Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Oceaan
Een oceaan (Oud-Grieks Ωκεανός (Okeanós)) is een min of meer zelfstandige wereldzee tussen de continenten en kan meerdere (kleinere) zeeën bevatten.
Tegenwoordig zijn er vijf oceanen op aarde. Deze zijn allemaal met elkaar verbonden en vormen zo samen één grote massa zout water. De oceanen en zeeën nemen in totaal 72% van het oppervlak van de aarde in (~3.6 x 108 km2), waarvan de oceanen met 71% het leeuwendeel vormen. Het land (het geheel van de continenten en eilanden) maakt de rest uit. De oceanen omvatten 97% van al het water op Aarde. Volgens oceanografen is maar 5% van de oceanen verkend.[1] Totaal is er ongeveer 1,3 miljard kubieke kilometer[2] met een gemiddelde diepte van 3682 meter.[3]
In verschillende perioden in het verleden waren alle continenten met elkaar verbonden. Men spreekt dan van supercontinenten, die omringd waren door superoceanen.
De vijf oceanen
Sinds het vastleggen van de grenzen van de Zuidelijke Oceaan door de Internationale Hydrografische Organisatie in 2000, worden er vijf oceanen onderscheiden (in volgorde van grootte):
- De Grote of Stille Oceaan, in Amerika beter bekend als Pacific Ocean, (vroeger Stille Zuidzee genoemd) - Begrensd door (in wijzerzin vanaf het noorden) de Noordelijke IJszee, de westkust van Noord- en Zuid-Amerika, de Atlantische, de Zuidelijke en Indische Oceaan, de oost- en noordoostkust van Australië, de Indonesische archipel en de oostkust van Azië. De totale oppervlakte bedraagt 155.557.000 vierkante kilometer. De voornaamste eilandgroepen in de Grote Oceaan zijn Polynesië, Melanesië en Micronesië. Bij het eiland Guam ligt de diepste trog van de wereld; de Marianentrog. Deze werd in 1960 ontdekt en verkend met de bathyscaaf Trieste tot op een diepte van 10.916 meter.
- De Atlantische Oceaan - Begrensd door de Noordelijke IJszee, de west- en zuidkust van Europa, de noord- en westkust van Afrika, de Indische, Zuidelijke en Grote Oceanen en de oostkust van Zuid- en Noord-Amerika. Oppervlakte: 76.762.000 vierkante kilometer.
- De Indische Oceaan - Begrensd door de zuidkust van Azië, de Indonesische archipel, de west- en zuidkust van Australië, de Grote, Zuidelijke en Atlantische Oceanen en de oostkust van Afrika. Oppervlakte: 68.556.000 vierkante kilometer.
- De Zuidelijke Oceaan (ook Antarctische Oceaan genoemd) - Begrensd door de kust van Antarctica enerzijds, en de Atlantische, Indische en Grote Oceanen anderzijds. De grens met deze oceanen ligt op 60° zuiderbreedte. Oppervlakte: 20.327.000 vierkante kilometer.
- De Noordelijke IJszee (ook Arctische Oceaan genoemd) - Begrensd door de Atlantische Oceaan, de noordkust van Noord-Amerika, de Grote Oceaan en de noordkust van Azië en Europa. Oppervlakte: 14.056.000 vierkante kilometer.
Soms wordt er ook gesproken over zeven oceanen, in dit geval zijn de Grote of Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan ter hoogte van de evenaar verder onderverdeeld in een Noordelijk en Zuidelijk deel.
Het water in de vijf oceanen circuleert over de hele aarde door middel van zeestromingen: de thermohaliene circulatie.
Bedreigingen van oceanen
De zeeën en oceanen staan bloot aan diverse bedreigingen zoals overbevissing, mijnbouw, vervuiling met vele stoffen, en CO2.
De vervuiling met plastic leidde tot een plasticsoep. Plastic dat in zee terecht komt, verzamelt zich voornamelijk in de gyres en in de arctische zee. Flora en fauna kan last ondervinden van dit plastic.
De oceanen hebben een deel van alle CO2 die sinds de Industriële revolutie in de atmosfeer is gekomen geabsorbeerd. Dit beperkt de opwarming van de aarde, maar leidt tot verzurende oceanen. Een deel van het leven in de oceaan kan niet goed tegen de zuurdere omstandigheden. Koraal verbleekt bijvoorbeeld als gevolg van verzuring. Ook sommige groepen algen en schelpdieren ondervinden negatieve effecten. Door de klimaatverandering warmen de oceanen op.
Door de opwarming van het klimaat en lozingen van afvalwater en meststoffen, breiden gebieden met lage zuurstofconcentraties, dode zones met nog maar weinig leven, zich uit.
De fysische en chemische verandering van de oceanen hebben gevolgen voor het leven in de oceanen en bedreigen de soortenrijkdom. De reacties van diersoorten, populaties, en hele ecosystemen op deze veranderingen is moeilijk te voorspellen.
Etymologie
Het woord oceaan komt van de Griekse naam Okeanos, de personificatie van de oerzee in de mythologie.
Zie ook
Externe links
- Studie naar schade aan oceanen, NRC februari 2008
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Oceans op Wikimedia Commons.
|
Zoek oceaan op in het WikiWoordenboek. |
| Oceanen van de Aarde |
|---|
|
Atlantische Oceaan · Grote Oceaan · Indische Oceaan · Noordelijke IJszee · Zuidelijke Oceaan |