Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vrouwenkorps KNIL
Het Vrouwenkorps KNIL (afgekort VK-KNIL) werd op 5 maart 1944 te Melbourne opgericht als de vrouwenafdeling van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger. Aanvankelijk kregen de leden van het korps uitsluitend hulptaken. Pas na 1946 kreeg het korps een duidelijk militaire missie. Het was daarmee het eerste officiële militaire vrouwenkorps van het Koninkrijk der Nederlanden. Verrichten zij in eerste instantie uitsluitend hulptaken, na 1946 krijgt het korps een duidelijke militaire missie. De motivatie voor hun keuze speelde daarbij een grote rol. Deze vrouwen namen vooral dienst vanwege een bijzondere betrokkenheid bij het voormalige Nederlands-Indië, door geboorte en familiebanden, en niet zozeer door een zucht naar avontuur. Op 26 juli 1950 werd het korps opgeheven. De totale sterkte van het korps is op zijn hoogtepunt 519 leden geweest. Over het algemeen werden de VK-sters redelijk tot goed geaccepteerd in militaire en burgerkringen in voormalig Nederlands-Indië en deden ze weinig vervelende ervaringen op.
Oprichting te Australië, 5 maart 1944
Bij Staatsbesluit no. 1 wordt op 5 maart 1944 door Luitenant-Gouverneur Dr. Van Mook in Melbourne een vrouwenafdeling van het KNIL opgericht, het zogenaamde Vrouwenkorps KNIL. Deze oprichting was geïnitieerd door de Nederlandsch-Indische regering in Australië. In de grote steden Melbourne, Adelaide, Perth, Canberra en Brisbane vonden wervingsacties plaats om Nederlandse vrouwen aan te sporen zich in te zetten voor de bevrijding van Nederlands-Indië. Deze acties wierpen vruchten af, als zich 51 vrouwen aanmeldden. De opleiding van deze vrouwen was in de aanvangsperiode niet centraal geregeld, omdat de vrouwen verspreid over het hele land woonden en vaak ook een fulltime baan hadden. Alleen in de steden Melbourne en Sydney werd al vanaf de oprichting een aanvang gemaakt met een militaire opleiding. Hiernaast kregen de vrouwen algemeen onderwijs, met als doel hen breed inzetbaar op te leiden voor taken als verpleegsters, chauffeuses en koks.
Werving buiten Europa, april 1944
Op 30 maart 1944 ging er een telegram uit van de militair-attaché kolonel Weyerman in Washington D.C. aan het Nederlands Consulaat te New York inzake het verspreiden van een reclameboekje voor het VK-KNIL en inschakeling van consulaten in de Verenigde Staten en Canada. Op 5 april 1944 werd een circulaire verzonden aan alle Nederlandse consulaten in het Caribische gebied. De eerste rekruten meldden zich ook spontaan uit alle werelddelen buiten het bezette Europa, vooral uit de VS, Canada, Curaçao, Suriname, Mexico, Brazilië, Argentinië en Cuba. Meestal waren zij afkomstig van welgestelde koloniale families van Nederlandse of gemengde afkomst. De meeste van deze vrouwen kregen in de Verenigde Staten een training bij het Amerikaanse Womens Army Corps (WAC) en vertrokken vervolgens richting Australië. Op 20 februari 1945 werd het wervingskantoor van het VK-KNIL in Washington overgeplaatst naar het kantoor van de Netherlands Purchasing Commission te New York en was onderdeel geworden van de legerafdeling onder leiding van luitenant-kolonel der Artillerie KNIL E. Baretta. De werving van rekruten voor het VK-KNIL werd actief voortgezet. Op 27 juli 1945 vertrok de laatste groep via San Francisco naar Australië en werd de werving vanuit de Verenigde Staten gestaakt aangezien Nederland ondertussen was bevrijd.
Werving in zuid-Nederland
De VK-sters die zich in het bevrijde zuiden van Nederland hadden aangemeld kregen hun training in Engeland. Op 5 mei 1945 werd de eerste groep van 65 VK-sters per troepenschip Rangitata van Liverpool via Panama naar Australië getransporteerd Vanaf juli 1945 volgt voor de meeste vrouwen een centrale opleiding in Camp Columbia, een voormalig Amerikaans barakkenkamp nabij Brisbane. Op 12 september volgde een tweede groep van 42 rekruten per MS Oranjefontein vanuit Newcastle upon Tyne. Op 11 oktober 1945 vertrok een groep van 180 VK-sters uit Nederland met bestemming Java. De meeste van deze VK-sters behoorden tot de afdeling Welfare en de medische sectie van het VK. De commandant van de Britse troepen op Java, luitenant-generaal Philip Christison, gaf in verband met de onrustige situatie op Java geen toestemming aan de groep om op Java tot landen. De groep VK-sters werd gedwongen te Malakka te debarkeren, waar zij tot februari 1946 in ziekenhuizen te Kuala Lumpur en Penang te werk werden gesteld voordat ze naar Java mochten. De groep werd de Penanggroep genoemd.
