Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kracht
De term kracht kan inzake meerdere betekenissen worden opgevat :
- De sterkte of het vermogen van iets.
- Natuurkrachten (bijvoorbeeld : zwaartekracht, waterkracht, windkracht, vuurkracht of groeikracht).
- Lichaamskrachten (bijvoorbeeld : de kracht van een paard of een mens).
- Een arbeidskracht, werkkracht, arbeider (ook : mankracht).
- Leerkracht, leraar, onderwijzer (ook : invalkracht).
- Dommekracht (niet slim maar wel veel kracht bezittend / ook een soort gereedschap).
- Handkracht, de kracht van handarbeid / van arbeid, met de handen gedaan of te doen / de persoon die het verricht.
- Hulpkracht, de kracht van het helpen / de persoon die helpt.
- Spierkracht, de kracht die met de spieren uitgeoefend kan worden.
- Krachtpatser (krachtmens), bijzonder gespierde, sterke kerel (min-of-meer ironisch) welke bluft met grote spierkracht of dat graag demonstreert.
- Krachtsport, een sport die grote spierkracht vereist (ook : krachtsporter).
- Gevechtskracht, de kracht te kunnen vechten.
- Stootkracht, de kracht waarmee een stoot geleverd / uitgeoefend kan worden.
- De deugdelijkheid of werking van iemand of iets (bijvoorbeeld : de kracht van een geneesmiddel. / de kracht van iemands invloed).
- Denkkracht, denkvermogen, iemands vermogen gedachten te vormen en bruikbaar te maken.
- Overtuigingskracht, de kracht om iemands standpunt door voorbeeld en/of bewijzen te laten laten wijzigen.
- Overredingskracht, de kracht om anderen met spreken (reden, zoals in ’redevoering’) te overtuigen (overreden, ook : krachttermen).
- Verbeeldingskracht, de mentale kracht iets in gedachten te kunnen verbeelden (een beeld vormen).
- Wilskracht, de kracht van iemands wil oftewel de mate waarin iemand ergens toe is gedreven en ten uitvoer te brengen (realiseren).
- Zeggingskracht, iemands kracht om wèl te spreken en dat krachtig te kunnen doen (de juiste woorden weten).
- Aantrekkingskracht, de kracht dat iemand of iets een mens of dier aantrekt.
- Koopkracht, de mate waarin iemand of de bevolking aankopen kan doen (meestal afhankelijk van het inkomen of vermogen).
- Uitdrukking : "Er is geen kracht of heerlijkheid aan" : Er is niets aan, het is flauw, smakeloos, waardeloos, zonder pit.
- Geweld (bijvoorbeeld : met kracht op de deur bonzen).
- Een werkend persoon (bijvoorbeeld : een administratieve kracht, vrouwelijke kracht, zelfstandige kracht).
Inzake een bepaalde natuurkracht spreekt men van een natuurkundige grootheid waardoor in een lichaam (natuurkunde) een spanning of druk ontstaat of die een lichaam doet versnellen. Kracht is een vectorgrootheid met een grootte, een richting en een (virtueel) aangrijpingspunt. Een vector wordt aangegeven met een pijl boven de letter. Kracht kan worden overgebracht door contact tussen voorwerpen of deeltjes (vast, vloeistof, gas).
in het Standaardmodel
In het standaardmodel is een kracht een verschijnsel dat wordt veroorzaakt door impulsoverdracht door opnemen en uitzenden van ijkbosonen. De bekendste van deze ijkbosonen is het foton verantwoordelijk voor de elektromagnetische kracht.
De drie volgens het standaardmodel bekende krachten zijn de:
- Elektromagnetische kracht met als ijkboson het foton
- De sterke kracht met als ijkbosonen de gluonen
- De zwakke kracht met als ijkbosonen de W- en Z-bosonen
- De zwaartekracht met als ijkboson het graviton[1]
Wetten van Newton
- De eerste wet van Newton stelt dat wanneer er op een voorwerp geen resulterende kracht werkt dit voorwerp geen snelheidsverandering zal ondergaan. Met een resulterende kracht wordt een kracht bedoeld die niet wordt opgeheven door andere krachten.[2]In de alledaagse wereld kan het effect van één kracht worden opgeheven door andere krachten, zoals wrijving, adhesie en cohesie. Daardoor was deze wet niet evident, omdat de ervaring van een fietser leert dat om gelijke snelheid te houden een constante kracht moet worden uitgeoefend.
