval geschikt voor ontvangst op vaartuigen en bij langzaam stadsverkeer.
• Storingen in de buurt van vliegvelden: bij het passeren van opstijgende vliegtuigen ontstaan vergelijkbare ontvangstproblemen als bij mobiele ontvangst. Vliegtuigen gedragen zich hierbij als snelbewegende DVB-T-zenders door de reflectie van het zendersignaal. Bij analoge televisie ontstaan hierdoor hinderlijke spookbeelden of werd het zendersignaal zelfs compleet uitgedoofd, maar ook bij DVB-T-uitzendingen komt dit voor, met als gevolg: blokken in het beeld of soms het geheel wegvallen van ontvangst.
• Veel ontvangers zijn uitgerust met een camlock, waardoor free-to-air-zenders uit het buitenland niet te ontvangen zijn. Ook smart-cards van Digitenne en KPN zijn onderling niet uitwisselbaar. Bovendien beperkt de camlock de mogelijkheid tot het wisselen van abonnement. Een camlock is te vergelijken met een simlock op een mobiele telefoon. KPN geeft in november 2006 aan, nadat het Digitenne in eigendom heeft verkregen door het aankopen van Nozema, dat men zich erop beraadt hoe deze situatie kan worden gesaneerd. In april 2007 heeft KPN een firmware-update voor de Samsung Single/Twintuner en PVR uitgegeven, deze update maakt de ontvangst van free-to-airzenders uit het buitenland mogelijk. Of andere merken ontvangers ook een update krijgen om dit mogelijk te maken is niet bekend. Ook alle Topfields, zowel single tuners als PVR's, die KPN levert sinds 2007 niet voorzien van een camlock.
• KPN heeft op 27 november 2006 het netwerk aangepast. Daardoor kunnen de voormalige Digitenne-klanten die gebruikmaken van een ontvanger van Strong de publieke zenders vaak niet meer ontvangen.
• De SPDIF-signalen die gebruikt worden om diverse apparatuur te verbinden met een PC kunnen door hackers misbruikt worden middels een computernetwerk. Digitenne-ontvangers gebruiken hierbij digitale audio- en Dolby AC-3 bitstream-output (AC3), alsook CVBS-instellingen.

Zie ook

• Streaming media

Referenties

• Kabelvisie, oktober 1996.

Externe links

• Website digitenne.nl