Vrouwenkorps-KNIL naar Batavia, september 1945
Vanaf de oprichting tot de uitzending van leden van het Vrouwenkorps KNIL naar Nederlands-Indië, in september 1945, zijn er circa 225 leden van het Vrouwenkorps in Australië geweest. In september 1945 vertrokken de eerste VK-sters per vliegtuig vanuit Australië voor het KDP (Kantoor Displaced Persons) en het RAPWI (Rehabilitation Allied Prisoners of War and Internees) naar Nederlandsch-Indië voor hulp aan de ex-geïnterneerden en ex-krijgsgevangenen. Deze kantoren waren in Australië opgezet met het doel zo veel mogelijk gegevens te verzamelen over de verschillende interneringskampen, zodat men na de bevrijding meteen hulp zou kunnen bieden aan de geïnterneerden. In november 1945 werd het detachement Batavia ondergebracht in het klooster van de zusters Ursulinen te Batavia, op Noordwijk no. 29. Na april 1948 werd het detachement Batavia gevestigd in Laan Holle 12, hoek Kebon Sirih, waar het VK-KNIL tot de opheffing bleef gehuisvest. Batavia was het grootste detachement. Hier werden alle VK-sters bij aankomst in Indië ontvangen.
Parachutevouwsters
Een bijzondere groep binnen het VK-KNIL waren de parachutevouwsters. Zij kregen hun opleiding op Tjandi Baroe te Semarang. Het waren voornamelijk Indo-Europese meisjes
Detachementen over de Indische Archipel
Behalve in Batavia had het VK-KNIL verspreid over heel de archipel te Medan, Padang, Palembang, Bandoeng, Malang, Semarang, Soerabaia, Tjimahi en vele andere kleine detachementen op Nieuw-Guinea, Borneo en Celebes. De meeste detachementen waren niet groter dan een groep van 8 tot 15 personen, soms ook kleiner. Deze detachementen waren over het algemeen gestationeerd in steden, waar rust en orde reeds hersteld was. De detachementen hadden geen aparte bewaking en waren meestal gelegerd in Europese huizen.
Voortbestaan van het VK-KNIL
Na het vertrek van de Penanggroep op 11 oktober 1945 uit Nederland werden tot 1947 geen rekruten uit Nederland gezonden. De reden hiervoor was dat de legercommandant had bepaald dat het VK-KNIL op 6 april 1946 ontbonden zou gaan worden, maar in februari 1946 kwam luitenant-generaal Spoor terug op dit besluit. Er werden allerlei initiatieven ontwikkeld om tot een fusie met het Vrouwen Hulpkorps (VHK) en het Nederlands Vrijwillig Verpleegsterskorps, maar door cultuurverschillen en onderlinge spanningen met het VHK kwam het er nooit van.
Werving in Nederland komt weer op gang, juni 1947
In april 1947 werden de eerste wervingsadvertenties voor het VK-KNIL geplaatst in de grote landelijke dagbladen. Het VK-KNIL hield kantoor op het Prins Mauritsplein 23 te Den Haag. Deze campagne leverde al snel 1.300 sollicitantes, van wie er uiteindelijk niet meer dan 10-15% voor uitzending in aanmerking kwam. Vanaf juni 1947 vertrokken er weer regelmatig vanuit Nederland groepen VK-rekruten naar Indië. Na aankomst te Tandjong Priok werden de rekruten naar het VK-opleidingskamp te Bandoeng gestuurd. Na de opleiding werden de rekruten verdeeld over de verschillende detachementen in de hele archipel.
Opheffing en repatriëring naar Nederland
Op 26 juli 1950 werd het VK-KNIL officieel opgeheven. De repatriëring gebeurde op de troepentransportschepen als de Kota Inten, Kota Baroe, Sibajak, Indrapoera, j. van Oldenbarnevelt samen met KL militairen. Van de VK-sters is en klein gedeelte vanuit Indonesië geemigreerd naar onder andere Nieuw-Zeeland en Australië.
Vrouwelijke korps commandantes
kapitein J.M. Meerburg, tot februari 1947- kapitein C.A. Smit, februari 1947 – 14 maart 1948
- kapitein H.C.P.W. Janssen, vanaf 14 maart 1948
- kapitein J.M.A. Jaspers, tot de opheffing 1950
Promotie onderzoek
Drs. Sophia Kruyswijk-van Thiel (Amsterdam, 1927) nam na de HBS en na een aantal jaren werkzaam te zijn geweest als secretaresse bij een handelsfirma dienst in het Vrouwenkorps KNIL. In februari 1948 vertrok ze voor twee jaar naar voormalig Nederlands-Indië. Na haar terugkeer ging ze opnieuw werken in het bedrijfsleven. In 1969 begon ze met een studie psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Na haar afstuderen werkte ze als psychotherapeut. In 2003 deed ze promotie-onderzoek naar het VK-KNIL en publiceerde ze een boek over haar korps.
Zie ook
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
.jpg){kind=link}
| KNIL-onderdelen |
|---|
| Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog |
|---|