- De Tweede Wet van Newton definieert een resulterende kracht als verandering van beweging. De verandering van de beweging is evenredig met de kracht en volgt de richting waarin de kracht werkt.
De kracht <math>\vec F \!</math> op een voorwerp is gelijk aan de verandering van de impuls ("beweging") van het voorwerp <math>\vec p \!</math>. De impuls <math>\vec p \!</math> is het product van de massa <math>m \!</math> in kilogram en de snelheid <math>\vec v</math>. De impuls kan dus veranderen doordat de massa en/of de snelheid veranderen (denk aan een raket die massa verliest). De tweede wet van Newton luidt in formulevorm:
- <math> \vec F = \frac{d\vec p}{dt} \, = \, \frac{d}{dt} (m \vec v) \, = \, \vec v \, \frac{dm}{dt} + m \, \frac{d\vec v}{dt} \,</math>
Als de massa niet verandert geldt voor de kracht
- <math>\vec F = m \vec a \!</math>
met
- m de massa van het lichaam
- <math> \vec a \!</math> de versnelling (verandering van de snelheid) van het zwaartepunt van het lichaam.
De richting van de kracht is de richting van de versnelling.
- De Derde Wet van Newton stelt dat er bij krachtwerking met direct contact tussen twee voorwerpen sprake van een actiekracht die een voorwerp versnelt en een reactiekracht van gelijke grootte op de veroorzaker van die kracht die tegengesteld gericht is.[3]
Bij krachten die op afstand werken wordt impuls uitgewisseld door middel van de krachtvoerende deeltjes (ijkbosonen).
Krachtwerking op een vervormbaar lichaam
Indien er krachten, die evenwicht maken, op een lichaam werken, ondergaat het lichaam geen versnelling. Het lichaam kan onder invloed van die krachten wel vervormen. Bijvoorbeeld het lichaam kan door twee tegengestelde krachten uitrekken. Als echter op het lichaam slechts één kracht werkt kan er geen vervorming ontstaan. Men moet echter opletten: er werken dikwijls meer krachten op een lichaam dan op het eerste gezicht zou blijken. De oplossingsmethode heet vrijmaken. Als men aan een veer trekt, rekt die veer enkel uit omdat hij bijvoorbeeld vastgehaakt is aan een muur. Die muur oefent dan ook een kracht uit op die veer volgens de Derde Wet van Newton.
Newton
De eenheid van kracht, de newton, is vernoemd naar Sir Isaac Newton. Tijdgenoten van Newton zoals Christiaan Huygens, Edmond Halley, Robert Hooke en Christopher Wren, onderschreven het idee dat planeten in hun banen lopen door een zwaartekracht die kwadratisch afneemt met de afstand. De bijdrage van Newton was dat hij er in slaagde een wiskundig bewijs te leveren dat zo'n zwaartekracht inderdaad de planeten in de geobserveerde planeetbanen laat lopen waarmee de Wetten van Kepler verklaard werden.[4]
De Wetten van Newton beschrijven de fundamenten van de mechanica en dynamica.
Verwarrende benamingen
- Een paardenkracht is een verouderde eenheid van vermogen, niet van kracht.
- Met het begrip windkracht wordt meestal de snelheid of druk van de wind bedoeld.
Fundamentele krachten
Alle krachten die kunnen worden genoemd (schijnkrachten en overdrachtelijke termen zoals 'overtuigingskracht' uitgezonderd) zijn een samenstelling van een of meer van de vier fundamentele natuurkrachten. Naast de alomtegenwoordige zwaartekracht (zelf een van de fundamentele natuurkrachten) zijn de meeste alledaagse verschijnselen zoals wrijving en hardheid gebaseerd op de elektromagnetische kracht.
