Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Herodotus
| Herodotus | ||
| Bestand:Herodotos Met 91.8.jpg | ||
| Algemene informatie | ||
| Ook bekend als | De vader van de geschiedschrijving | |
| Geboren | 485 v.Chr., Halicarnassus | |
| Overleden | 425/420 v.Chr., Thurii | |
| Werk | ||
| Bekende werken | Historiai | |
Romeinse kopie van een Grieks origineel uit de 4e eeuw v.Chr.
Herodotus of Herodotos (Grieks: Ἡρόδοτος, Hēródotos) van Halicarnassus (Halicarnassus, ca. 485 v.Chr. - in Thurii of in Pella, tussen 425/420 v.Chr.), was een Grieks historicus die in het westen beschouwd wordt als de vader van de geschiedschrijving. Hij is vooral bekend door zijn Historiën. De oorspronkelijke titel van de Historiën was Ἱστορίης ἀπόδεξις, dat 'Verslag van mijn onderzoek' betekent.
Herodotus stamde waarschijnlijk uit een intellectueel milieu, want hij bleek te beschikken over een brede en diepgaande kennis van alle bestaande literatuur uit zijn tijd.
Reizen
Wegens persoonlijke politieke problemen week Herodotus op jonge leeftijd uit naar het Griekse eiland Samos. In de jaren die daarop volgden maakte hij een reeks studiereizen door de toenmalig bekende wereld, naar onder andere Griekenland zelf, Anatolië of Klein-Azië, Opper-Egypte, Noord-Afrika, delen van het Midden-Oosten, het huidige Oekraïne en de Krim en delen van West-Europa. Op die manier vergaarde hij een in zijn tijd zeldzaam brede kennis van de wereld.
Rond zijn veertigste levensjaar vestigde hij zich in het oude Athene (omstreeks 445 v.Chr.) waar hij openbare lezingen hield uit zijn reisverslagen. Zo werd hij opgenomen in de kring van vooraanstaande intellectuelen rond de staatsman Perikles. Daartoe behoorde onder andere ook zijn vriend, de tragedieschrijver Sofocles.
Na enkele jaren vertrok hij naar de Pan-Helleense kolonie Thurii in Magna Graecia, in Zuid-Italië, waar hij zich definitief vestigde. Thurii was een door de Grieken gekoloniseerde stad. Hij maakte af en toe nog reizen door Sicilië en Italië en voltooide er zijn levenswerk, de Historiën, met de oorspronkelijke titel Ἱστορίης ἀπόδεξις, 'Verslag van mijn onderzoek'.
Het is niet bekend of hij in Thurii is overleden of weer naar Macedonië is teruggegaan en daar overleden is.
Historiën
 Zie Historiën (Herodotos) voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Herodotus wordt omwille van zijn werk Historiën de vader van de geschiedschrijving genoemd, een omvangrijke bundeling van boeken, die het midden houdt tussen de memoires van een reiziger en de duidelijke poging van een geschiedkundige avant la lettre om objectief aan geschiedschrijving te doen. Hij beschrijft hierin de Perzische Oorlogen, maar maakt ook vele zijsprongen naar andere: geschiedkundige, mythologische, godsdienstige en etnografische onderwerpen. Vóór Herodotus waren er al wel de logografen, met Hekataios van Milete als een van de belangrijkste, maar zij spitsten zich meer op de aardrijkskunde en de antropologie toe. Herodotus heeft wel veel geput uit de werken van deze schrijvers.
De Historiën zijn het oudste omvangrijke werk in Grieks proza dat bewaard is gebleven, dus van de gehele Westerse literatuur. Het vertoont verschillende epische kenmerken als anekdoten en novellen. Tijdens de Hellenistische periode werden door grammatici de Historiën in negen boeken, genoemd naar de negen Muzen, ingedeeld. Zo is bijvoorbeeld boek 2 voor een groot stuk toegespitst op Egypte.
De Historiën werden in 1968 door Onno Damsté in het Nederlands vertaald en in 1995 door Hein van Dolen, die ervoor koos het spreektaalkarakter van de tekst te benadrukken. In 2019 verscheen een vertaling van Wolther Kassies met aantekeningen van Michel Buijs.
Herodotus' eigenlijke onderwerp is de geschiedenis van de gewelddadige confrontatie tussen Oost en West, tussen barbaroi en Grieken, die zijn voorlopig hoogtepunt in de Perzische Oorlogen beleefde. Als beginpunt van dat conflict beschouwde Herodotus de Lydische koning Croesus (ca. 595 - 546 v.Chr.), de eerste die volgens hem met onrechtmatig geweld tegen de Grieken was begonnen.
Beoordeling
- Een grote vooruitgang ten opzichte van zijn voorgangers was er in een dubbel opzicht:
- Hij deed als eerste aan wereldgeschiedenis.
- Hij maakte een scheiding tussen de mythische geschiedenis en de 'menselijke tijd' en behandelde alleen deze laatste.
- Hij streefde naar juiste geschiedschrijving.
- In zijn werk vindt men de beginselen van kritische analyse van de geschiedschrijving terug.
- Die is gebaseerd op een grondige heuristiek, vooral door naar getuigen en mensen met verstand van zaken te luisteren. Zijn voornaamste bron was de mondelinge overlevering.
- Er is een aanvang van de filosofie van de geschiedenis: hij wilde de oorzaken van de gebeurtenissen zoeken en vinden. Hij wilde de feiten verklaren, dit in tegenstelling tot de logografen die alleen een 'droge' beschrijving van de feiten gaven.
- Hij had, ondanks zijn sterke patriottisme, grote aandacht voor de verdiensten van de barbaren. Vandaar ook zijn bijnaam: φιλοβαρβαρος, filobarbaros; barbarenvriend.
Aan zijn verdiensten deden afbreuk:
- Hij bleek zeer lichtgelovig: hij hechtte belang aan dromen, wonderen en orakels.
- Ondanks zijn kritische houding heeft hij toch feiten en legenden door elkaar gehaald.
- Herodotus had nog niet ingezien dat een exacte chronologie de basis van de geschiedschrijving zou moeten zijn. Hij maakte bepaalde details ondergeschikt aan zijn centrale thema: de oorzaak van het conflict tussen het westen en het oosten. Bovendien verzon hij zo nu en dan anekdotes om iemands karakter in de verf te zetten en zo zijn eigen theorie te staven. Daar is de ontmoeting tussen Croesus en Solon een voorbeeld van om de hoogmoed van Croesus' en de wijsheid van Solon aan te tonen.
Dionysius van Halicarnassus was een groot bewonderaar van zijn stijl, terwijl Plutarchus een heel traktaat schreef met kritiek op Herodotus.
TV-serie
Tussen 1974 en 1976 zijn enkele van zijn verhalen verfilmd door de VPRO.
|
Meer bronnen die bij deze auteur horen, zijn te vinden op de pagina Herodotos op Wikisource. |
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Herodotus op Wikimedia Commons.