Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Trickster

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

De trickster (uit Engels: oplichter, bedrieger; er is geen Nederlands equivalent) is een archetypische figuur die voorkomt in de mythologie van de orale volksculturen, en die dubbelzinnige eigenschappen heeft. Aan de ene kant kan de trickster goddelijke kenmerken en grote macht bezitten (dan treedt hij op als een cultuurbrenger), aan de andere kant worden zijn handelingen doorgaans belachelijk gemaakt en gestraft. Dit maakt de trickster-figuur bij uitstek identificatiefiguur voor onderdrukten: een figuur die bewonderd kan worden om zijn betere en bovennatuurlijke eigenschappen, maar die door zijn slimheid anderzijds ook kans ziet onder de druk van de machtigen uit te komen.

In de Nederlandse mythologie is de slimme vos Reynaert uit het diergedicht Van den vos Reynaerde een voorbeeld van een trickster-figuur.

Tricksters in verschillende culturen

Anansi als trickster

W.J.H. Baart noemt enkele kenmerken van Anansi, de West-Afrikaanse spinfiguur die ook naar het Caraïbisch gebied meeverhuisde met de Middle Passage, die bevestigen dat hij als een cultuurbrenger beschouwd kan worden:

  • dankzij hem zijn bepaalde culturele verworvenheden ontstaan
  • hij wordt beschouwd als verwant aan de godheid
  • mythische figuur
  • hij heeft een diergestalte (spin)

Anansi toont vaak de juiste gedragspatronen door het anti-voorbeeld te geven: hij is te gulzig of te hebzuchtig, en wordt dan gestraft. In de verhalen over Anansi, die in Suriname en de Antillen ontstaan zijn, is de protestfunctie belangrijker dan de mythisch-religieuze functie. Zij werden in het geheim verteld. Een nieuwe personage is daar gecreëerd: Tijger (Ba Tigri) die heel sterk, maar ook heel dom is. Hij kan gezien worden als een symbool van de koloniale macht (bijvoorbeeld de plantage-eigenaar).

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen

  • Baart, W.J.H. Cuentanan di Nanzi... Amsterdam: Rodopi, 1983.
  • van Duin, Lieke. ‘Anansi als klassieke held. Zijn de Afro-Caraïbische Anansi-verhalen klassiek?’ In: Helma van Lierop-Debrauwer, Piet Mooren, Pieter Quelle en Herman Verschuren, red. Zo goed als klassiek. NBLC Uitgeverij, Den Haag 1995: p. 173-182.
  • C. G. Jung heeft een hoofdstuk aan de trickster-archetype gewijd in zijn boek Four archetypes: Jung, Carl Gustav. Four archetypes. Mother, Rebirth, Spirit, Trickster. Vert. R.F.C. Hull. London : Routledge and Kegan Paul, 1972
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Trickster&oldid=67491"