Zie ook
- Fundamentele natuurkracht
- Oppervlaktekracht
- Volumekracht
- Belastingen
- Schaal van Beaufort
- Krachtveld, de ruimte waarin een kracht (of meerdere) zich uitstrekt.
- Krachtinstallatie, elektrische installatie (ook : krachtstation, krachtwerk).
- Krachtmeter, dynamometer.
- Krachtmeting, al-of-niet gewapende strijd (ook : kracht(s)verschil).
- Krachtoverbrenging, het overbrengen van druk-, hef- of drijfkracht.
- Krachtproef, onderzoek naar de graad van degelijkheid of betrouwbaarheid of een omstandigheid waar dat zal blijken.
- Krachtstroom, sterkstroom.
- Krachtvoe(de)r, krachtig(e) veevoer of mensenvoedsel.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Forces op Wikimedia Commons.
| Elementaire begrippen in de mechanica |
|---|
|
Vector · Afstand · Eenparige beweging · Verplaatsing · Snelheid · Versnelling · Stoot · Impuls · Hoeksnelheid · Hoekversnelling · Impulsmoment · Kracht |
Referenties
- º De zwaartekracht neemt een aparte plaats in, aangezien ze volgens de Algemene relativiteitstheorie een lokale kromming in het tijdruimtecontinuüm veroorzaakt, die bewegingen van hemellichamen verklaart. De normaalkracht die wij op aarde (ons gewicht) ondervinden is te beschouwen een gevolg van een versnelling die het aardoppervlak ons opdringt en ons verhindert vrij te vallen. De zwaartekracht is in dit model fundamenteel niet te onderscheiden van inertiële krachten, zoals de versnelling die we in een lift, een bocht of een raket ondervinden. Dit concept is geheel analoog aan het vervallen van het onderscheid tussen magnetische en elektrische krachten doordat de de aanduiding afhangt van de wijze van beschouwing van een beweging van een spoel om een magneet, ofwel een magneet die binnen een spoel beweegt. Het Standaardmodel en de Algemene Relativiteitsheorie zijn als zodanig niet verenigbaar en er wordt naarstig gezocht naar een Theorie van alles om beide theorieën te omvatten.
- º Als voorbeeld kan dienen een touw dat aan een boom is gebonden. De boom oefent een tegengestelde gerichte en even grote kracht uit als aan het touw wordt getrokken (Derde wet van Newton, waardoor het touw niet versnelt
- º Nemen we als voorbeeld een centrale botsing stilstaande en een bewegende biljartbal van gelijk gewicht dan oefent tijdens het contact de bewegende bal op de stilstaande bal een kracht uit in de richting van zijn beweging. Deze kracht neemt toe tot een maximum en daarna weer af. Tegelijkertijd ondervindt deze bal zelf een kracht van de stilstaande bal die tegengesteld op zijn bewegingsrichting werkt. De stilstaande bal bal zal dus gaan bewegen en de oorspronkelijk bewegende bal komt tot stilstand bij gelijke massa's. Uit de beschouwing van de actiekracht en reactiekracht volgt de wet van behoud van impuls.
- º De afleiding van Kepplers wetten met behulp van Newtons veronderstelling is een lastig stuk bewijsvoering, later herhaald door Fenymann. Men bleef echter zitten met de onverklaarde perihelionbeweging van Mercurius, die slechts met behulp de Algemene Relativiteitstheorie verklaard kon worden.
 |
Dit is een doorverwijspagina, bedoeld om onderscheid te maken tussen de verschillende betekenissen en gebruiken van de term Kracht. Op deze pagina staat een uitleg van de verschillende betekenissen van Kracht en verwijzingen naar de betreffende artikelen.
Bekijk alle artikelen waarvan de titel begint met Kracht, waarvan de titel Kracht bevat of waarvan de titel of inhoud de term Kracht bevat. |